Freyr - 01.10.1997, Side 12

Ætisslóðir íslenskra laxa samkvæmt niðurstöðum merkinga
Örmerkingar á gönguseiðum hafa sýnt að laxinn af Vesturlandi virðist leita á œtisslóðir vestur aflandinu, en lax af
Norðaustur- og Austurlandi finnst fremur milli Islands og Noregs. (Teikn. S. Óskarsson)
að mestu hér á landi, en þó hafa 49
örmerki endurheimst úr sjávarveiði
við Færeyjar (27) og Vestur-Græn-
land (22). Án þess að hér sé farið út
í smáatriði hafa endurheimtur sýnt
að lax sem gengur í sjó á Suður- og
Vesturlandi kemur að mestu fram
við Grænland (19/22). Lax af Norð-
ur- og Austurlandi kemur hins vegar
mest fram í veiðum við Færeyjar
(22/27). Samkvæmt þessu eru laxar
á Suður- og Vesturlandi að mestu
háðir sveiflum í umhverfisþáttum í
norðvestanverðu Atlantshafi en
sveiflur umhverfisþátta milli íslands
og Noregs hafa áhrif á laxinn á
Norðaustur- og Austurlandi. Þar
sem um og yfir 80% af laxgengd hér
á landi er á Suður- og Vesturlandi er
ljóst að sveiflur í umhverfi hafsins
vestur af landinu hafa veruleg áhrif á
heidarlaxgengd hér á landi og þar
með laxveiðina.
Helstu áhrifaþættir sem
ráða laxgengd
Margir þættir hafa áhrif á afkomu
laxins í náttúrunni. Líkja má lífs-
hlaupi laxins við hindrunarhlaup þar
sem hver fyrirstaðan tekur við af
annarri. Margir áhrifaþættir bæði í
ferskvatni og sjó verða laxinum að
aldurtila. Það eru aðeins duglegustu
og heppnustu einstaklingamir sem
komast klakklaust í gegnum lífsfer-
ilinn frá hrogni til kynþroska ein-
staklings og viðhalda stofninum.
Talið er að meðallaxahrygna gjóti
um það bil 4000 hrognum. Af þess-
um fjölda telst viðunandi ef 4 laxar
(l%o) ná að ganga í ána og fullnægj-
andi er að 2 þeirra nái að hrygna ef
kynjahlutfall er jafnt. Heildarafföll
eru því gífurleg, að mestum hluta á
hrogna- og seiðastigi í fersku vatni.
Afföll í sjó eru einnig veruleg (80-
98%) og mjög breytileg á milli ára
og landsvæða.
Hér á undan var rætt all ítarlega
um áhrif umhverfisþátta í sjó á laxa-
stofna. En hér á eftir er gerð grein
fyrir öðrum þáttum sem áhrif geta
haft á afkomu laxastofna.
Ferskvatnsþættir
Þar sem laxinn tímgast og dvelur 2-5
ár í fersku vatni sem ungviði er ljóst
að neikvæð þróun í ferskvatns-
umhverfi og umhverfisþáttum hefur
veruleg áhrif á afkomu stofnsins. Hér
getur verið um eðlileg skammtíma
388 - FREYR - 10.-12. ‘97