Nýi tíminn - 20.09.1956, Qupperneq 10

Hannes Hafstein
Framhald af 1. síðu.
ærlegt regn
Og íslenzkur stormur á
Kaldadal.
Hann fékk reyndar
gjálfur að standa í
etormum og sviptibylj-
um, bæði á sviði þjóð-
xnálanna og á persónu-
legum vettvangi. Eitt af
þeim stórmálum, sem
hann barðist fyrir var
að koma Islandi í sam-
band við umheiminn
með lagningu sæsímans
milli Islands og megin-
Hann náði sér niðri
Wessel hafði orðið
það á eitt sinn, er hann
lenti í orðakasti við
konu nokkra, að kalla
hana gyltu. Konan
stefndi honum fyrir
þetta og varð hann að
gjalda sekt fyrir. Þegar
hann hafði borgað
sektina, sneri hann sér
að dómaranum og
sagði: „Það er þá ekki
leyfilegt að frú sé köll-
uð gylta, en má ekki
kalla gyltu frú?“
„Jú, auðvitað," svar-
aði dómarinn.
Wessel sneri sér þá
að koniínni og sagði
um leið og hann beygði
sig mjög hæversklega:
„í guðs friði, frú.“
Settu þetta í
vísuorð
Það er hægt að hafa
yíir heilar bögur, án þess
**rimið þekkist, þegar þær
eru nógu alþýðlegar.
lands Evrópu. Ýmsir
vildu frekar loftskeyta-
samband og risu af
þeim málum deilur
miklar. Hannes Haf-
stein bar þó sigur af
hólmi með sína hugsjón.
Og í síðasta blaði
minntumst við þess, að
liðin voru 50 ár frá því
að fyrsta skeytið var
sent milli Islands og
Danmerkur.
Hannes var kvæntur
Ragnheiði Stefánsdótt-
ur, prestsdóttur frá
Kálfholti í Rangárvalla-
sýslu. Voru þau hjón
stórglæsileg í sjón og
raun. Eirstytta af
Að þessu sinni skúlum
við hafa svolítinn
fræðsluþátt um útvarpið
okkar. Þetta er ekki
gömul stofnun. Hinn 20.
des. 1930 hófst reglu-
bundin útvarpsdagskrá,
samkvæmt ákvörðunum
útvarpsráðs. Það voru
því 25 ár liðin frá þeim
merkisatburði fyrir síð-
ustu jól. Sumir þeir
starfsmenn, sem fyrst
réðust að útvarpinu,
starfa þar enn. Má þar
t. d. nefna Helga Hjörvar
og Pál ísólfsson. Þeir eru
kunnastir úr dagskránni.
Auk þess hafa sumir
tæknilegir starfsmenn
verið við stofnunina frá
byrjun til þessa dags.
Fyrsti útvarpsstjóri var
Hannesi Hafstein stend-
ur á stjórnarráðstúninu
í Reykjávík. Sá, sem
stendur á Lækjartorgi
og horfir til austurs sér
þar mynd hins glæsi-
lega skálds og stjórn-
málamanns.
Lét sér að kenningu
verða
Dómarinn: Hefurðu
verið dæmdur áður.
Óli: Já, fyrir 10 árum
var ég sektaður um 20
krónur fyrir það, að ég
fór í bað, sem ekki var
leyfilegt.
Dómarinn: En síðan?
Óli: Nei, nei, — ég
hcf alls ekki baðað mig
síðan,
indi okkar
Jónas Þorbergsson. Var
hann útvarpsstjóri i rúm-
lega 20 ár, og hafði
manna mest áhrif á-mót-
un þess á mörgum svið-
um þessa fyrstu áratugi.
Fyrsti þulur var Sigrún
Ógmundstóttir. Jónas
Þorbergsson sagði um
þetta: „Ég tók þá ákvörð-
un þegar í upphafi að
velja kvenþul. Það mátti
víst telja, að þeir, sem
útvarpsefni flyttu, myndu
að miklum meirihluta til
verða karlmenn, enda
hefur sú orðið reyndin.
