Freyr - 01.09.1969, Side 11

„Að minni hyggju ætti að nota kílplóga miklu meira en gert er.“
verið vanrækt að kílræsa á milli skurða,
þar sem það átti að gerast, og almennt hefur
viðhald skurða verið svo gersamlega van-
rækt, að slíkt mun ekki þekkjast í nokkru
öðru landi. Þannig hafa ræktunarlönd, sem
orðin voru vel þurr, blotnað upp að nýju.
Jarðvinnslan.
Vinnslu ræktunarlanda hefur löngum ver-
ið áfátt hér á landi. Hér skal í stuttu máli
drepið á þætti úr þeirri sorgarsögu.
Landnámsmenn íslands brutu land til
kornræktar með arði, sem var eins konar
tréplógur. Það var akuryrkja.
Ekki er vitað hvenær fyrsta pálstungan
var stungin í jarðræktarskyni, en fyrsta
landbrotið til grasræktar mun hafa verið
þaksléttan. Var þá fyrst skorið ofan af með
torfljá en síðan með ofanafristuspaða*. Þá
* Sumstaðar nefndur undirristuspaði.
var flagið pælt með páli og jafnað með tré-
reku, þar til skóflan kom til sögunnar.
Arið 1752 mun járnplóg hafa verið stung-
ið í íslenzka jörð í fyrsta sinn, með litlum
eða engum árangri. Þó var haldið áfram að
flytja plóga til landsins öðru hverju í meira
en 5 aldarfjórðunga, en allir reyndust þeir
ofurefli íslenzkum hestum. Það er ekki fyrr
en eftir 1880, þegar Torfi í Ólafsdal hóf
smíði á nothæfum plógum, að notkun þeirra
tók að breiðast lítið eitt út.
Upp úr aldamótunum fóru að flytjast inn
nothæfir plógar, og um líkt leyti byrjuðu
hinar svonefndu umferðaplægingar, sem
reyndust vel. Þarna unnu vanir menn með
æfðum hestum. En það var annar ljóður á:
herfin voru sem næst gagnslaus. Þau dugðu
við ofanrist, plægð flög, en voru sem
næst gagnslaus á seiga plógstrengi. Þegar
diska-, spaða- og hankmóherfin komu á
markaðinn, skánaði nokkuð.
F R E Y R
325