Nýi tíminn - 13.02.1958, Blaðsíða 3

.'ilf’F 'iafricfil ,c.F iii^it.r j*rr!iíff'Hf
Fimmtudági/r 13. febrúar 1958 — NÝI TÍMINN — (3
f umræðum í neSrideild Alþingis í gær, um bráða-
birgðalögin frá í vetur um stóreignaskattinn, skýrði Ey-
steinn Jónsson fjármálaráðherra svo frá, að samkvæmt
bráðabirgðauppgjöri myndi skatturinn nema um 135
milljónum króna.
Björn Ólafsson reis þá upp og
taldi illa farið með eignamenn
þessa bæjar, fasteignir þeirra
metnar alltof hátt, og þungbært
að snara út þessum skatti.
Minnti hann að skatturinn hefði
ekki átt að vera nema 80 mill-
jónir og spurði hvort afgangn-
um yrði ekki skilað aftur.
Eysteinn upp’ýsti að þegar
lögin voru sett hafi verið tekið
fram að engin tök væru á að
gera áætlun um hvað skatturinn
gæfi. Talið hefði verið að það
yrði ekki minna en 80 milljónir.
Að sjálfsögðu yrði ekki um það
að ræða að skattlagningu sem
þessari yrði breytt eftir á,
hvorki til hækkunar eða lækk-
unar. Varðandi þrengingarnar
sem Björn talaði um minnti Ey-
steinn á', að gagnvart stóreigna-
skattinum væri allt að einnar
milljón króna eign skattfrjáls,
og skatturinn einungis lagður á
það sem framyfir er.
Málið var afgreitt til efri
deildar,
Bréf Hermcsnns til Búlganíns
Stjórnarfrumvarp um
ir til að draga úr
r
kostnaði við rekstur ríkisins
Stjómarfrumvarp um ráðstafanir til að draga úr
kostnaði við rekstur ríkisins var til 1. umræðu í efri
deild Alþingis í gær. Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra
flutti framsögu.
Er aðalefni frumvarpsins það trúnaðarmenn fjalli ekki aðeins
að fela sérstökum trúnaðar- um starfsmannafjölda og veiti
mönnum aðhald og eftirlit með aðhald í því efni, heldur er
fjölgun starfsmanna ríkis og
ríkisstofnana. Trúnaðarmenn
þessir skulu vera ráðuneytis-
stjórinn í fjármálaráðuneytinu
einn maður tilnefndur af rík-
isstjórninni til eins árs, sem
og einn kosinn af fjárveitinga-
nefnd Alþingis til jafnlangs
tíma.
Er hlutverk þeirra að gera
tillögur um aðhald og sparn-
að í ríkisrekstrinum, og gert
er óheimilt að stofna til nýrr-
ar stöðu nokkurs staðar í ríkis-
rekstrinum nema málið hafi
verið borið undir þá og ráðn-
ing eða skipun gerð ógild, ef
ekki hefur verið farið eftir
þessu ákvæði. Valdið til á-
kvörðunar í þessu efni er að
sjálfsögðu hjá
einnig stungið upp á því, að
undir þá skuli bera allar ráð-
stafanir, sem verulegum kostn-
aðarauka geta valdið, svo sem
aukningu húsnæðis, bifreiða-
kaup o.fl., sem lýtur að starf-
rækslunni.
Frumvarpinu var vísað til
2. umræðu og fjárhagsnefndar
með samhljóða atkvæðum.
Framhald af 1. síðu.
við Bandaríkin var gerður. í
samræmi við þetta óskaði líka
Alþingi 28. marz 1956 eftir end-
urskoðun samningsins með brott-
flutning hersins fyrir augum,
þar sem friðarhorfur höfðu þá
farið batnandi um skeið. Vegna
óvæntra og hörmulegra atburða,
sem gerðust haustið 1956, óx
uggur og óvissa í a’þjóðamáb
um svo að nýju, að sjaldan hafa
horfur verið uggvænlegri, og
voru því tilmælin um endurskoð-
un samningsins afturkölluð. Ósk
þessi hefur ekki verið endurnýj-
uð, vegna hins „alvarlega á-
stands, sem nú ríkir, og vaxandi
ófriðarhættu", eins og þér lýsið
ástandi alþjóðamá'a í upphafi
bréfs yðar 12. desember. En
engir myndu fagna meira en ís-
lendingar batnandi friðarhorf-
um, sem gerðu erlenda hersetu
óþarfa í landi þeirra.