Mátti því ætla, að þýð
kvenrödd við tilkynning-
ar um dagskrá og lestur
frétta myndi verða kær-
kcmin tilbreyting. Þessi
ráðstöfun reyndist og
harla vinsæl.“
Frá 16 barna afa
á Selfossi
Afi og Addý á Beru-
fjarðarströnd hafa und-
anfarið 'fengið hverja
botnasendinguna eftir
aðra, svo að þau mega
vel við una. Við erum
nú líka búin að skjóta
því að afa á Berufjarð-
arströnd að hann verði
að láta okkur fá að
heyra sína eigin botna.
Og þau tilmæli verða
nú send með aukinni á-
herzlu við það, áð Frí-
mann Einarsson, 16
barna afi á Selfossi,
sendi hvorki meira né
minna en 6 botna. Og
nú skuluð þið sjá
hvernig afarnir leika
sér með hendingarnar.
Afi á Berufjarðar-
strönd:
Veður batna, blómin
vaxa,
blærinn strýkur hlýtt
um kihn.
Botnar Frímanns:
1.
Veiðimaður leitar laxa,
lævís makar krókinn
sinn.
2.
Svita storknir bændur
baksa,
breiða skára fögrukinn.
3.
Bíð ég þroska akuraxa.
Ilminn brauðs að vitum
finn.
Afi á Berufjarðar-
strönd:
Anga víðir, brosa blóm,
blær í laufi þýtur.
Botnar Frímanns:
1.
Syngja lindir unaðsóm,
allt í gleði 'flýtur.
2.
Þegar vors ég heyri
hljóm,
hjartað friðar nýtur.
3.
Kvaka fuglar ástaróm.
Afi gamli hrýtur.
Þið kunnið sennilega
flest útileikinn: Fram,
fram fylking. Hér kemur
leikur, sem er nokkuð
líkur að öðru leyti en
því að hér eru nokkur
orðaskipti á milli þátt-
takenda. Leikurinn er
þannig.
Tvö börn halda snæri
milli sín. Snærið á að
vera brú, en þau brúar-
verðir. Hin börnin koma
þar að í halarófu. Það
fremsta segir við brúar-
verðina:
Flyttu mig yfir brú,
brú, breiða.
Brúarvörður:
Ég þori ekki að flytja
ykkur milli lands og
eyja.
Gáta
Ráðning á gátu Ella
í, síðasta blaði: Hlutur-
inn er Skór.
!
• Báðmullar-
kindurnar
Frú nokkur kom inn í
vefnaðarvörubúð og vildi
fá að skoða baðmullar-
tau.
„Ja, verðið á baðmull-
inni hækkar því nær
daglega núna,“ segir
kaupmaðurinn.
„Hvað skyldi korna til
þess“, segir þá frúin.
„Ætli pestin sé komin í
baðmullarkindurnar".
Hvað er að brúnni
breiðu?
Brúarvörður:
Brotinn stöpull í miðju.
Börnin:
Hver kann bæta brú
betur en sjálfur þú?
Brúarvörður:
Hvers menn eruð þér?
Börnin:
Konungsmenn erum vér,
komnir af löndum,
komnir af ströndum.
Lyftum seglum,
leyf oss að fara.
Brúarvörður:
Farið þið, farið þið,
flýtið ykkur að ganga,
en seinasta manninn
mun ég þó fanga
og hann skal hanga
í bandinu langa.
Síðan gengur öll hala-
rófan undir bandið, en
brúarverðir reyna að
handsama þann seinasta.
Þegar þeir hafa hand-
samað alla með þessu
nóti er leikurinn úti.
Fiyttu mig yfir brú ...
Börnin:
Ný skoðanakönnun:
Ilvaða lesgrein er
skemmiilegust?
