Nýi tíminn - 13.02.1958, Blaðsíða 4

'4) — NÝI TÍMtNN — Fimmtudagur 13. febrúar 1958
Nils Lindh, höfundur greinar þeirrar sem hér birtist,
skrifar að jafnaði um alþjóðamál í MOT?GON-TIDN-
INGEN má'gagn sænshra sósíaldemókrata, og birtist
þessi grein þar 23. desember s.I. Lindh þekkir flestum
NorðsirSandamönnum betur sögu sovézhU byltingarinn-
ar, enda dvaldist hann í Péíursborg þeg-sr hún var
gerð sem sænshur stjórnarerindreki og átti þá mjög
násn samshin'i við Ieiðtoga byltiugarmanna. I þessari
grein og annarri sem síðar verðnr birt sýnir hann
frísm á samhengið í viðleitni sovéfs+íórnarinnar til að
tryggja friðinn — allt frá friðart'Ishirmn Leníns 8.
nóvember 1917 til síðusfu bréfa Búlsraníns til Ieið-
toga vesturveldanna. Þjóðviliinn telur rétt að gefa
íslenzhum lesendum kost á að lcynnas't hvernig ritað
er um alþjóðamál í málgagn stærsta sósíaldemó-
hrataflohks Norðurlanda, enda þótt einstök atriði í
greinum Lindhs kunni að orka tvímælis.
„Friður er nauðsynlegur
ðllum þjóðum. Friður er einn-
ig þióðum Sovétríkjanna nanð-
syn'egur. til að tryggia þeim
betri og bjartari framtíð".
Verkamenn og bændur, vís-
indamenn og aðrir sem starfa
að menningarmálum, fulltrú-
ar i bjóðþingum. allra landa!
Undir okkur, undir sameigin-
legri viðleitni okkar er það
komið, hvort styrjaldarhætt-
unni verður eytt og tryggum
friði komið á.
Friðarmálin eru í höndum
þjóðauna sjálfra.
Þjóð’r allra landa, sameinið
kraf*n i'kkar i hnráftunni fvr-
ir friði í gjörvöllum heimi!“
þpffp 0ru uokkrar setuingar
úr ávarui Æðsta ráðsius tll
,,ails R*-arfaudi fólks, til
stjómrnálamanna og annarra
sem p.tnrfa í oninberu lífi, til
þeirri s<?m starfa að vísiuda-
og meninwarmálum, til þtóð-
þium og rí'kisstjórua í öllum
Iöndum“. Æðsta rnðið er bióð-
þing Sovétrikjanna. Ávarp
þetta er dagsett 6. nóvember
1957.
Orð kusgi brióma sem berg-
mái frá röddum. sem fyrir
lönui pni þagnaðar.
„Fí’-'sstjóm verkamauua og
bajn'fa. aem tók völdin við
byltíag-.ina 24.-—25. október
(6.—-7 uóv.) og ptvðst við
ráð fuóvét) verkamnnna. ber-
manun err bæn.da, skorar á pll-
ar striðandi þióðir. og stjóruir
þeirm að hefia begar í stað
samuingsumleitanir til að
koma á réttlátum lýðræðisleg-
um friði.
Þegar verkamanna- og
bændastjórn Rússlands beinir
þessúm friðartillögum til
þeirra þjóða, sem eiga í styrj-
öld, vill hún einnig snúa sér
sérstaklega til hius stéttvísa
verkalýðs meðal forustubjóða
mannkynsins, sem nú eru líka
helztu stríðsaðilarnir. Verka-
lýðuriun í löndum bessum hef-
ur gert framförum og sósíal-
isma hið mesta gagn. . . .
Þessar fvrirmyndir um hetju-
skap öreiganna og máttaröfl í
framvindu sögunnar eru okk-
ur trvgging fyrir því að verka-
lýðuriun í þessum löndum beri
nú skvn á það hlutverk sitt
að bjarga mannkyninu frá
ógnum stríðsins og afleið-
ingum þess. Verkalýður þess-
ara landa mun með víðtæku,
fórnfúsu og kraftmiklu starfi
sínu veita okkur mikla hjálp
við að leiða málstað friðarins
til sigurs, og til að leysa
verkalýðinn, hinn arðrænda
fjöida, undan oki þrældóms og
arðráns."
Þessir kaflar eru úr: Til-
skipun um friðinn eftir Lenin.
Dagsetning er 8. nóv. 1917.
1 ávarpi Æðsta ráðsins 1957
hljómar bergmálið frá tilskip-
un Lenins 1917. Orð ávarps-
ins vekja angurværar minn-
ingar hjá þeim sem bjó í Pét-
ursborg hinn harða vetur
1917'—1918, — vetur kulda og
hungurs, óeirða og óstjórnar,
Smolní-höllin í Leníngrad, þar sem stjórn bolsévika hafði að-
i etur fyrst eftir byltinguna. Þar var „tilskipunin um friðinn“
samin. Höggmjnd af Lenín stendur nú í hallargarðinum.
lega öflugt til að bæla bylt-
ingartilraunirnar niður.
