Freyr - 01.06.2004, Blaðsíða 15

Sérstaða
y. Samandregið yfirlit
Islenskir nautgripir eru
komnir frá Noregi. Sam-
kvæmt skyldleika íslenskra
og norskra kúa komu þær hing-
að um 890. Ársnytin var áætluð
1100 kg frá 1150 til 1550, 1000
kg 1650, rúm 2000 kg um 1900
og 5000 kg árið 2000. Mjólkin
er holl og góð í vinnslu. Islensk-
ar kýr eru marglitar. Islenskir
hestar komu frá Noregi. Þeir
eru mikið skyldir norðurnorsk-
um hestum og Hjaltlandshest-
um og allnokkuð skyldir mong-
ólskum hestum sem hafa bæði
skeið og tölt. Þeir hafa flmm
gangtegundir og 15 aðalliti. Is-
lenskt sauðfé er komið frá Nor-
egi. Kleifafé er komið út af inn-
fluttu Cheviot fé á 18. og 19.
öld. Innfluttir sjúkdómar hafa
oft valdið stórtjóni. Tvö stór-
virk gen auka frjósemi í sauðfé.
Lömb undan hrútnum
Stramma á Hesti sýndu mjög
há frávik í fituþykkt á síðu
(-14,6%) og flatarmáli bak-
vöðva (+13,2%). Þetta gæti staf-
að af einum stórvirkum erfða-
vísi. Forystufé leiðir fjárhóp
þangað sem hann á að fara. Það
er óþekkt í heiminum nema hér.
íslenskar geitur koma frá Nor-
egi. Þær hafa alltaf verið fáar í
landi. Þær mjólkuðu allvel áð-
ur, en ganga nú með kið. Þær
hafa mikið og fínt þel í feldin-
um. íslenskir hundar voru áður
af fleiri en einni gerð. Fjár-
hundar fyrrum voru líklega
með upprétt eyru og hringaða
rófu. Þeir eru skyldir norræn-
um hundum samkvæmt blóð-
tlokkum og líklega komnir frá
Noregi um landnám. Rófulaus-
ir dverghundar á 18. öld dóu
út. íslenskir kettir hafa komið
íslenskra
hingað um landnám. Þeir eru
vafalítið komnir frá Noregi.
Kettir í Boston og New York
eru mjög líkir íslenskum kött-
um í litatíðni. Þeir munu hafa
komið frá íslandi til Vínlands
við landnám þar og lagst út
þegar landnáminu Iauk, en
haldið völdum á svæðinu við
komu Evrópubúa um 1500. Is-
lensk hœnsni hafa komið hing-
að um landnám. Vefjaflokkar
úr gömlum íslenskum hænsna-
stofni sýna nokkur líkindi með
gömlum hænsnastofni í Nor-
egi. Islenskar hagamýs hafa
komið hingað um landnám.
Þær lifa úti í náttúrunni á
sumrin en lifðu að verulegu
leyti í híbýlum manna á vet-
urna áður fyrr. Þær hafa kom-
ið til landsins frá Noregi, eftir
einkennum á höfuðkúpum að
dæma.
Búfé
Nautgripir
Uppruni
Nautgripir komu hingað til
lands um landnám. Þeir hafa frá
öndverðu komið austan frá Rúss-
landi norðanverðu og flust þaðan
til norðurhéraða Finnlands, Sví-
húsdýra
eftir
dr. Stefán Aðalsteinsson,
fyrrv. fram-
kvæmdastjóra
Norræna
genabankans
fyrir búfé
þjóðar og Noregs, fyrir norðan
Helsingjabotn. íslenskar kýr í dag
eru skyldastar norskum kúastofni
sem heitir hryggjóttar Þrænda- og
Norðurlandskýr.1 Skyldleikinn er
það mikill að reiknað er með að
árið 1995 séu aðeins liðnir 221
ættliðir frá því að íslenskar kýr
skildust frá Þrændakúm. Einn ætt-
liður eða eitt ættliðabil mælir ald-
ur foreldra þegar þau afkvæmi
fæðast sem eiga að taka við af for-
eldrunum.
Ef við miðum nútímann við árið
1995 og reiknum með að ættliða-
bil nautgripa ffá landnámi og ffam
á nútíma hafi að meðaltali verið 5
ár, þá ættu norskar Þrændakýr að
hafa komið til Islands nálægt árinu
890. Landnám er talið hefjast á ís-
landi árið 870 og að því hafi verið
lokið árið 930.2
1. mynd. Ættliðafjarlægð íslenskra kúa frá norrænum
(Hver ættliður er áætlaður um það bil 5 ár)
Freyr 5/2004 - 15 |