f bréfi yðar frá 8. janúar 1958
ræðið þér nokkuð um herstöð
Bandaríkjanna á íslandi og seg-
ið í því sambandi, að íslenzka
vikisstjórnin liafi ekki gefið
neina skýra. yfirlýsingu um það,
hvort staðsetning kjarnvopna
eða eldflauga yrði leyfð á ís-
landi. í tilefni af þessu þykir
mér rétt að vekja athygli yðar
á yfirlýsingu sem íslenzka rík-
isstjómin birti 7. maí 1951, þeg-
ar varnarsamningurinn við
Bandaríkin var gerður, en þar
segir orðrétt:
„Óþarft er að taka það fram,
svo sjálfsagt sem það er, að ráð-
stafanir þessar (þ.e. ráðstafan-
ir þær, sem rætt er um í samn-
ingnum) eru eingöngu varnar-
ráðstafanir. Aðilar samningsins
eru sammála um, að ætlunin er
ekki að koma hér upp mann-
virkjum til árásar á aðra, held-
Bréf Hermanns rætt á Álþingi í gær
Framhald af 1. síðu.
að í utanríkismálum hefði Al-
þýðubandalagið allt aðra stefnu
en hinir stjórnarflokkarnir.
f->T'
Sá stefnumunur hefði m. a.
komið fram í því, að sósíalistar
hlutaðeigandi | kröfðust þess að ályktunin frá
ráðherra, en ef hann fer ekki 28. marz yrði borin undir at-
eftir tillögum trúnaðarmann- kvæði í tvennu lagi, svo þeim
anna þá er honum skylt að gæfist kostur á ,að greiða at-
gera fjárveitinganefnd Alþing- kvæði gegn þeim hluta henn-
ar sem fjallar um samstöðuna
í Atlanzhafsbandalaginu.
Um þau mál væru uppi þrjár
stefnur. Sj álf stæðisf lokkurinn
hefði þá stefnu að hafa her í
landinu hvað sem öllu öðru
liði. Framsókn og Alþýðuflokk-
urinn vildu láta herinn fara
undir eins og fært þætti. Og svo
loks væri það stefna Alþýðu-
bandaiagsins að láta herinn fara
undir öllum kringumstæðum og
að ísland fari úr Atlanzhafs-
bandalaginu.
Forsætisráðherra kvaðst ekki
hafa þurft að bera bréf sitt und-
ir Aiþingi né aðra aðila, því
það væri í samræmi við þá
stefnu sem meirihiutí Alþingis
hefði markað.
Bjarni Benediktsson lagði á-
herzlu á að forsætisráðherra
is grein fyrir því, af hverju
hann fór ekki eftir tillögum
þeirra.
Gert er ráð fyrir að þessir
Dóttir Churchills
dæmd fyrir ölvun
Leikkonan Sarah Churchill,
44 ára gömul dóttir Winstons
gamla, átti að velja milli 50
dollara sektar og 10 daga varð-
halds fyrir lögregluréttinum í
Malibu Beach í Kaliforníu í síð-
ustu viku. Hún valdi sektina,
og bað jafnframt afsökunar á
framferði sínu þrem dögum áð-
ur. Þá hafði hún í ölæði ausið
ókvæðisorðum yfir símastúlku
og lögregluþjóna, gefið lög-
regluþjóni glóðarauga og
klórað annan. Símastúlka sem j hefði átt að hafa samráð við
kveðst hafa fengið „gusu af Alþingi og utanríkismálanefnd,
klámi og guðlasti“ í eyrað,
þegar afgreiðsla gekk seint,
eða við Sjálfstæðisflokkinn,
vegna þess að í bréfinu hafi
sendi lögregluna heim til leik- j verið hafnað því tilboði Búlgan-
konunnar. I ins að Sovétríkin ábyrgðust
hlutleysi Islands. Slíkt tilboð,
frá mesta herveldi heims, hefðu
íslendingar aldrei fengið fyrr,
og væri það því atriði, sem ekki
hefði áður verið tekin afstaða
til. Hann væri ekki talsmaður
þess að gengið væri að slíku til-
boði, en Alþingi hefði þurft að
taka afstöðu til þess. Bjami
taldi mikilvægar upplýsingar
felast í því að í bréfi sínu ræddi
Hennann um að „afturkölluð“
hefði verið beiðnin um endur-
skoðun hernámssamningsins, en
áður hefði einungis verið til-
kynnt að ákveðið væri að
„fresta“ endurskoðuninni.
