Freyr - 01.03.1971, Qupperneq 6

Ræktun í Gróðrarstöð Ræktunarfélagsins 1904.
að gera á nýræktarlöndum, vegna ofþurrk-
unar eða hallabreytinga, sem hafa veru-
lega tilfærzlu á jarðvegi í för með sér.
4. Langvarandi notkun túna til beitar
veldur smáþýfingu og uppskerurýrnun,
nema ýtrustu vandvirkni sé gætt við hirð-
ingu beitarlandsins. Úr þessu verður varla
bætt nema með endurvinnslu, en beit á
túnum er nú orðin svo algeng, að þessa
gætir mikið. Þá má benda á, að allmikil
brögð munu vera á því, að beitartún ó-
hreinkist af innýflaormum, einkum þar
sem sauðfé er beitt bæði vor og haust ár
eftir ár, og verður þar því mikil smitun-
arhætta. Endurvinnsla og hvíld beitar-
landanna mundi draga verulega úr þessari
hættu.
5. Umferð þungra tækja á túnunum, á
öllum tímum árs, veldur samanþjöppun
jarðvegsins og stórkostlegum gróðurtrufl-
unum og spretturýrnun. Sama getur og
orðið af veðurfarslegum eða jafnvel efna-
fræðilegum ástæðum, einkum í leir- eða
fokjarðvegi. Við þetta raskast bygging
jarðvegsins, svo hann fellur saman, verður
þéttur, loftlítill og vatnsheldinn, svo vax-
arskilyrðum jurtanna hnignar stórlega.
Ekki verður skjótt ráðin bót á þessu án
endurvinnslu.
6. Reynslan af þaksléttunum gömlu, svo
og tilraunir Ræktunarfélags Norðurlands
94
með niðurplæingu búfjáráburðarins, eink-
um frá árunum 1931—1936 (Sjá Ársrit Rf.
Nl. 1936), sýndu greinilega, að hægt er
að stórauka uppskeru af búfjáráburði með
því að plægja hann niður í jarðveginn og
jafnframt auka mjög þol og grósku tún-
jurtanna. Ennfremur er vitað, að aukinn
smáverugróður stuðlar mjög að myldingu
hans og að búfjáráburðurinn er auðugur
af slíkum rotnunarvaka, auk þess sem hann
er nokkur trygging gegn örefnaskorti. Það
er í raun og veru ekki afsakanlegt hve
þessari reynslu hefur verið lítill gaumur
gefinn og að ekkert hefur verið gert til
að laga notkun búfjáráburðarins eftir
henni. Þetta eitt réttlætir þó fullkomlega
endurvinnslu túnanna vegna þess, að þá
er hægt að plægja búfjáráburðinn niður
í jarðveginn á auðveldan hátt. Aðferðin
gæti verið þannig á sléttu landi: Fyrst er
áburðinum dreift, 60—80 tonnum á ha.
Nokkurn veginn jafnframt er landið plægt
í 12—15 cm dýpt, og fellur þá áburðurinn
undir plógstrengina, sem síðan eru unnir
á venjulegan hátt, án þess að grasrótin
raskist teliandi eða að strengirnir hvolf-
ist við. Að lokum er svo grasfræi sáð og
gengið frá flaginu.
Eðlilegast virðist vera að plægja áburð-
inn niður að hausti, en ljúka vinnslunni
ekki fyrr en næsta vor. Þá veðrast stren-
irnir og myldast yfir veturinn, en líka
getur komið til greina að ljúka endur-
vinnslunni alveg að hausti eða vori, og
verður í þeim efnum að fara eftir veður-
fari og aðstöðu á hverjum stað.
7. Það virðist hafa komið í ljós, að
minnsta kosti í sumum tilfellum, að ný-
yrkjur á fyrsta ári verjast betur kali en
eldri sléttur. Ekki er óhugsandi að þessu
valdi, að yfirborðsvatn sígur greiðar niður
meðan jarðvegurinn er nýunninn og gljúp-
ur, en ísalög, vegna stöðnunar yfir-
borðsvatns, eiga oft drjúgan þátt í kal-
skemmdunum. Af sömu orsökum er það
vafalaust, að stundum má sjá sáðgresið
halda ágætlega velli yfir lokræsum í ný-
F R E Y