Nýi tíminn - 13.02.1958, Blaðsíða 11

Fimmhidagur 13. febrúar 1958 — NÝI TÍMINN — (11
Í® ŒÍbfiiiaESaiÍfeö)
iiiin vandíengni irioitr
Framhald af 4. síðu.
tilviljun að hann skyldi jafn-
framt tilkynna, að vetnis-
sprengjur væru einnig fram-
leiddar í Sovétrikjunum. Þetta
braut eina stoðina undan vald-
stefnu Washingtonstjórnarinn-
ar: Hernaðarlegum yfirburð-
imi Bandaríkjanna var lokið.
Þegar tilkjmnt var i Moskva
að Rússar hefðu smíðað eld-
flaugar, sem skjóta mætti
milli meginlanda, var neitað
að trúa slíku í Washington,
og eins var fyrr neitað að
trúa því, að þeir hefðu smíð-
að vetnissprengjur á sínum
tíma. Spútnikinn, sem sendur
var á lofti um það leyti sem
sovétskipulagið átti 40 ára
afmæli, var þó sönnun þess
að ekki þýddi lengur að neita
né efast. Þar með var vald-
stéfnu Bandaríkjamanna
greitt rothöggið. Þetta viður-
kennir Washingtonstjórnin
auðvitað ekki ..yipjþá, en það
á eftir að sannast.
1 inngangi ávarps Æðsta
ráðsins frá 6. nóvember er
þess getið að „tilskioun um
friðinn" eftir Lenin frá 1917
sé grundvöllnrinn að friðar-
stefnu Sovétríkianna. Hiálnar-
leysi hins nýja stjórnskipu-
lags á þeim tímum er túikað
imeð duldu orðalagi. Þar
stendur: „Nú eru Sovétríkin,
sem tekið hafa geysilegum
breytingum undir forystu
kommúnistaflokksins, orðin
voldugt sósíalistískt ríki, sem
lifir nú blómatíma og á trúa
vini um allan heim.“ Æðsta
ráðið stendur því traustum
fótum er það nú, 40 árum
eftir ,,tilskipun“ Lenins, beinir
þeirri áskorun til þióðanna,
að vinna ötullega fyrir mál-
stað fiiðarins og efla vináttu
og snmvinnu þióða í milli.
Þannig mæla þeir, sem standa
á traustum grundvelli mik-
ils máttar, öryggis og sjálf-
trausts, — en það er einmitt
það sem ekki var til staðar,
og ekki gat verið til staðar
þegar tilskinun Lenins blakti
i vindi byltingareldmóðs nóv-
emberdaganng hátt yfir öldu-
róti upplausnarinnar.
Þegar maður hefur hlustað
með athygli á það, sem sagt
hefur verið, eða lesið ganm-
gæfilega það sem ritað hefur
verið á síðustu árum, og þá
sérstaklega í kring um 40 ára
afmæli byltingarinnar, fær
maður óhjákvæmilega þá hug-
mynd, að þeir sem komast í
æðstu valdastöður meðal
framsæ'kinna stórþjóða séu
uppfullir af einhverju, sem
maður gæti freistast til að
kalla stórveld’"stilfinningu. En
þetta er enginn þjóðernisgor-
geir.
Ef til vill væri hægt að
hugsa sér tilfinningar þeii'ra
mótaðar í orð á eftirfarandi
hátt: Vér höfum tekið land
vort í arf eins og það var
byggt af forfeðrum vorum
með þrautseigiu og þjáningum
á tímum erfiðleika og óárana.
Vér munum vemda arfinn og
halda unnbyggingu og endur-
bótum áfram. Vér eigum ihikl-
ar auðlindir og stöðúgt finn-
um vér nýjar til viðbótar. Með
þjóð vorri búa góðir kraftar
sem vér notfærum oss til að
færa oss góðan arð. Það borg-
ar sig ekki að reyna að Vega
að oss, hvorki með köldu stríði
'íh% X.'::,r3
né heitu. Árangurimi væri
eyðilegging fyrir þann sem
það reyndi. Aftur á móti
borgar það sig að eiga oss
að vinum, og við viljum vera
vinir allra.
Hugsunarháttur sá, sem
lýst er í þessari málsgrein er
auðvitað undirstaðan undir á-
varpi Æðsta ráðsins frá 6.
nóvember. Það verður ekki
sízt greinilegt þegar þar er
látin í ljós gleði yfir smíði'
gervitunglanna á eftirfarandi
hátt: „Okkur er fullkomlega
ljóst, að hinar geysilegu fram-
farir vísindanna — notkun
kjarnorkunnar, langdrægar
eldflaugar, snútnikar — væri
hægt að nota í þágu alls
mannkyns og gætu crðið til
mikillar blessunar aðeins að
því tilskildu að friðvænlegt
væri í heiminum.11
• Hin mörgu bréf Búlgauíns,
sem sovétstjórnhi hefur sent
út eftir að ávarp Æðsta ráðs-
ins var birt, eru skerfur til
baráttunnar fyrir þessum
þráða íriði.