Öll saga Brestfriðarins varð
einn hrakfallabálkur um það
hvernig byltingareldmóðurinn
hrörnaði og varð að ömurleg-
um ósigri vígorðanna.
Nils Lindh
vandfengni
írídur
fjarstæðra vona og óhjá-
lcvæmilegra vonbrigða, upp-
lausnar og niðurlægingar.
Það var samt eittþvað átak-
anlegt við hinn byltingarsinn-
aða ákafa, sem einkenndi hið
óraunsæja stjórnmálaástand á
þessum reynslutímum. Það er
vissulega sanngjarnt að skýra
frá því að raunverulega var
til fólk, að vísu enginn fjöldi,
sem aðhylltist þetta ástand
ýmist af virðingu fyrir mál-
staðnum eða af hrifningu. Það
trúði því fyrirvaralaust að
hinar nýju hersveitir, sem tek-
ið lr'fðu sér stöðu í Smolní-
höllinni, gætu, með aðstoð
hins skipulagða verkalýðs
Evrópu, knúð fram frið án
landvinninga og stríðsskaða-
bóta“. Um stutta stund virt-
ist einnig sem þetta myndi
takast. f lok janúar komu til
Pétursborgar fréttir um verk-
föll og óeirðir og meira að
segja um ráð (sovét), sem í
skyndingu hefði verið komið á
fót bæði í Berlín og Vín. En
þegar Trotzky bjóst til að
spila út þessu trompi í Brest-
Litovsk, var því kippt úr
hendi hans af lögregluveldi
hinna mið-evrópsku ríkis-
stjórna, sem ennþá var nægi-
Þótt leitað væi*i á ný til
ríkisstjórna, þjóða og verka-
lýðs í ríkjum Bandamanna,
bar það engan árangur. í einni
slíkri umleitau (frá 28. nóv.
1917) er sagt, að „opinberir
og hálfopinberir fulltrúar ríkj-
andi stétta í löndum Banda-
manna" hafi neitað að viður-
kenna Sovétstjórnina og að
hafa samband við hana ....
„Ríkisstjórn hinnar sigursælu
byltingar hefur ekki þörf fyrir
viðurkenningu stjórnmálafor-
kólfa kapitalista, en við spvrj-
um fólkið: Túlka hinir aftur-
haldssömu dinlómatar skoðan-
ir og vilja fólksins? Er fólkið
samþykkt því að diplómötum
sé leyft að forsmá þá miklu
möguleika, sem gefast við
rússnesku byltinguna? Svar
við þessum spurningum verður
að gefa nú þegar, — og ekki
aðeins i orði heldur og í
verki.“
En það kom ekkert svar.
Þann 10. febrúar framkvæmdi
Trotzky leikarabragð sitt:
Engir samningar um landvinn-
ingafrið skyldu undirritaðir,
en almenn afvopnun skyldi
tryggð og styrjöldinni hætt.
18. febrúar hófu Þjóðverjar
árás sína. 3. marz undirritaði
sovétstiómin samninga um
uppgjafarfrið í Brest-Litovsk,
Á eftir kom tími mikils mót-
lætis og margra auðmýkinga.
Dögum hinnar byltingarsinn-
uou rómantíkur var lokið.
Staðreyndirnar lágu ljósar
fyrir.
En Smolní-friðarstefnan var
ekki aðeins innblásin af bylt-
ingarsinnuðum eldmóði. Hinn
óbilgjarni, einarði kraftur var
líka nauðsynlegur. Þjóðfélag-
ið var í up"lausn og ríkiskerf-
ið í mohim. Það var ógjörn-
ingur að hevja stríð. Friður
var nauðsynlegur. Að minnsta
kosti varð að knýja fram lok
stríðsins svo að nauðsynlegt
ráðrúm fengist til að hefja
uppbyggingu nýrra laga og
reglna í landinu. Lenin hafði
þegar fyrir uppgjöfina komið
auga á þetta. Hann hafði
vissulega ekki sagt skilið við
hugmyndina um heimsbylt-
ingu, en áleit að hennar tími
væri ekki kominn ennbá. Þann
24. janúar hafði hann kraf-
izt þess innan flokksstjórnar-
innar að tekið vrði friðartil-
boði því, sem Þjóðverjar þá
buðu. Það var ekki eins óhag-
stætt ög það, sem neyðzt var
til að fallast á í marz. Bylt-
ingin í Þýzkalandi ef ennþá
óborin, sagði Lenin, hjá okk-
ur er hún þegar fædd. Við
megum ekki hætta lífi hins
nýborna. En í þett.a sinn var
Lenin borinn ofurliði af hin-
um rómantízku byltingar-
mönnum.