Hermann svaraði því á þá
leið að ekkert nýtt fælist í því
orðalagi, heldur væri með orða-
lagi bréfsins einungis átt við þá
frestun, sem tilkynnt var áður.
Loks spurðí Bjarni hvort bú-
ið væri að skipa nefnd þá sem
tilkynnt var um í nóv. 1950
að ætti að rannsaka friðarhorf-
urnar í heiminum á hverjum
tíma.
Guðmundur í. Guðmundsson
utanríkisráðherra upplýsti að sú
nefnd hefði verið skipuð og ættu
sæti í henni Guðmundur í. Guð-
mundsson, Emil Jónsson formað-
ur Alþýðuflokksins og Þórarinn
Þórarinsson ritstjóri Tímans.
Auk þeirra sendiherra Banda-
rikjanna í Reykjavík og tveir
bandarískir sendiráðsstarfsmenn
ur eingöngu til varnar“.
Sú afstaða íslands, sem hér
kemur fram, er að sjálfsögðu ó-
breytt enn. Þessi afstaða leiðir
eðlilega til þess, að hér verða
ekki leyfðar stöðvar fyrir önn-
ur vopn en þau, sem íslending-
ar telja nauðsynleg landi sínu
til varnar. Um kjamorku- eða
eldflaugastöðvar r íslandi hefur
aldrei verið rætt og engin ósk
komið fram um slíkt.
Þér minnist á það í bréfi yð-
ar 12. desember. að hugsanlegt
sé að veita íslandi öryggi í
formi „tryggðs hlutleysis" og
muni stjórn yðar fús til að
styðja ti’lögur, sem kynnu að
koma fram um það. Jafnframt
og ég þakka stjórn yðar þann
hug til íslands, sem hér kemur
fram, vil ég vekja athygli yðar
á því, að samkvæmt því, sem er
rakið hér á undan, hafa íslend-
ingar komizt að þeirri niður-
stöðu, að öryggi íslands verði
að óbreyttum aðstæðum bezt
tryggt með þátttöku í Atlanz-
hafsbandalaginu, enda séu þau
samtök helzta trygging þess, að
friður haldist, meðan ekki næst
samkomulag um bætta sambúð
stórþjóða og verulega afvopn-
un.
í framhaldi af þessu finnst
mér ekki úr vegi að minna á
nokkur ummæli yðar í bréfi frá
12. desember. Þér segið í upp-
hafi bréfsins:
„Færi svo. að styriöld bryt-
ist út til bölvunar öllu mann-
kyni, þá er það víst, að ekkert
ríki, smátt eða stórt, getur tal-
ið sig öruggt“.
Þér segið enn fremur nokkru
síðar í bréfinu:
„Það væri þó háskaleg Wekk-
ing að ímynda sér, að nú á
tímum yrði hægt að takmarka
styrjöld við tiltekið svæði. Hafi
báðar heimsstyrjaldirnar hafizt
staðbundnum hernaðaraðgerð-
um, bá er enn síður ástæða til
að ætla, að með þróun hertækn-
innar verði hægt að koma í veg
fyrir, að hernaðarsvæðin breið-
ist út“.
Þessi ummæli yðar, berra for-
sætisráðherra, sem eru vafalaust
hárrétt. benda vissulega til þess,
að á stríðstímum yrði hiutleysi
lítil vernd fyrir land, sem hef-
ur jafnm’kia hernaðarlega þýð-
ingu og ísland. Lega íslands er
slík, að íslendingum er Það
meira hagsmunamál en nokkuð
annað, að ekki komi til styrj-
aldar. Að óbreyttum aðstæðum
eiga beir því samstöðu með þeim
samtökum, sem frá sjónarmiði
beirra eru nú helzta trygging
þess, að friður haldist.
Af sömu ástæðum er það
iafnmikið hagsmunamál íslend-
inga, að sambúð stórveldanna
batni og friðurinn í heiminum
komist á traustari grundvöll, bví
að vopnaður friður verður aldrei
tryggur og óhöpp og ill atvik
geta leitt til þeirrar tortíming-
ar. sem allir vilja þó forðast.