Hverju svara hinir vest-
rænu stjórnarherrar? Hver
sem þeirra svör verða skyldu
þeir hafa í huga að það eru
ekki rómantískir byltingar-
menn, sem taka á móti þeirn,
heldur raunsæismenn, sem lifa
fjórum áratugum eftir að
Lenin birti „Tilskipun um frið-
inn“,
samfagna
yramhald af 12. síðu.
það að aðalatriði kosuingabar-
áttu sinnar að reyna að níða
fylgið af Alþýðubandalaginu og
núverandi stjórnarsámstarfi. Ár-
angurium speglast í liinum
hlakkandi lunmælum bandarísku
blaðanna um að ósigur stjórnar-
rioklcanna sé um leið ósigur her-
aámsamlstæðinga og sigur her-
námsins.
PisigiS reliS
Diefenbaker, forsætisráð-
herra Kanada, skýrði frá því á
þingi á laugardaginn, að hann,
hefði ákveðið að rjúfa þing og’
efna til nýrra kosninga 31.
marz. Sagði Diefenbaker, að
flokkur sinn, Framsóknar-
íhaldsflokkurinn, sem hefur
ekki hreinan meirihluta á
þingi, væri kominn í óþolandi
aðstöðu.
kasala
Framhald af 12. síðu.
um þessi kanp framselur hun
til olíufélaganna, sem síðíi.
hirða gróðann.
Stundum getur rikið átt kost
á hagkvæmari innkaupum en
aðrir. Þannig var það á Sruu-
um 1843 og 1944. Þá átti ; ík-
isstjórnin þátt í að útvega
lægra verð á olíur en verið
hefði, ef olíufélögin ein hefðu
ráðið. Þessum afskiptum ríkis-
stjómarinnar lauk í árslok 1944
með þeim afleiðingum, að olíu-
verðið stór hækkaði.
!
'k Olía íluií inn íyrir
185 milljónir
Olíuinnflutningurinn vex með
ótrúlegum hraða. Árið 1945 var
hann rétt 40.000 tonn, en 1956
nam hann samtals 293.620
tonnum og var verðmæti hans
þá rúmlega 185 milljónir kr. ,
Þessi ört vaxandi notkun ó- j
missandi vörutegundar og þær
miklu fjárhæðir, sem fyrir hana !
eru greiddar, ættu að vera
stjórnarvöldum hvatning ti! ao
hafa fulla aðgæzlu og stjórn
á sölu olíunnar, en láta ekki
óvalin einkafyrirtæki hafa þar
svo að segja öll ráð.
Þótt olíuverzlunin hafi skil-
að miklum hagnaði á umliðnum
áram, þá hefur það ekki verið
fyrir neina hagsýni í rekstri.
Hin einstöku olíufélög hafa
borizt mikið á og ekki til spar-
að í innbyrðis kapphlaupi um
hýlli viðskiptamanna. Nolökuð
dró að vísu úr þessu nú eftir
að verðlagseftirliti var komið
á. Þá var eitthvað farið að huga
að rekstrarkostnaði. En ennþá
stendur hið sígilda þrefalda
dreifingarkerfi olíufélaganna,
sem órækur vottur þarfiaúsrar
sóunar verðmæta.
Ekki eru mörg ár síðnn uþþ
komust fjársvik olíufélaga í
sambandi við farmgjöld. Þau i
mál skulu þó ekki rifjuð únp
hér, en vel mættu þau hvetja .
til nánari afskipta ríkisins af
innflutningi og sölu olíunnar.
Olíuverðið varðar
alla þjóðina rniklu
Atvinnuvegi þjöðarinnar
skiptir það miklu máli, að olíu-
verði sé að staðaldri haldið eins
lágu og mögulegt er. Þetta á
ckki hvað sízt við nú, þegar
sjávarútvegurinn berst í bökk-
um, þrátt fyrir háar uppbætur.
