Freyr - 01.10.1997, Side 29

svæðinu um 70 þúsund tonn frá
hesthúsum, alifugla- loðdýra- svína-
og eggjabúum. Annað eins magn
fellur til af mómold sem grafin er
upp við verklegar framkvæmdir.
Lauslega áætluð verðmæti þessara
efna eru 100-150 milljónir króna ár-
lega. Bæði húsdýraáburður og mó-
mold eru að miklu leyti urðuð og því
engum til gagns eða þeim er veitt í
sjó fram. Með því að nýta þessa nátt-
úrulegu auðlind er verið að bjarga
verðmætum sem ella geta valdið
umhverfisspjöllum á lífrfki sjávar og
jafnvel á grunnvatni, því að víðast
hvar standa margra ára uppsafnaðir
haugar af húsdýraáburði sem t.d.
sökum legu á gljúpu hrauni geta
blandast grunnvatni.
Það hlýtur að vera óskynsamleg
umhverfisstefna að nýta ekki til full-
nustu auðlind sem eykur frjósemi
jarðvegs og ýtir undir sjálfbæra
gróðurþróun í landi sem er mesta
eyðimerkursvæði álfunnar.
Áburður og vinnuafl fyrir
hendi
Hlutverk húsdýraáburðar og mó-
moldar er að auka frjósemi hins
dauða örfoka jarðvegs. Eiginleikar
þessara efna eru þó ekki eingöngu
bundnir næringarefnunum. Saman-
borið við tilbúinn áburð, þar sem yf-
„Stjórnun og skipulag
umhverfisins er eitt
aðalumræðuefni dagsins í
dag. Öll hljótum við þó að
vera sammála um það að
okkur beri skylda að rækta
upp eyðimerkur og sár sem
myndast hafa frá upphafi
byggðar."
ir helmingur niturs (N) skolast burt á
fyrsta ári, tapast miklu minna af
næringarefnum húsdýraáburðar. Líf-
rænu efnunum má líkja við svamp
sem viðheldur raka og öðrum æski-
legum eiginleikum í jarðveginum.
Þessi efni henta því sérstaklega vel
til uppgræðslu því einungis ein ríf-
leg áburðargjöf getur nægt til að
koma sjálfbærri gróðurþróun á skrið.
Gróður fyrir fólk í Landnámi Ing-
ólfs hefur sett sér það markmið að
dreifa allt að 30 tonnum lífrænna
efna á hektara. Það magn inniheldur
að jafnaði um 180 kg. niturs (N), 30
kg. fosfórs (P) og 150 kg. kalíums
(K). Þrátt fyrir að kostnaður geti ver-
ið allt að helmingi hærri á hektara en
árleg áburðargjöf með tilbúnum
áburði segir það sig sjálft að hin
náttúrulega aðferð er fljót að borga
sig þar sem endurtekinnar dreifíngar
er að öllu jöfnu ekki þörf.
Með þessari dreifingu er landið
klætt þunnri jarðvegshulu sem ella
gæti tekið náttúruna meira en 150 ár
að endurheimta ef mannshanda nyti
ekki við.
Beitarálag í Landnámi
ingólfs
Líkt og í öðrum landshlutum hefur
beitarálag í Landnámi Ingólfs minnk-
að undanfarin ár. Um 12 þúsund fjár
eru í Landnáminu, þ.e. 25 til 30 þús-
und í sumarhögum þegar lömb eru
meðtalin. Um 10 þúsund hross eru á
svæðinu. Þrátt fyrir að meginþoni
þeirra sé á beit innan girðingar er
beitarálag mikið og víða ofbeit.
Á Reykjanesskaga hefur náðst
samkomulag sveitarfélaganna um
beitarhólf en undantekning þar frá er
Grindavíkurkaupstaður. Eftir margra
ára þrotlausa baráttu hefur enn ekki
tekist að ná samkomulagi um að tak-
marka sauðfjárbeit í Grindvík við
ákveðin svæði. Of stórum hluta fjár-
ins er sleppt í lausagöngu í landi
Krísuvíkur sem er einn verst fami
hluti íslands. Nær 70% sauðfjáreig-
enda í landi Grindavíkur hafa ekki
lífsviðurværi sitt af sauðfjárhaldi
eingöngu. Þessum einstaklingum
fjölgar, meðan sauðfé í hefðbundn-
um búskap fækkar. Þetta er óviðun-
andi ástand meðan þessi mikla jarð-
vegs- og gróðureyðing á sér stað.
Fyrir utan Reykjanesskagann er
nær allt fé í Landnáminu í lausa-
göngu sem gerir uppgræðslu lands
illmögulega.
Fleiri búfjáreigendur mættu um-
gangast náttúru landsins af meiri
virðingu og viðurkenna þá staðreynd
að við búum við mjög alvarleg jarð-
vegsvandamál sem ekki verða leyst
nema með þeirra samvinnu.
„Almenn þátttaka íbúa
landsins er öflugasta leiðin
gegn eyðileggingaröflunum.
Samtökin Cróður fyrir fólk í
Landnámi Ingólfs leggur sitt
af mörkum til að virkja
einstaklinga, félagasamtök,
fyrirtæki, stofnanir,
sveitarfélög og stjórnvöld til
enn frekari þátttöku í
baráttunni."
Samtakamátturinn skilar
árangri
Afstaða íslendinga til ræktunar og
landnýtingar er mismunandi. Stjóm-
un og skipulag umhverfisins er eitt
aðalumræðuefni dagsins í dag. Öll
hljótum við þó að vera sammála um
það að okkur beri skylda að rækta
upp eyðimerkur og sár sem myndast
hafa frá upphafi byggðar.
Gróður- og jarðvegseyðing Is-
lands er hluti hnattræns umhverfis-
vanda sem aðeins verður leystur stað-
bundinn, með langtímasjónarmið að
leiðarljósi.
Almenn þátttaka íbúa landsins er
öflugasta leiðin gegn eyðileggingar-
öflunum. Samtökin Gróður fyrir
fólk í Landnámi Ingólfs leggur sitt
af mörkum til að virkja einstaklinga,
félagasamtök, fyrirtæki, stofnanir,
sveitarfélög og stjómvöld til enn
frekari þátttöku í baráttunni.
Miðað við það mikla magn hús-
dýraáburðar og mómoldar sem til
fellur í Landnáminu og þá kosti sem
slík áburðagjöf hefur í för með sér,
er möguleiki á, að græða upp um
5.000 hektara, það er 50 ferkíló-
metra á ári. Með þessari áburðargjöf
og vinnufúsum höndum er hægt loka
öllum aðgengilegum sárum á 15 til
20 ámm í Landnámi Ingólfs.
10.-12. '97 - FREYR - 405