Freyr - 15.04.1986, Qupperneq 7

Vaxtarbroddur í íslenskum landbúnaði
í þessu blaði Freys eru viðtöl við loðdýra-
bændur og fleiri menn tengda þeirri atvinnu-
grein. Er þar rakin í stuttu máli endurreisn
loðdýraræktar hér á landi síðasta hálfan ann-
an áratug og rætt um stöðu þessarar búgreinar
núna frá ýmsum sjónarhornum. Fess skal
getið að öll þessi viðtöl voru tekin áður en
vitað var um verðfall á loðdýraskinnum í
febrúar og mars sl.
Þrátt fyrir ýmsa erfiðleika er loðdýrarækt
þó ein þeirra nýgreina í íslensku atvinnulífi
sem dafnað hefur hvað best á undanförnum
árum. Hún hefur þegar unnið sér sess í
atvinnulífi nokkurra byggðarlaga, einkum þar
sem fóðurstöðvar eru í nágrenninu.
Á árinu sem leið voru veitt 170 ný leyfi til
loðdýraræktar í landinu, en aðeins 60 leyfis-
hafar hófu rekstur. Búast má við að loðdýra-
bændum fjölgi enn á þessu ári. Líklegt er að
menn bregðist þannig við nú þegar verð á
skinnum og lífdýrum er í lágmarki að auka
stofninn og hefja loðdýrarækt, því að nú er
stofnkostnaður tiltölulega lægri en áður. Loð-
dýrabændur munu nú vera eitthvað innan við
5% bænda á landinu.
Verðfallið á loðskinnum einkum refa-
skinnum kemur illa við loðdýrabændur, og
einkum þá sem nýlega hafa lagt út í mikinn
kostnað. Hér þurfa hlutaðeigandi lánastofn-
anir að koma til móts við þessa menn með
einhverjum hætti og greiða úr vandræðum
þeirra, t.d. með breytingum eða frestun á
afborgunum.
Þessi verðlækkun á skinnum er í samræmi
við þekktar verðsveiflur á loðskinnamarkaðn-
um, en loðskinn hafa verið í háu verði um
skeið. Fallandi gengi á dollar að undanförnu
veldur því að lækkun á skinnaverði verður
tilfinnanlegri í íslenskum krónum. Skinn
lækkuðu um 8 — 10 % í verði umfram doll-
aralækkun, aðallega vegna aukins framboðs.
Verð á minkaskinnum hefur haldist stöðugra
en á refaskinnum, en þó lækkaði það einnig.
Reyndir loðdýrabændur telja hyggilegt að
búa bæði með ref og mink vegna þess að
minkaskinn er stöðugri í verði á markaðnum
og þau taka af þyngstu verðsveiflurnar á
refaskinnunum. Verðsveiflur á þessum tveim-
ur skinnategundum ber að jafnaði upp á
mismunandi tíma.
Stjórnvöld gera sér nú grein fyrir gildi
loðdýraræktar og hafa sýnt það í verki með
ýmsu móti. Byggðastofnun er nú að endur-
meta eldri áætlanir um hvernig byggja skuli
upp loðdýraræktina. Á síðastliðnu ári var
jarðræktarlögum breytt þannig, að nú eru
veitt framlög til bygginga loðdýrahúsa sem
nema allt að 30 % af kostnaðarverði þeirra
miðað við allt að 600 m2 flatarmál. Nú fást
einnig hagstæð lán til að stofna loðdýrabú og
kaupa bústofn. Söluskattur hefur verið af-
numinn af ýmsum vörum til nýrra atvinnu-
greina, þar á meðal til loðdýraræktar. Það
léttir mönnum róðurinn í byrjun.
Þess er að geta að brautryðjendurnir, sem
stofnuðu fyrstu loðdýrabúin nutu ekki þessar-
ar fyrirgreiðslu. Það er vond mismunum.
Loðdýrarækt er á námsskrá beggja bænda-
skólanna, á Hólum og Hvanneyri. Þar er nú
að verða myndarleg aðstaða til kennslu í loð-
dýrarækt og verður hún einnig nýtt til hag-
nýtra rannsókna fyrir þessa búgrein. Fóð-
urstöðvar eru lífsnauðsynlegar fyrir loðdýra-
búin. Framleiðnisjóður landbúnaðarins hefur
lagt þeim lið og á síðastliðnu ári hækkaði
sjóðurinn framlag til þess að kaupa vélar og
tæki til fóðurstöðvanna.
Samband íslenskra loðdýraræktenda eru
orðin vel skipulögð og sterk samtök. Þau
halda uppi fræðslustarfi fyrir loðdýrabændur,
koma framleiðslu þeirra í verð og veita þeim
ýmsa aðra fyrirgreiðslu. Ráðunautar búnað-
arsambandanna leiðbeina einnig í vaxandi
mæli um loðdýrarækt.
Mikil áhersla er lögð á kynbætur í loðdýra-
Frh. á bls. 301.
Freyr 287