Freyr - 01.09.1969, Blaðsíða 14

unin, enda sé landið hæfilega þurrt. Ekkert
hérlent jarðvinnslutæki opnar jarðveginn
jafnvel og skerpiplógurinn, en auk þess flýt-
ir hann fyrir skjótri bráðabirgðaræktun,
því að svörðurinn, sem kemur upp á yfir-
borðið, er þegar á öðru ári góður gróður-
beður fyrir kartöflur eða grænfóður, en
sjálfsagt er að rækta annað hvort þessa á
meðan landið er að síga og jafna sig. Þá
fyrst þegar fullvíst er, að flagið hafi jafnazt
svo, að það ekki missígi, má loka því með
varanlegum gróðri.
Af gefnu tilefni vil ég sérstaklega taka
fram, vegna þeirra, sem heyrt hafa getið
jarðvinnslutilraunar með skerpiplóg, sem
gerð var á Hvanneyri sumurin 1958 og ’59
og var neikvæð fyrir skerpiplóginn, að hún
var að mínu áliti þannig gerð, að góðs ár-
angurs var ekki að vænta.
Tilfærzla yfirborðsins
Nú er unnið að því að sameina lítil rækt-
unarsambönd í stærri og um leið sterkari
félagaeiningar, og er það vel, um leið
verður ræktunarsamböndunum fært að
eiga fleiri og fjölbreyttari jarðvinnslu-
tæki, til að fullnægja hinum margvíslegu
þörfum.
Nú er ekki nóg að eiga góð tæki, það þurfa
einnig að vera til menn, sem kunna, ekki
einungis að handfjalla og hirða vélarnar,
heldur og að vinna með þeim svo að í lagi
sé. Víða er átakanlegast að sjá vinnubrögð-
in við jöfnun landsins. Oft er fyrsta átakið
að jafna út skurðaruðningum. Ef ruðning-
urinn hefur verið látinn minnst 1 m frá
skurðbrún, eins og reglur mæla fyrir um,
þá er venjulega óhætt að beita jarðýtu með
skekktri tönn eftir ruðningnum endilöng-
um. í stað þessa hefur verið algengt að
skekkja ekki tönnina með þeim afleiðing-
um að missa svo og svo mikinn ruðning ofan
í skurðinn. Nái ruðningurinn að skurðbrún,
eða sem næst því, er eina ráðið, að aka ýt-
unni þvert á skurðinn, fella tönnina innan
(skurðmegin) við ruðninginn, aka síðan
aftur á bak, svo að tönnin dragi ruðninginn
með sér. Þetta er að vonum tafsamt, en
verður að gerast.
Á hallalausu landi verður að ýta ruðn-
ingnum inn að miðjlu á milli skurða og
fylla um leið lautir, sem verða kunna á leið-
inni. Síðan er um tvennt að velja:
a) Jafna landið svo vel, að hvergi geti
staðið á því vatnspollar, en jafnframt, eða
öllu heldur eftir að landið er gróið, að gera
rennur með 15—20 m bili á milli skurðanna.
Þessar rennur eru hafðar svo litlar, að þær
hindra enga vélavinnu. Þeirra hlutverk er
einungis að hirða yfirborðsvatn. Á grónu
landi er auðvelt að gera slíkar rennur með
litlum einskeraplóg, sem beitt er upp á
rönd. Sker hann þá litla þrístrenda rennu.
Að sjálfsögðu verður að flytja strengina
burtu, en það er tiltölulega lítið verk með
hentugum tækjum, því að rúmtak þeirra er
lítið.
b) Kýfa spilduna, svo að vatnshalli verði
til beggja hliða að skurðunum. Það er mikil
tilfærsla á jarðvegi, en hættulaus á mýr-
lendi, sérstaklega mómýrum. Sé aftur á
móti um annan jarðveg að ræða, þarf að-
gæzlu við, að dauður jarðvegur sé ekki
færður upp á yfirborðið. í því tilfelli er að-
ferðin undir a) betri.
Víða er land öldótt, hólótt eða með djúp-
um lautum eða dældum. Á slíku landi eru
oft gerð hin fáránlegasta tilfærsla á jarð-
vegi til yfirborðsjöfnunar. Iðulega er ýtt of-
an af hólum eða bölum allt niður í harðan
leir, möl eða grjót, til að fylla meira eða
minna upp að- eða nærliggjandi lægðir.
Með þessu er landið stórskemmt til sprettu,
og oft að tilefnislausu. Tilfærsla á jarðvegi
til jöfnunar verður að sjálfsögðu að ná það
langt, að landið sé vel fært öllum heyvinnu-
vélum, en lengra er óþarft að ganga. Ef
nauðsynlegt er að lækka hóla niður í möl,
grjót eða annan dauðan jarðveg, þá skal
fyrst ýta frjóum jarðvegi til hliðar á þeim
stöðum, er taka eiga við hinni dauðu jörð,
og einnig ofan af þeim stöðum, sem á að
lækka. Síðan er landið jafnað svo sem nauð-
syn ber til, og að lokum er frjóefnajarðveg-
328
F R E Y R