Er honum ekki hvað .sízt bráð
nauðsyn á að fá olíuvörur sínar
á sannvirði, og fyrir þeirri
nauðsvn eiga óþarfir milliliðir
að víkja. Það verður einnig að
tryggja hagkvæmari flutning
olíunnar til landsins en verið
hefur og einfalda dreifingar-
kerfi innanlands. Fyrir þessu
öllu yrði bezt séð með olíu-
verzlun rikisins.
yV Frumvarp lagt fyrir
þetta þing
Á þingskjali 85 leggjum við
hv. 8, landskjorinn þm. til, að
ríkisstjórninni verði falinn
undirbúningur löggjafar um ol-
íueinkásölu ríkisins. Við tök-
um ekki á þessu stigi afstöðu
til, hvort hafa á þennan ríkis-
rekstur algeran frá byrjun eða
ekki. Ef hagkvæmara þykir eða
líklegra til samkomulags, er
vel við unandi til að byrja með,
að.ríkið hafi aðeins innflutning
oliunnar og heildsölu með hönd-
um og taki þá ekki alla vérzl-
unina að sér fyrr en síðar. Hitt
drögum við flutningsmenn ekki
dul á, að við téljum algera olíu-
einkasölu eiga að vera tek-
marlrið. í tillögunni er gert rað
fyrir að ríkisstjómin hraðí
svo nridirbúningi málsins, aft
unrit verði að leggia fram frv
til !*.ga um einkasöluna og fá
á }rví afgreiðslu þegar á þessu
þingi.
Ingólfur Jónsson flutti langa
ræðu um það hve fyrrverandi
riírisst.jórnir héfðu verið harðar
;lö 8sc|k|?'T't3í*tv.i. 48.*' t.
.p..-v; j- ulhnftyfe
Framhald af 7. síðu.
dóma jafnan síðan; þekktastir
eru ritdómar hans um Atóm-
stöðina (1948), Harmleik
hetjuskaparins (ritdómur um
Gerplu) 1953, greinin: Löng
er leið frá Benedikt á Auðn-
um til Benna í leyniþjónust-
unni (Helgafell 1953, ritdcm-
ur um svonefndar Bennabæk-
ur), ritdómur luri ævisögu
séra Árria Þórarhissonar eftir
Þórberg Þórðarson (Helgafell
1953) og Völuspá og upp-
stigningu eftir Sigurð Nordal.
(Helgafell 1945 og 1953). Um
Þórberg hefur hann einnig
samið rnilria óútkomna ritgerð-
gerð. í Rétt skrifaði hann Við-
sjá eftir heimkomuna, gaf
1950 út blað, Annáll erlendra
tíðinda, sem felldur var inn í
Tímarit Máls og menningar
1952.
I tímarit Alþýðusambands
íslands „Vinnan" á hann
greinar um íslenzk^. og er-
lenda verkalýðsh.eyfingu, m.
a. yfirlitsgreir um sögu ís-
lenzkrar verLaíýðshrévfirigar.
í handriti í fórum Dagsbrún-
ar er til saga félágsins til
1918 eftik- Sverri. Hann hefúr
sam’ð fyrri hluta bókárinnar
Fornaldarsaga handa lærðum
• skólum, Rej'kjavik 1949. Bók-
ina um Kína, Reýkjavík 1950,
Vinnuvernd, ritgerð í bólrinni
Félagsmál á Islandi, Revkja-
vík 1942 og ritgerð um fé-
lagsmálalöggjöf á ís1aridi fy.r-
ir 1900 í Alþingi og félags-
máhn Reykjavík 1954.
Sverrir hefur sviðsett ísl. at-
burði á skáldlegan hátt í fjöl-
mörgum smásögum efta bátt-
um; tvo þeirra ber hæst: —
Fe;gur Fallandason (um Bólú-
Hjálmar) og E’ríkur á Brún-
um, en þeir birtust báðir í
tímaritinu Satt og eru snilld-
arverk. Aðrir slíkir þættir eru
Mj’kt myrkranna, Dauðs
mnnns bein við BL'nduós, Sjö-
un-^rmálin og Feðgarnir á
Uvassafelli og heilög k'rkja,
útrrefnir í bókinni Fornir
Skuvgar, Reykjavík 1955.
Ár'ð 1951 kom út bókin
Hugvekja til Islendinga. eftir
Sverri, úrval úr ritum Jóns
Sigurðssonar með ýtarlegum
formála. Á þessu ári kemur
frá v’aus hendi Bréf Ba'dvins
Ein"r?.sonar, og er útgcfand-
inn Hið íslenzka frseðafé’ag í
Kauumannahöfn, og cr g þá
kominn að siðasta áfan>. tnum
í sicrfi Sverrís. Tvö & í'ast-
úðin ár hefur hann unm ' að
leít og skráningu íslei. sr, a
hréfc í Danmörku. og þsfui
bar -ett á spjaidskrár nn?
