Freyr - 01.10.1997, Page 11

Laxeldisstöðvar hér á landi eru flestar staðsettar á landi og eru því minni
ógnun við náttúrulega laxastofna heldur en kvíastöðvar í sjó, sem algengast-
ar eru i nágrannalöndunum. (Ljósm. Rafn Hafnfjörð)
tjömum, sem honum er sleppt úr,
sem þéttir torfurnar í tengslum við
stangaveiði. Líklega má þróa svip-
aðan rekstur í ýmsum ám hér á landi,
þar sem náttúruleg framleiðslugeta á
laxi er takmörkuð. Þó er sennilegt að
Rangámar hafi hér ákveðna sér-
stöðu, þar sem þær eru að uppruna
lindár og fara því vel með seiði og
fisk að vetrarlagi.
Það vekur nokkra athygli að
Rangárnar hafa áður komið upp í
veiði, þegar laxveiði dalaði í öðmm
ám, t.d. árið 1990, en þá var veiði í
Rangánum um 1600 laxar úr tiltölu-
lega hófsömum sleppingum. Þetta
vekur upp spumingar um það hvort
suðurströnd landsins hafi einhverja
sérstöðu varðandi sjávarskilyrði og
æti í uppvexti laxins.
Staðan í öðrum löndum
í september á þessu ári héldu samtök
stangaveiðimanna beggja vegna Atl-
antshafsins ráðstefnu í Galway á Ir-
landi. Þar var fjallað um stöðu laxa-
stofna í löndunum við Atlantshafið
og fram komu áhyggjur vegna lang-
varandi lægðar í laxgengd í mörgum
löndum. Helstu laxasérfræðingar
beggja vegna Atlantshafsins héldu
þar erindi um ástand laxastofnanna
og hugsanlegar orsakir.
I skýrslu göngufiskanefndar Haf-
rannsóknaráðsins (ICES) hefur ver-
ið tekin saman árleg skýrsla um
ástand laxastofnanna. Nefndin hefur
komist að þeirri niðurstöðu að laxa-
stofnar beggja vegna Atlantshafsins
séu í verulegri lægð, einkum þeir
stofnar sem dvelja tvö ár í sjó og
hafa staðið undir laxveiði við Græn-
land, Færeyjar og víða við strendur
heimalandanna.
Astandið er þó talið sýnu verra
við norðvestanvert Atlantshaf, þar
sem skortur hefur verið á hrygning-
arfiski í ýmsum kanadískum ám og
stangaveiði því mjög takmörkuð eða
jafnvel bönnuð. Ástandið lýsir sér
best í því að laxveiði við Vestur-
Grænland á árinu 1996 var aðeins
um 90 lestir þrátt fyrir mikið veiði-
álag, þar sem ekki hafði náðst sam-
komulag um kvóta á svæðinu. Á ár-
inu 1997 samþykktu Grænlendingar
57 lesta kvóta á fundi Laxaverndar-
stofnunarinnar (NASCO) og litu þá
með raunsæi á það magn af laxi sem
fyrir hendi var. Skömmu fyrir 1990
var veiði og samþykktur kvóti á
þessu svæði hins vegar tæplega
1.000 lestir, sem sýnir hversu mikið
hefur sigið á ógæfuhliðina.
Ástandið í norðvestur Atlantshafi
þarf í sjálfu sér ekki að koma á óvart.
Hrun þorskstofnsins bæði við Ný-
fundnaland og Vestur-Grænland er
vel þekkt og telja má víst að sam-
hengi sé á milli fisktegunda á þessu
hafssvæði. Göngufiskanefndin telur
að beitarsvæði laxins í norðvestur
Atlantshafi hafi minnkað verulega á
undanfömum árum. Það tengir hún
við lækkun sjávarhita á svæðinu,
eins og hann hefur verið mældur úr
gervitunglum. Þar kemur til mikið
innstreymi af svalsjó úr Baffinsflóa
um Davissund vestan Grænlands inn
í Labradorhafið.
Af þessu er óhætt að draga þá
ályktun að ástand þeirra stofna sem
dvelja tvö ár í sjó sé mjög bágborið
beggja vegna Atlantshafsins. Vís-
bendingar um þetta hafa raunar ver-
ið fyrir hendi hér á landi, þar sem
hefðbundið hlutfall milli smálaxa og
stórlaxa í ám á Norðurlandi hefur
ítrekað brugðist og rannsóknir í til-
raunastöðinni í Kollafirði hafa gefið
til kynna að afföll á öðru ári í sjó
væru hærri heldur en ýmsir erlendir
sérfræðingar höfðu talið.
Staða íslenska laxins
Menn varpa eðlilega fram þeimi
spumingu hvemig íslenskir laxa-
stofnar standi gagnvart þessum
sviptingum í lífríki hafsins. Menn
gera því oft skóna að lítið sé vitað um
vem iaxins okkar í hafinu. Að sumu
leyti er þetta rétt og stafar mest af því
að laxveiði í sjó hefur verið bönnuð
hér við land. Hins vegar hafa fengist
verulegar upplýsingar um tilvist ís-
lenskra laxa í veiðum annarra þjóða á
undanfömum 10 árum. Á ámnum
1987-94 vom örmerktar 1,3 milljónir
gönguseiða hér á landi, aðallega í
tengslum við hafbeitartilraunir en
einnig náttúmleg seiði í laxveiðiám í
ýmsum landshlutum. Mestur hluti
þessara seiða gekk til sjávar á vestan-
verðu landinu.
Heildarheimta úr þessum merk-
ingum hefur verið um 30.000 laxar,
10.-12. '97 - FREYR - 387