Við höfum haft skoð-
anakannanir af og til í
blaðinu okkar. Þetta hef-
ur átt vinsældum að
fagna og þátttaka verið
mikil. Við höfum látið
lesendur telja fram kær-
ustu ættjarðarljóðin, vin-
sælustu dægurlögin og
Skólavarðan
Framhald af 1. síðu.
lands til minningar um
fund Vínlands hins góða,
en íslendingurinn Leifur
Eiríksson heppni fann
Vinland hið góða eða
Norður-Ameríku, svo sem
frásagnir herma. Nú mun
i ráði að flytja styttu
Leifs heppna af Skóla-
vorðuholtinu, sennilega í
nálægð Sjómannaskól-
ans. Verði styttan flutt
er tímabært að hefja um-
ræður um endurbyggingu
skólavörðu á hinum fyrri
stað. Sú varða þyrfti að
vera hin myndarlegasta.
Hún ætti að rísa þarna
sem útsýnisturn yfir
landnám Ingólfs og Hall-
vpigar, höfuðstaðurinn
þarf að eignast einhvern
siíkan stað til þess að
auka víðsýni augans, —
og ef til vill víðsýni and-
ans um leið.
Hvað segið þið, skóla-
nemendur og aðrir áhuga-
menn, um að ræða þetta í
haust og vetur. Orðið er
frjálst.
seinast var skoðanakönn-
un um söngvarana. Nú
hefjum við nýja skoðana-
könnun, sem á að standa
til 15. október. Um þetta
leyti taka um 10 þúsund
skólabörn saman bækur
sínar og leggja af stað
rneð töskuna sína í skól-
ana, auk þess nokkur þús.
unglingar í framhaldsskól-
ana. Nú vitum við það
og þekkjum af reynsl-
unni, að hugðarefni nem-
endanna eru misjöfn, og
því miður gleyma kenn-
ararnir og skólarnir því
of oft. Sumir kennarar
og sumir skólar líta svo
á, að rétt sé að láta alla
nemendur læra nákvæm-
lega það sama óg ná-
kvæmlega á sama hátt,
og miða svo allt við
próf, sem hripuð eru upp
af handahófi á örskömm-
um tíma. Þeir vilja gera
alla að tölusettum ein-
tökum, sem send eru . á
markaðinn að skólanámi
loknu. En til þess að
öllu réttlæti sé fullnægt,
viljum við geta þess að
þetta á ekki við alla
lærifeður, en við segjum
hiklaust of marga.
Nú viljum við spyrja
þig, kæri lesandi: Hvaða
lesgrein finnst þér
skemmtilegust af skóla-
fögunum? — Með les-
greinum teljum við: Sögu
(íslendingasögu og mann-
kynssögu), landafræði,
náttúrufræði (grasafræði
og dýrafræði) og kristin-
fræði (biblíusögur). Ef
þið svarið þessu getur
það orðið til ýmiskonar
hugleiðinga, sem þið gæt-
uð haft gagn og gaman
af,_
í fyrra höfðum við
svolítirm fræðsluþátt í
sögu, sem vel var tekið.
Eftir úrslit þessarar skoð-
anakönnunar munum við
reyna að hefja fræðslu-
þætti ykkur til gagns. All-
ir skólanemendur mega
taka þátt í þessu. Skrif-
ið nafn og aldur og skóla
ykkar. Svar ykkar er:
Skemmtilegasta lesgrein-
in mín. — Skrifið sem
fyrst, í seinasta lagi 15.
október.
Rökrétt spurning?
Faðirinn við 5 ára son
sinn: Aldrei skrökvaði ég,
Villi minn, þegar ég var
lítill.
Villi: En hvenær byrj-
aðirðu þá á því?
Auðveldara að
klippa
Rakari nokkur hafði
þann sið að segja ýmis-
konar rosasögur meðan
hann var að starfi.
Einhverju sinni sagði
einn viðskiptavinurinn
við hann: Hvers vegna
segirðu alltaf þessar
\oðalegu ræningjasögur,
þegar þú ert að klippa?
Rakarinn svaraði: Það
er miklu auðveldara að
k'iippa menn, þegar hár-
in fara að rísa á höfð-
inu á þeim.