50.0co ísieuzkra br'fa, n. a.
skr' ett ailt ís'enzkt efni, :,em
kor■'* hefur inn n Konung-
legn bókasafnið í flofn frá
bví —• 1900. Þet.tn starf hnn;
er rtónrrki, eitt mesta átak,
j;f
SSOll
sem gert liefur verið til þess
að þreifa fyrir sér um heim-
ildir að íslenzkri sögu á síð-
ustu áratugum. I þessari leit
hefur fjölmargra dýrgripi rek-
ið á fjörur hans, en hér skal
ekki margrætt um þetta starf,
því að þess hefur verið getið
að nókkru á opinberum vett-
vangi fyrir skörpmu. Sverrir
þarf einungis að fá skilyrði
til þess að vinna úr þeim
heimildum, sem hann hefur
dregið í dagsljósið; liann er
með langfróðustu mönnum
okkar um 19. öldina, en hún
liggur að miklu leyti lítt kunn
enn sem komið er. Einnig hef-
ur hann dregið fram geysi-
legt magna verzlunarheimilda
aðaliega frá 18. öld, og verzl-
unarsaga þióðarinnar er að
mestu órituð, þrátt fyrir all
blómlegan ríiag þeirra stéttar,
sem við hana er kennd.
Hér er fjölmargt ótalið af
ritverkum Sverris, en verður
þó að láta staðar numið.
Það er sagt, að eitt sinn
liafi verið uppi kóngurinn
Mídas, og allt, sem hann
snerti, hafi orðið aö gulli.
Sverrir hefur ekki verið auð-
sæll um dagana, on gull ís-
lenzkrar tungu alá fáir skír-
ar en liann nr.ð penna og
töluðu orði. Hann I’ofur lengi
verið kennan við Gagnfræða-
skóla Vesturbæjar, dáður af
nemendurr. sínum. Þegar hann
segir írá, hljóta ungir og
gamlir að hlýða. Hann er
sagntræðingur, en fyrst og
síðast húmanisti, unnandi fag-
mra bókmennta og einhver
mesti Heine-sérfræðingur, sem
Við eigum. Bróður á Sverrir,
Klemenz Kristjánsson að
nafni, kenndur við Sámstaði.
Það hefur verið hlutverlc
Klemenzar að boða ís^ending-
um trú á íslenzka gróðurmold,
skreyta Fljótshlíðina sífrjó-
um ökrum. Sverrir hefur
ræktað tungu þessarar þjcðar,
henni ann hann hugástum og
hann hefur reynt að boða ís-
lenzkri alþýðu trú á sjálfa
sig óg manndóm sinn. Hann
hefur setið um skeið í út-
varpsráði; þc.ð er æðsta veg-
rin’n. sem Ir/r.um hefur hlotn-
•.azt, því hnnn hefur aldrei
\"*r:ð á heirra bandi sem
m.'ffu. siu r.eir. Afrekum
mrina cr okkj nema að hálfu
lýst.
gii
! í r."
þeirra við
við olíufélögin, en nú væri öld-
iu öunur. Tók hann dæmi m.a.
af þvf er Sjálfstæð’sflokkurinr.
saru'bylrkti með Framsókn og
>1býft’’f1okknum í innflutuings-
neful sl. sumar til að ákveða
éþarBftsra hátt olíuverð. Vitnaði
haun í Þióðviljann um þetta.
en rMngieymdi aft skýra frá
hA’i-f'k” og áhvrgð Sjálfstæðis-
flokksiris í hneykslimi!
umræðu var frestáð og raái-
iriu vísáð tíl fjárvéitirigánéirid-
ar riieð samhljóða atkvæðum.
freisri-'gb'rriar er sleppt.
Sverr'r cr pfrekrmaður í því
að fál’a' •fýrir margskonar
freistingum: hann er fyrrver-
andi vcrft'aunahafi' bindindis-
hreyfinr;ari:mar á íslandi; en
nú talin talsverður brenni-
vínsmaður. En eina freistingu
þefur hann staðizt til þess<;.
þótt vel væri boðið, og hún
er sú að selja sál sí.na, leggj-
ast á ár fyrir þann málstað,
sem hann telur rangan, ,og
stunda aurkast gegn pólitísk-
um andstæðingum.
Sverrir er giftur Bínú dóft-
ur Ottós Túliníusar útgerðar-
manns á Akureyri. Hann er
heillandi samstarfsmaður, o?
skyldurækinn og góður félagi.
Á heimili þeirra hjóna bæði
héríendis og erlendis hefur
undirritaður og fjöldi annarra
notið ógleymanlegra st.uriáa
alúðar, fræðslu og skertimtnri-
ar og oft óborganlegrar fýr-
irgreiðslu.
Björn ÞorsteSnsson.
gö-'.í.': 'iiitsín 30 surálðtj ]jj '