Skátablaðið - 01.04.2002, Blaðsíða 12

Skátastarf á íslandi 90 ára
Á þessu ári fagna skátar á íslandi merkum tímamótum, 90
ára starfsafmœli. Það þarf enginn að efast um að sitthvað
hefur gerst á þessum árum og eitt og annað breyst. I þessu
tölublaði, og nœstu tveimur, birtist því annáll skátastarfs á
íslandi, frá upphafi til dagsins í dag. Fyrsti hluti annálsins
er unninn upp úr Skátabókinni sem kom út árið 1 974 en
Hörður Zóphaníasson yfirfór og tók saman viðbœtur.
I breraur hlutum. 1. hluti: 1912-1942
(1911)
Ingvar Ólafsson, síðar verslunarstjóri
Duusverslunarinnar, hafði kynnst skátastarfi í
Danmörku. Hann stofnaði og stjórnaði skátaflokki
í Reykjavík árið 1911. Þessir fyrstu skátar gengu
m.a. í fylkingu um bæinn undir stjórn Ingvars,
sem gaf fyrirskipanir til göngumanna á dönsku. í
þessum skátaflokki Ingvars voru m.a. Magnús
Pétursson bankaritari, Pétur Hoffmann banka-
ritari og Teodor Siemens kaupmaður, sem aliir
voru lifandi 1962 þegar skátahreyfingin á íslandi
fagnaði 50 ára afmæli.
1912
Skátafélag íslands stofnað 2. nóvember.
Formaður var Sigurjón Pétursson. Nafni félagsins
var síðar breytt í Skátafélag Reykjavíkur (hið
eldra) og starfaði það til 1917. Jafnan hefur verið
miðað við að skipulegt skátastarf hefjist á íslandi
2. nóvember 1912. Þegar skátastarfið hófst
vantaði mjög islenskt orð fyrir danska orðið
spejder og enska orðið scout. Var þá gjarnan
talað um spæjara eða njósnara. Þessi orð vöktu
oft spott og spé sem viðkomandi þótti ekki gott að
búa undir. Helgi Tómasson, síðar skátahöfðingi,
snéri sér þá til Pálma Péturssonar mennta-
skólakennara og bað hann um eitthvað annað
orð yfir íslenska lærisveina Baden-Powells. Hann
stakk upp á orðinu skáti sem festist samstundis í
málinu, enda þjált í munni og féll vel að íslensk-
um beygingum og orðasamsetningum.
1913
Væringjar stofnaðir innan KFUM í Reykjavík
23. apríl (sumardaginn fyrsta). Axel. V. Tuliníus
var kosinn fyrsti formaður félagsins. Hópur danskra
skáta kemur til íslands og ferðast um landið.
1914
Skátafélag Reykjavíkur gefur út blaðið
"Skátinn".
1916
Væringjar gefa út blaðið "Liljan". Skátafélagið
Væringjar stofnað í Stykkishólmi. Skátafjöldi á
landinu 80 (drengir).
Væringjar á tröppum „Menntabúrsins“ í Reykjavík 1913. Myndin birtist ífyrsta tölublaöi Liljunnar sem kom út íjanúar 1916. „Mjög
er skemmtilegt að vera í þessum flokki fyrir þá, sem vilja verða að manni,“ ritar síra Friðrik Friðriksson í inngangi.
Mynd: Vilbergur Júlíusson
1917
Skátasveit Akureyrar stofnuð 22. maí.
1919
ÍSÍ gefur út „Handbók fyrir skátaforingja".
Akureyrarskátar gefa út blaðið „Sumarliljan".
1920
Skátafélagið Birkibeinar á Eyrarbakka stofnað.
Skátafélag stofnað á Seyðisfirði.
1921
Væringjar taka Lækjarbotnaskálann (gamla) í
notkun. Skátasveitin ísbirnir stofnuð á Akureyri.
1922
Níu stúlkur stofna Kvenskátafélag Reykjavíkur
7. júlí. Foringi þeirra er Jakobína Magnúsdóttir.
1923
Kvenskátafélagið Valkyrjan, Akureyri, stofnað
2. apríl.
1924
Skátafélagið Ernir, Reykjavík, stofnað. íslensk-
ur skáti, Sigurður Ágústsson, tekur þátt í
Jamboree í Danmörku. Skátafélögin Væringjar
og Ernir í Reykjavík, ásamt Birkibeinum á
Eyrarbakka, stofna Bandalag ísienskra skáta
þann 6. júní. í fyrstu stjórn voru: Axel V. Tuliníus
formaður, Ársæll Gunnarsson fyrir Væringja og
Hendrik Thorarenssen fyrir Erni. Bandalag
íslenskra skáta var viðurkennt af Aiþjóða-
bandalagi skáta sama ár.
1925
1. landsmót skáta haldið í Þrastaskógi.
Ylfingastarfsemi byrjar. Haustleikamót skáta
haldið í Reykjavík. Skátafélag stofnað í
12
SKÁTABLAÐIÐ