Freyr - 01.07.2002, Blaðsíða 15

fyrir að blöndunin sé óvönduð
enda sé notað mikið af sýru.
Frekari tilraunir
HAUSTIÐ 2001
Haustið 2001 var svo tilraunum
fram haldið. Kannað var hversu
langt niður mætti fara með sýru-
magnið án þess að skerða
geymsluþol komsins. í Keldudal
var notaður minni snigill en árið
áður, 7 m langur og 100 mm í
þvermál, knúinn með rafmótor.
Dælubúnaður var sams konar og
áður en rennslismælir mun ná-
kvæmari með kvarða frá 0-110
1/klst. Snigillinn afkastaði um
120 kg á mín miðað við þann
halla sem á honum var hafður.
Reynd var blöndun 3, 6, 9 og 12
lítrar á tonn af korni. Komið var
blautara en árið áður eða á bilinu
45-50% þe. Geymsluþol
komsins, sem minnsti skammtur-
inn hafði farið í, var um mánuður
en þremur vikum lengur, þess
sem hafði 6 kg sýru/tonn af
komi. Ekki var farið að sjá á kör-
unum með 9 og 12 kg/tonn eftir
liðlega ljögurra mánaða geymslu.
Reglulegar mælingar á hitastigi í
kömnum sýna að þegar hitinn fer
að hækka þá hækkar hann hratt
og komið skemmist á einni viku.
Reynslan sýnir að hitinn má ekki
fara yfir 25°C. Fari hann hærra
fer komið að mygla í stump og
ekki er hægt að valsa það lengur
með góðu móti.
Jafnframt var kom verkað í
tveimur stíum, sem vom um 20
m3 hvor. I annarri stíunni hafði
sýmdæla stöðvast í nokkrar sek-
úndur og þar myndaðist skemmt
lag sem hitnaði í, 2-8 cm þykkt í
miðri stæðunni. Komið var Qar-
lægt ofan af laginu og skemmdin
fjarlægð, komið sem var ofan á
laginu var sýmmeðhöndlað að
nýju en hitinn virtist ekki hafa
haft áhrif á komið fýrir neðan
lagið, það var þó gefið nokkmm
vikum seinna. Lítilsháttar litar-
breyting varð á kominu sem var
ofan á skemmdinni og lykt
breyttist, komið ást þó vel. Verk-
un komsins var að öðm leyti
mjög góð nema mygluskemmdir
mynduðust við steinveggi og gólf
að hluta. Sýmstig í kominu var á
bilinu pH 4,2 - 5,2.
Sambærileg tilraun var gerð á
Hvanneyri. Reynt var sýmmagn-
ið 6 - 20 1/tonn. Byggið (Arve)
var verkað og geymt í fiskkömm.
Sýmnni var úðað í byggið með
venjulegri úðadælu en því ekki
velt í blöndunarsnigli. Þurrefni
byggsins var 50-52%. Geymslu-
þol byggsins, miðað við tímann
þegar hitinn í því steig fyrst upp
fýrir 25°C, var þessi:
6 1/tonn geymsluþol > 2 vikur
10 1/tonn geymsluþol > 3 vikur
15 1/tonn geymsluþol > 17 vikur
20 1/tonn geymsluþol > 17 vikur
Við teljum að muninn á
geymsluþoli byggsins í Keldudal
og á Hvanneyri megi rekja til
ófullnægjandi íblöndunar á síðar-
nefnda staðnum. Munurinn sýnir
að auka má áhrif sýmnnar og
bæta nýtingu hennar með vand-
aðri blöndun í byggið. Sam-
kvæmt niðurstöðum þessara
tveggja tilrauna, sem um flest
vom sambærilegar að öðm leyti,
gæti gæðamunur íblöndunar
hugsanlega svarað til áhrifa 5 -
10 1 própíonsým í tonn.
VINNUAFKÖST - HREINLÆTI
VIÐ VERKUN
Ljóst er að með þessari aðferð
er hægt að ná miklum afköstum
sem kreíjast lítils vinnuafls við
að koma uppskemnni í ömgga
geymslu. Afköst við sýmverkun-
ina geta hæglega orðið allt að 10
tonn/klst miðað við að setja í
bing, þannig að einn maður hefur
mjög vel við einni þreskivél.
Sýmverkunin tryggir jafna og
ömgga geymslu ef íblöndun sýr-
unnar er vönduð. Kostur er að
verka byggið í stómm einingum
því að þá verður það einsleitt en
alltaf er einhver munur á verkun
koms sem verkað er í smáum
einingum eins og stórsekkjum
eða tunnum. Geymslur, sem
gætu hentað undir þessa verkun,
em t.d. votheystumar, flatgryfjur
eða hom í hlöðu. Einnig mætti
hugsa sér að verka byggið úti á
steyptu plastklæddu plani og
breiða yfír það dúk sem væri
haldið niðri með dekkjum. Slíkur
dúkur kostar 12-15.000 kr. Með
því móti má moka bygginu upp
með dráttarvélarskóflu og setja
það í trekt sem matar í valsa eða
færa það að valsanum með snigli.
Reynslan frá síðasta hausti og
nú í vetur sýnir að hreinlæti við
verkun koms með própíonsým
skiptir öllu máli. Nauðsynlegt er
að klæða veggi með hreinu plasti
og gólf þarf að plastklæða eða
sápuþvo með háþýstitækjum.
Önnur ílát þarf að sápuþvo, t.d.
fiskkör og notaða stórsekki. Mjög
lítil óhreinindi þarf til að valda
myglu. Einnig þarf að fylgjast vel
með sýrubúnaðinum og skipta út
slithlutum en sýran slitur hratt
þéttingum í dælunum. Það dregur
úr afköstum þeirra og gerir þær
ónákvæmar. Augnabliks stöðvun
á sýmdælingu getur orsakað
skemmd í kominu sem getur taf-
ið vemlega fyrir þegar kemur að
völsun komsins.
Reynsla annarra bænda
Allmikið af komi var verkað
með própíonsým í Skagafirði og
Austur-Húnavatnssýslu síðasta
haust (2001). Ætla má að verkuð
hafið verið allt að 600 tonn af
komi með þessari aðferð á 17
bæjum á svæðinu. Reynsla bænd-
anna af verkuninni er mjög góð:
Komið að mestu leyti óskemmt,
laust í sér og gott að valsa það,
Freyr 6/2002-15 |