Freyr - 01.10.1997, Síða 42

Kyoto-ráðstefnan,
skref á langri leið
Framhcild afbls. 380
Það sem hér hefur verið rakið vekur margvísleg-
ar hugrenningar. Fyrst má nefna að Kyoto-ráðstefn-
an er hin þriðja af ráðstefnum SÞ um umhverfis-
mál. Hin fyrsta var haldin í Stokkhólmi árið 1972.
Fáar ef nokkrar aðgerðir komu í kjölfar hennar.
Önnur var í Ríó de Janeiro árið 1992. Þar voru und-
irritaðir tveir sáttmálar og tvær yfirlýsingar, (sjá
Frey 15.-16. tbl. 1992, bls. 566-567). Ýmislegt
fylgdi í kjölfar þeirrar ráðstefnu svo sem Verkefna-
áætlun fyrir 21. öldina, Agenda 21, sem hrint hefur
verið í framkvæmd í ýmsum löndum, einkum með
staðbundnum aðgerðum, svokölluðum Lokal Ag-
enda 21, og eru sum Norðurlandanna þar hvað
fremst í flokki.
Annar sáttmálanna frá Río-ráðstefnunni, um
vemdun andrúmsloftsins, sem kvað á um að koma
losun gróðurhúsalofttegunda niður á það sem hún
var árið 1990, náði ekki fram að ganga, þannig að á
Kyoto-ráðstefnunni var meginverkefnið að bæta
þar úr og í raun samþykkja nýjan sáttmála sama
efnis og frá Río.
Hvort betur tekst til að þessu sinni er enn óljóst.
Hins vegar er ljóst að árið 1997 var heitasta ár á
jörðinni síðan skipulegar hitamælingar hófust,
samkvæmt upplýsingum frá Veðurstofu Bretlands.
Það sem hér hefur verið greint frá má túlka á
ýmsa vegu. Það má taka þeim þannig að óþarfi sé
að æðrast. Þekking okkar sé í molum og ekki
gmndvöllur fyrir því að mála skrattann á vegginn.
Fram hefur komið að kalsíum, sem berst með efna-
veðmn til sjávar, bindi þar koltvísýring og myndi
kalkstein, sem verði að seti á sjávarbotni. Þá er
vitað að í náttúrunni hafa síðustu ármilljónina
skipst á löng kuldaskeið og tiltölulega stutt hlýviðr-
isskeið og að nú gæti farið að styttast í náttúrulegar
veðurfarsbreytingar, þar sem yfirstandandi hlýviðr-
isskeið tæki enda.
A hinn bóginn halda fræðimenn um veðurfar því
æ ákveðnar fram að maðurinn hafi með athöfnum
sínum haft áhrif á veðurkerfi jarðar, einkum síðustu
hálfa öld, og að áhrifin séu til hins verra. Hlýindi
vegna gróðurhúsaáhrifa auki andstæður í veðurfari,
úrkomu og flóð annars vegar og þurrka hins vegar,
sem spilli fæðuöflun og þar með lífsskilyrðum jarð-
arbúa. Þá megi vænta hækkaðrar sjávarstöðu og
jafnvel að á norðanverðu Atlantshafi breyti Golf-
straumurinn um stefnu og nái ekki til íslands og
Noregs. Gegn þessu verður að vinna og því láti
Sameinuðu þjóðimar málið til sín taka. Fylgi við
þessar skoðanir fer vaxandi, en jafnframt er hverri
þjóð ljóst að hún tapar efnahagslega á því að draga
úr losun gróðurhúsalofttegunda sinna (a.m.k. til
skamms tíma) og vill því ógjaman taka á sig meiri
kvaðir en aðrar þjóðir. Jafnframt em engin viðurlög
enn sem komið er við því að óhlýðnast sáttmála í
þessum efnum.
Enn skal ítrekað að ótvíræðar niðurstöður liggja
ekki fyrir um að lífsskilyrði á jörðinni séu á hraðri
niðurleið. Hins vegar kemur upp í hugann hve
ólikum augum hver einstaklingur lítur á persónu-
lega hagsmuni sína og sinna nánustu, annars vegar,
og hagsmuni sína sem aðili að stærra samfélagi,
hins vegar. Sem einstaklingar leggja flestir sig fram
um að tryggja hagsmuni sína og sinna til framtíðar,
t.d. með kaupum á margs konar frjálsum trygging-
um, auk skyldutrygginga sem þykja sjálfsagðar.
Það þykir virðingarvert að búa í haginn fyrir fram-
tíð sína og sinna.
Þegar hins vegar kemur að hinum sameiginlega
grundvelli undir tryggri framtíð sér fólk furðu lítið
út fyrir skammtímahagsmuni sína, þá er lifað meira
fyrir líðandi stund.
A þessu eru ýmsar skýringar, m.a. sú að mikil
hvatning er innibyggð í hagkerfi það, sem rikir í
hinum vestræna heimi, að viðhalda og helst auka
hvers kyns neyslu. Óskrifað kjörorð samtímans er
að framleiða og nota. Fomar dyggðir að fara vel
með og aga líf sitt á ekki upp á pallborð hjá fólki og
það er fólkið sem velur sér leiðtoga sína og leggur
þeim lífsreglumar. Það þarf ekki að kafa djúpt til að
átta sig á að gróðurhúsaáhrif í lofthjúpnum em bein
afleiðing af neyslukapphlaupinu og fæstum þykir
nokkuð athugavert við það. Þó heyrast veikburða
raddir, t.d. þegar jólaundirbúningurinn er í hámarki,
að jólaboðskapurinn hverfi í kauptíðinni.
Hætt er við að hvers kyns alþjóðlegir sáttmálar
um að draga úr gróðurhúsaáhrifum megi sín lítils,
meðan fólk er á valdi hagvaxtar- og neyslukapp-
hlaupsins og gefur fomum dyggðum um hógværð
og temprun langt nef og samfélagsleg hvatning til
þess er vart merkjanleg.
M.E.
418-FREYR- 10.-12. ‘97