Freyr - 01.03.1971, Qupperneq 23

Grænfóðurræktin hefur bjargað
hag manna
Nú hefur marg sinnis verið á það bent,
að við slík skilyrði sem ég hef lýst hér
að framan, borgi grænfóðurræktun örugg-
lega betur fyrir áburðinn en hin lélegu
eða kölnu tún. Grænfóðurræktun hefur
líka gefið ágæta raun og fjölmargir bænd-
ur hafa bj'argað hag sínum með henni, og
jafnframt sparað þjóðfélagimu kostnað,
sem annars hefði orðið vegna aðstoðar við
heykaup og heyflutninga. IÞó eru alltaf
einhver dæmi þess, að grænfóðurræktun
mistakist, en það er aðeins hjá stöku
manni og liggja til þess ýmsar orsakir.
Á síðasta vori var óvenju miktu græn-
fóðri sáð, bæði á ösku- og kalsvæðunum,
enda var sérstaklega til þess hvatt, er heit-
ið var aukaframilagi til grænfóðurræktar
á öskusvæðunum. 'Mikið af útsæðinu komst
þó ekki í jörð fyrr en mjög seint eða um
mánaðamótin júní og júlí. Var því stefnt
í nokkura tvísýnu í hinum kaldari sveitum,
þó að í öllu meðalári gefist nægur sprettu-
tími fyrir grænfóður, svo sem bygg og
hafra, sem svo seint er sáð. iEn nú brá svo
við, að sumarið var eitt hið kaldasta eftir
að júní sleppti og því er ekki að leyna,
að nú brást uppskera af grænfóðri víðar
en áður.
Þegar hefur verið skýrt frá því, hve
kalt þetta sumar var. Ég bendi aðeins á,
að ekki kemur allt fram í meðalhitanum.
Júní var hlýr sem kunnugt er, en það not-
aðist ekki eins og áður er lýst, en júlí var
svo einmuna kaldur, að menn trúa því
tæpast, norðanlands var hann t. d. meira
en þremur og hálfri gráðu kaldari en í
meðalári. Síðan urðu bæði ágúst og sept-
ember kaldir, þó að ekki munaði eins
miklu.
Varmaþörf grænfóðurs
Grænfóður þarf, sem aðrar jurtir, ákveðið
varmamagn til að ná ákveðmum vexti og
þroskastigi. Varmamagn t. d. yfir vaxtar-
tímann, er mælt í svonefndum gráðudög-
um, en það er samanlagður meðalhiti vaxt-
ardaganna (eða meðalhiti tímabils, marg-
faldað með dagafjöilda þess).
Athuganir sýna, að íljótvaxið bygg þarf
hér um bil 650—700 gráðudaga til að það
skríði, en þá er það fullvaxið sem græn-
fóður, og jafnvel aðeins fyrr. Hafrar þurfa
nokkru meiri varma, til þess að skríða, eða
um 800—900 gráðudaga.
Þessu má einnig lýsa þannig að ef
meðalhiti um vaxtarskeiðið er 10°, þyrfti
bygg um 65—70 daga, tiil að ná fullum
vexti, en hafrar um 80—90 daga. Fljótvöxn-
ustu káltegundirnar, eins og repja, þurfa
ekki mikið meiri varma en hafrar, en
rýgresi nokkru meiri, einkum ef á að
vera hægt að slá það tvisvar, eða slá það
og beita.
'Til giöggvunar gef ég yfirlit yfir það
varmamagn, sem grænfóður fékk á tveim-
ur stöðum á Norðurlandi á s.l. sumri mið-
að við mismunandi sáðtíma og 97 vaxtar-
daga, og ber það saman við varmamagn,
sem fengizt hefði í meðallári á sama tíma:
Varmamagn í gráðudögum 1970, borið
saman við meðalár 1931—1960.
Vaxtartími Akureyri Staðarhóll í Aðaldal
Sáð SlegiÖ 1970 Meðalár 1970 Meðalár
1. júní- - 5. sept. 857 975 807 890
10. júní—15. sept. 815 960 760 880
15. júní—20. sept 794 950 737 875
1. júlí— 5. okt. 731 925 660 850
Af þessu má glöggt sjá tvennt: í fyrsta
lagi hve sumarið var mikið verra en með-
alár (1931—’60) og í öðru lagi hve miklu
munar, ef sáð er nægilega snemma. Síðast-
liðið sumar munaði það sérstaklega miklu
vegna þess, að júní var óvenju hlýr. Eftir
þessum tölum að dæma átti það grænfóð-
ur, sem sáð var til í byrjun júní, að vera
orðið stórum betur sprottið í byrjun sept-
ember, en það grænfóður, sem sáð var til
í lok júní, gat orðið fyrstu daga október.
Auk þess sem að ótryggt er og erfitt getur
F R E Y R
111