Og nú, að fjörutíu árum
liðnum og eftir að hafa barizt
til sigurs i heimsstyrjöld, er
sovét.stjórnin að leitast við að
tryggja friðinn, — hinn dýr-
mæta frið, er varað hefur í
tólf ár, sem að vísu hafa
líka verið ár hins kalda stríðs.
Hvernig eru aðstæður og horf-
ur nú?
Sú áróðursherferð, sem á-
varp Æðsta ráðsihs frá 6.
nóvember er liður í, er ekki
nýhafin. Hún er framhald af
áróðursbaráttu síðari ára fyr-
ir friðsamlegri sambúð og
samkeppni bióða, sem búa við
ólík þjóðfélags- efnahags- og
stjórnmálakerfi. Hér er samt
farið nókkuð inn á nýja braut.
Sjálfur áróðurinn um frið-
samlega sambúð þjóða hefur
í raun og véru ekki orðið til
annars en að undirstrika rétt-
mæti þeirra .ummæ'.a Molo-
toffs, að fagurt tal, vináttu-
heimsóknir og handabönd
gerðu ekkert gagn nema skil-
vrði fyrir gagnkvæmum skiln-
ingi í stjórnmálum væru fyrir
hendi og væru rétt notuð.
Þessi stefna friðsamlegrar
sambúðrr hefur þegar á upp-
hafsskeiði sínu horið tals-
verðan árangur með hentug-
um tilhhðrunum í nálægum
Austurlöndum. í þessu sam-
handi er það athvglisverðast,
að efna.hagssamvinna Moskvu-
stiórnarinnar og Fgvnta og
Sýrlendinga hefnr óhyrmilega
brugðið fæti fvir Washing-
tnn-stefnuna, hina svokölluðu
Eisenhowerkenningu, en hún
hefur að takmarki að sundra
Arababanda’ginu og þvinga
s;ðan arabaríkin eitt og eitt,
fyrst og fremst hin olíuauð-
ugri, undir bandaríska stjórn.
Á hinn bóginn hefur sambúð-
arstefnan, hvorki með áróðri
sínum nc raunverulegri fram-
kvæmd, megnað að hnika til
burðarásnum í bandarískri ut-
anríkisstefnu, hinni svónefndu
valdastefnu (from a position
of strgnght), þ, ,e. g. ,s.
afkróun austur-blokkarinnar,
tilraun til að ögra með því að
þröngva heiminum fram á
barm styrjaldar, — og ef
ögrunin skyldi bera árangur,
er ekki lengur um „kalda
striðið" að ræða heldur „litla
stríðið" með fljóótvirkri, af-
gerandi atómsprengju. 1 fáum
orðum sagt er þetta stefna
sem krefst gífurlegrar her-
væðingar og stöðuyrar, víð-
tækrar vígbúnaðaráætlunar.
Það mætti frekar segja að
hin tilhliðrunarsama sambúð-
arstefna sovétstjórnarinnar
hafi ýtt undir bftssa yfirgangs-
stefnu Bandaríkjanna, og sést
það bezt á hinni auknu tilhlut-
un Bandar'kiastjórnar í Bag-
dad-bandalaginu eftir rósturn-
ar í löndunum við botn Mið-
jarðarhafs. Og nú hefur
Washingtonstjórnin otað fram
einu sinna litlu fv]g;ríkja í
Kvrrahafinu CFilinsey.ium), og
lát.ið það stinga unn á því að
Atlanzhafs-, Bagdad- og Suð-
austurasíu -bandalögunum
verði hnýtt saman í eina
spyrðu undir bandariskri yfir-
stjórn, til að styrkja aðstöð-
una gagnvart aust.urblokk-
inni. 1 þessu er fullt samræmi,
því Washíngtonstiórnin for-
smáir jafnvel hugsunina um
friðsamlega sambúð við hinn
„alþjóðlega kommúnisma“ og
vill ekki neitt að hví vinna
að dregið sé úr viðsjám, því
það gæt.i, þegar til lengdar
léti, unnið að framgangi frið-
samlegrar sambúðar.
Þessvegna vekur. öll vel-
gengi Moskvustofmmnar um
friðsamlega sambnð allra
þióða. ofsale'g viðbrögð í
Washington.
ir
Þetta er Moskvust.iórninni
auðvitað fyllilega Ijóst. í
ágústmánuði 1953 túlkaði
Malenkoff, í fyrsta sinn eftir
dauða Stalins, stefnuna um
friðsamlega sambúð og lagði
grundvöllinn að lausn deilu-
málanna með viðræðum og
samningum. Það var engin
Framh. á 11. síðu