Freyr - 01.08.1973, Qupperneq 22

des. 1971. En einnig var þar á meðal hækk-
un á launum vegna styttingar vinnuvik-
unnar úr 44 st. í 40 st. Þessi breyting olli
því, að dagvinnutími bóndans var minnk-
aður úr 2288 st. á ári í 2080 st., en eftir-
vinna aftur á móti aukin úr 204 st. í 412
st. á ári. Einnig var orlofsgreiðsla aukin
úr 7% í 8,33% á öll laun í verðlagsgrund-
velli.
Hækkun verðlags á verðlagsárinu 1971
—1972 er hlutfallslega sú mesta, sem orðið
hefur á einu ári, síðan Sex-manna-nefnd
tók við verðlagsákvörðunum og það er
þrátt fyrir það, að engar breytingar voru
gerðar á magntölum í verðlagsgrundvelli.
í desembermánuði s. 1. lögðu fulltrúar
framleiðenda fram tillögur í Sex-manna-
nefnd um breytingar á magntölum verð-
lagsgrundvallar. Voru meginbreytingarnar
á þrem þáttum grundvallarins, þ. e. aukið
var magn kjarnfóðurs og áburðar og fjár-
magnsliðurinn aukinn, og afskrifta- og
vaxtaliðir hækkaðir til samræmis við það.
Nú er fjármagn það, sem vextir eru
reiknaðir af í verðlaginu, kr. 892.323,00.
Þetta er langt fjarri raunveruleikanum og
hefur fulltrúum bænda í sex-manna-nefnd
lengi verið það ljóst. Skömmu eftir að
tillögur þær, sem hér um ræðir, voru
lagðar fram, var gengi íslenzku krónunnar
lækkað og var þá einnig búist við öðrum
efnahagsráðstöfunum af hálfu ríkisvalds-
ins. Ekki var af þeim ástæðum o. fl. unnt
að ná fram með samningum í sex-manna-
nefnd, breytingum þeim á verðlagsgrund-
vellinum, sem hér að framan hafa verið
nefndar. En aftur á móti var skilningur á
því að hækka búvöruverðið vegna áhrifa
gengislækkunarinnar á verð rekstrarvar-
anna.
Fulltrúar framleiðenda urðu þá að gera
upp við sig, hvort þeir vildu vísa málinu
til yfirnefndar til úrskurðar eða þá að
fresta magnbreytingum grundvallarins enn
um sinn, þar sem hægt var með samning-
um að fá inn hækkanir á verði rekstrar-
varanna strax. Þeir völdu síðari kostinn
og gerðu þá ráð fyrir að hinn þátturinn
breyttist 1. marz.
Hinn 15. janúar kom til framkvæmda
2,36% hækkun verðlags af framangreindri
ástæðu.
Áfram var haldið að ræða þessi mál í
Sex-manna-nefnd í síðari hluta janúar og
í febrúarmánuði. En þá lágu fyrir upplýs-
ingar um miklar verðlagshækkanir á
rekstrarvörum, m. a. á kjarnfóðri, og auk
þess voru framundan hækkanir á kaup-
gjaldi, bæði 6% almenn grunnkaupshækk-
un og hækkun á verðlagsuppbót, sem sam-
anlegt gerði um 12,4% hækkun á launum
hjá verkafólki. En eins og getið var um
hér að framan eiga bændur að fá ársfjórð-
ungslega þær launahækkanir, sem orðið
hafa á „undangengnu þriggja mánaða
tímabili“. Sá skilningur hefur verið lagður
í þessa málsgrein, af neytendafulltrúum o.
fl., að hana beri að skilja á þann veg að
kauphækkun, sem verkamenn fengju t. d.
1. marz, ættu bændur að fá 1. júní þar sem
hún kæmi til framkvæmda á þriggja mán-
aða tímabilinu næsta fyrir 1. júní.
Fulltrúar framleiðenda hafa aftur á móti
vísað til 4. gr. Framleiðsluráðslaganna. En
þar er tekið fram, að bændur skuli hafa
sambærileg laun við aðrar stéttir. En slíku
launajafnrétti yrði því aðeins náð, að
launabreytingar yrðu gerðar samtímis hjá
bændum og launþegum.
Um þennan skilning lagaákvæðanna
hefur oft verið þjarkað undanfarin ár og
skilningur neytendafulltrúanna hefur oft-
ast orðið ofan á í reynd, nema við aðal-
verðlagningu 1. sept. hverju sinni. Þá hef-
ur skilningur framleiðendafulltrúanna ver-
ið látinn ráða.
Það kom í ljós í febrúarmánuði, að ekki
mundi unnt að ná samningum í Sex-manna
-nefnd um magnbreytingu rekstrarvara og
fjármagns, en hinsvegar mundi fært að fá
inn í verðlagið 1. marz allar þekktar verð-
hækkanir rekstrarvara og einnig kaup-
gjaldshækkun, sem í vændum var og hægt
væri að semja um að hliðstæð vinnubrögð
380
F R E Y R