Þess vegna fagna íslendingar
sérhverju frumkvæði, sem bein-
ist að því að finna betri skip-
an á sambúðarháttum storveld-
anna en þá, sem nú er. Af þess-
um ástæðum fögnuðu íslending-
ar þeirri ákvörðun nýlokins
fundar Atlanzhafsbandalagsins,
að gerðar yrðu nýjar tilraunir
til að bæta sambúðina milli
austurs og vesturs, t.d. með
fundj utanríkismálaráðherra. Af
sömu ástæðum tel ég mér Iíka
fært að lýsa stuðningi við til-
lögur ríkisstjórnar Sovétríkj-
anna um fund æðstu manna
nokkurra ríkja, enda verði ekkí
rasað um ráð fram við undir-
búning hans. Mörg rök hnlga
að því, að gott gæti leitt af
slíkum fundi, en þó því aðeins,
að hann verði svo vel undirbú-
inn, að árangur verði af störf-
um hans og hann valdi því ekkl
vonbrigðum, er gætu orðið til
þess að auka vlðsjár á ný. Af
þessum ástæðum virðist heppi-
legt. enda virðist ekkert því til
fyrirstöðu, að samræma tillögur
Atlanzhafsbandalagsins og Sov-
étríkjanna, t.d. með þvíaðhalda
fund utanríkismálaráðherranna,
fyrst eða undirbúa fundinn eftir
diplómatiskum leiðum. Það er
að sjálfsögðu samningsatriði,
hve fjölmenn ráðstefna æðstu
manna eigi að vera.
Ég tei ekki rétt að bessu sinni að
ræða sérstaklega þær tillögur,
sem þér ræðið um í bréfum yðar,
að heppilegt myndi vera að
leggja fyrir slíkan fund. Tillög-
ur þessar snerta flestar meira
önnur ríki en ísland. og er æski-
legt að heyra undirtektir þeirra,
áður en endanleg afstaða er tek-
in til tillagnanna. Senniíega
koma þau með einhver.iar gagn-
tillögur. Því virðist eðh'legt, að
reynt verði að samræma nokkuð
s.jónarmiðin. áður en fundur
æðst.u manna er haldinn, því
að bað.væri líklegt til að tr.vggja
betri árangur af störfum hans.
Þótt ég ræði ekki umræddar
tillögur yðar frekar að svo
stöddu, vil ég taka skvrt fram,
að bað er skoFFun bióðar minn-
ar. að al’ar tiliögur, sem geta
leitt til betri sambúðar bjóða
og afvoonunar. beri að athuga
vandlega. Eðlilegt vírðist. að
slík athueun fari m.a. fram á
vegum Sameinuðu þ.ióðanna, og
ber bví að vænta, að stinrn yð-
ar sjái sér fært að taka sem
fvrst aftur bátt í störfnm af-
voonunarnefndar Sameinuðu
þjóðanna.
Mér er það mikil ánægia að
: taka undir ummæli yðar um
góða sambúð og samsk’Dtí m.illi
íslands og Sovétrikiaona á und-
anförnum árum. Ég pet fullviss-
að yður um, að íslendmgar bera
hlvian hug til bióða Sovétvíkj-
anna og hafa áhuga á að fylgj-
ast með framförum á sviði at-
vinnutækni og menningar í hin-
um víðlendu og fjölmennu rikj-
u’n beivra.
Það hefur komið í ijós í seinni
tíð, að miklir möguleikar eru
+;1 hagkvæmra vöru=kiota milli
íslanris og Sovétrík.ianna. Mér
er liúft að minnast þess, að
væ«si viðskipti hafa verið oss
íslendingum mjög gagnleg. Það
hefur sýnt sig. að við höfum get-
að fengið frá Sovétríkjunum
mikið af vörum. sem eru nauð-
synleffar fyrir þióðarbúskap
fs’endinga, og ég vona. að þær
vörur. sem vér höfum látið Sov-
étríkiunum í té, hafi einnig ver-
ið beim gagnlegar.
Það er von mín. að þessi og
önnur samskioti íslands og Sov-
étríkianna megi halda áfram og
að oss í friðsömum heimi megi
lánast að vinna áfram að því
að treysta gagnkvæma virðingu
og vináttu þ.ióða okkar.
Yðar einlægur,
Hermann Jónasson.