Skip og siglingar
Það er margt í bókunum
í næst síðasta blaði
birtum við bréf og mynd
frá Páli Einarssyni, 9
ára. Bréfið var aðallega
em skip og ýmislegt er
að sjómennsku lýtur. Við
ræddum svolitið efni
bréfsins og birtum mynd
af skipi með miklum
seglabúnaði. Nú höfum
við fengið tvö bréf við-
víkjandi skipum. Annað
er frá ,,áhugamanni“, hitt
er frá Páli. Þar sem
þetta er hið mesta fróð-
leiksefni, birtum við nú
meginkafla úr bréfunum.
Áhugamaður segir:
„Síðastliðinn miðviku-
dag var beiðni frá 9
—10 ára dreng um mynd-
ir og sögur af skipum
ýmsra tíma. Datt mér þá
í hug að koma þessari
mynd til hans. (Það- er
fremur ógreinilég mynd,
sem við höldum að komi
Stafaleikur
Reynið að ráða eftir-
farandi þraut. Tölustaf-
irnir gilda bókstafi og ef
þið komizt á sporið og
finnið einhver orðin,
mun hitt leysast smám
saman:
Inni í þessum 12345 sá
ég 345 og 234 í 1234, sem
var lík 512 í lögun, og
var breitt 452 yfir. —
143 var fyrir hurðinni og
431 við og mátti 25445
vel um gengið og engin
232 smíði. ,, j
. ; ;Á:. . >■ ;■
ekki vel út í blaði). Skip
þetta er aðeins 15 smá-
lestir og varð frægt er
það sigldi suður fyrir
Afríku (Góðarvonar-
höfða), en það var fyr-
ir þann tíma er Súes-
skurðurinn var búinn til.
■ Það var þá minnsta skip,
er hafði farið þá leið.
Nafn skipsins var og er
Gullna höndin, brezkt“.
Það getur vel verið, að
við birtum þessa mynd
síðar. Við þökkum „á-
hugamanni“ sendinguna.
En nú skulum við heyra
hvað Páll segir:
„Kæra ÓSkastund,
Ég þakka þér fyrir
myndina af stóra segl-
skipinu, sem þú birtir
um daginn. En nú skal
ég segja þér nokkuð. Ég
fékk lánaða bók í Bæj-
árbókasafninu. Hún heit-
ir- Verkleg sjóvinna, og
þar er margt um segl-
skip og seglabúnað
þeirra. Það er skemmti-
leg bók, og þar gat ég
séð að stóra seglskipið
er kallað fullrikkari, af
því að öll möstrin eru
gerð úr þremur hlutum,
sem heita: undirmastur,
mersstöng og bramstöng.
— Nú er skólinn byrjað-
ur og við í 9 ára J erum
farin að skrifa með bleki.
Blessuð og sæl
Páll Einarsson
Ægissíðu 44.“
Það var gaman að fá
þessar fregnir. Vinnu-
3
brögð Páls litla gefa til—
efni til þess að benda
ykkur á, að þegar ykkur
vantar svör við spum-
ingum, sem sífellt leita
á hugann, um efni sem
ti! fróðleiks má verða,
þá er ein leið ágæt. Hún
er sú að leita til bók-
anna. Að vísu fást ekki
svör við öllu í bókum,
en það skaðar naumast
að leita í bókum og oft
gefur sú leit ágætan
áiangur og arð. Páll fór
í Bæjarbókasafnið og
fékk svar við sínum á-
hugamálum. Þið hafið
sennilega flest eða öll
aðgang að bókasöfnum
eða lestrarfélögum. Not-
ið þau vel og eftir föng-
um. Þar pr margt að
finna, — en þó aldrei
allt.
Nýtízkudama, XVI
Nú tökum við eina
tízkudömu fram, Það er
alltaf öðru hverju feg-
urðarsamkeppni hér í
höfuðstaðnum, svo að við
sendum ykkur nú mynd
af einni úr Reykjavík,
sem Kristín Halla hefur
teiknað.