Freyr - 01.06.2004, Page 14

séu 2000 - 2500 tonn jarðvegs
á hektara. I tilrauninni á
Skriðuklaustri (4) voru hins
vegar aðeins um 600 tonn/ha í
efstu 10 cm jarðvegsins og um
250 tonn/ha í efstu 5 cm jarð-
vegsins. En því minna magn af
jarðvegi, sem tekur við ákveð-
inni efnagjöf, þeim mun meiri
er hlutfallsleg aukning.
* Ef t.d. 360 g kopar berast á
hektara árlega (hámark sam-
kvæmt þýskum reglugerðum)
þá mundi Cu aukast um 0,18
mg/kg í 2000 tonnum jarðvegs
(evrópst akurlendi); 0,6 mg/kg
aukning í 600 tonnum jarðvegs
(efstu 10 cm jarðvegs tilraunar
á Skriðuklaustri) og 1,4 mg/kg
aukning í efstu 5 cm jarðvegs
tilraunarinnar á Skriðuklaustri
en það er meðalþétt tún.
Af þessu sést að einfalt svar við
því hvemig beri að túlka eða yfir-
færa viðmiðanir frá Evrópulönd-
um er vart til. Það fer eftir aðstæð-
um og nýtingu, eftir efni og eftir
því hvaða leið hið skaðlega efni
berst eða getur borist í lífríki eða
fæðukeðjur.
Umræður
Island er menningar- og iðnað-
arland eins og nágrannaþjóðir
okkar, efni berast í umhverfi með
áburði, ryki, vatni og þar sem úr-
gangi er komið fyrir og okkur ber
að vera á varðbergi ekki síður en
þær.
Hér em kynnt þýsk forvamar-
gildi fyrir nokkra þunga málma og
þau notuð til að meta íslenskan
jarðveg. Hvort þessi gildi eigi við
á Islandi er ekki hægt að svara að
sinni, til þess liggja ekki fyrir
nægar upplýsingar. Það er hins
vegar hægt að hafa þessi gildi til
hliðsjónar og forðast að fara yfir
þau þar til aðrar niðurstöður sýna
að þess sé e.t.v. ekki þörf eða að
strangari reglur séu æskilegar.
Engar athuganir hafa verið
gerðar á auðleystum skaðlegum
efnum í íslenskum jarðvegi og
sambandi auðleystra efna og upp-
töku. Slíkar athuganir mundu vera
gmnnur fyrir nákvæmari grein-
ingu og til að segja til um aðgerð-
ir. Slíkra greininga er í seinasta
lagi þörf þegar magn einhverra
þungra málma er komið vel yfir
forvamargildi og orðið vemlega
hærri en magnið er frá náttúmnn-
ar hendi.
Akveðin mörk, eins og hér eru
kynnt, eru nauðsynleg til að hlut-
aðeigandi hafi viðmið og geti
metið niðurstöður. Slík viðmið
eru einnig mikilvæg í gæðastýr-
ingu, umhverfisvöktun og stefnu-
mótum um sjálfbæra landnýt-
ingu.
Það, sem landnotendur geta haft
til hliðsjónar og ættu ætíð að
stefna að, er að forðast að dreifa
skaðlegum efnum á landið hvort
sem það er með lífrænum eða til-
búnum áburði, með áveitum eða á
einhvem annan hátt.
Heimildir
Bjami Helgason 2001. Kadmíum í
jarðvegi á Islandi. Ráðunautafundur
2001,299-302.
Bjöm Guðmundsson og Þorsteinn
Þorsteinsson 1980. Þungmálmar í ís-
lensku grasi. Isl. landbúnaðarrann-
sóknir 12,1, 3-10.
Ewa Panek and Beata Kepinska
2002. Trace metal (Cd, Cu, Pb, Zn)
and sulphur content in soils and
selected plant species of Iceland. A pi-
lot study. Búvísindi 15, 3-9.
Guðni Þorvaldsson, Hólmgeir
Bjömsson og Þorsteinn Guðmunds-
son 2003. Langtímaáhrif mismunandi
nituráburðar á uppskem og jarðveg.
Tilraun 19-54 á Skriðuklaustri. Fjölrit
Rala nr. 212, 80 bls.
Kristján Geirsson 1994. Náttúm-
legar viðmiðanir á styrk þungra
málma í íslensku umhverfi. Skýrsla
fyrir Siglingamálastofhun og Reykja-
víkurhöfn. 25 bls.
Schefffer/Schachtschabel 2002. Le-
hrbuch der Bodenkunde. 15. Auflage.
Spektrum Akademischer Verlag
GmbH, Berlin. 593 bls.
Starfshópur um meðferð úrgangs
frá landbúnaði 2002. Starfsreglur um
góða búskaparhætti. Heimasíða Um-
hverfisstofnunar skoðuð í mars 2004
http://www.ust.is/media/fraedslu-
efni/buskaparhaettir.pdf
Þorsteinn Guðmundsson 2003.
Flokkun jarðvegs með tilliti til land-
notkunar. Ráðunautafúndur 2003, 17-
23.
Þorsteinn Guðmundsson 2003.
Náttúmauðlindin jarðvegur. 1. Hlut-
verk jarðvegs og jarðvegsvemd og II
Ræktunarlandið. Freyr 99-8 bls 14-
21.
Þorsteinn Þorsteinsson og Friðrik
Pálmason 1984. Kadmíum í íslensku
umhverfi. Isl. landbúnaðarrannsóknir
16,1-2, 16-20.
Molar
Notkun hormóna í
SVÍNARÆKT í BANDA-
RÍKJUNUM GAGNRÝND
Edward Kennedy, öldunga-
deildarþingmaður í Bandaríkjun-
um, hefur lagt fram tillögu í þing-
inu um að banna notkun hor-
móna og annarra vaxtaraukandi
efna í bandarískri svínarækt.
Skýrsla frá bandarískri eftirlits-
stofnun, U. S. General Account-
ing Office, leggst á sömu sveif
en niðurstaða hennar er á þá
leið að útbreidd notkun á hor-
mónum í bandarískum landbún-
aði skapi “óviðunandi” áhættu
fyrir heilbrigði bandarísku þjóð-
arinnar.
(Landbrugsavisen nr. 23/2004).
114 - Freyr 5/2004