Nýi tíminn - 15.03.1962, Blaðsíða 3

Jakob Gíslason
raforkumólasijóri sextugur
Þegar menn verða sextugir
þykir nú hlýða að þeirra sé
getið að nokkru, Jitið yíir íar-
inn veg þeirra, störf þeirra met-
in og þau kynnt almenningi.
í slíkum afmælisgreinum vill
stundum verða um ofmat að
ræða. Ekki verður slíku til að
dreifa í því sem ér verður
sagt um Jakob Gíslason sextug-
an.
Jakob er svo vel gerður, að
mikils mátti af honum vænta,
þar sem saman fara h.iá hon-
um afburða gáfur, dugnaður,
samvizkusemi og þeir mann-
kostir aðrir sem bezt prýða
góðan dreng. Verður heidur
ekki annað sagt, en að hann
hafi vel ávaxtað sitt pund og
komið miklu í verk það sem aí
er ævinni. Eftir heimkomu sína,
að námi loknu sem rafmagns-
verkfræðingur gengur Jakob í
þjónustu rikisins og heíur það
notið starfskrafta hans síðan.
Það var ríkinu lán, að það
sjónarmið Jakobs varð ofan á,
að stofnað var rafmagnseftirlit
ríkisins sem sjálfstæð stofnun,
én hún ekki gerð tagihnýting-
ur .annarar ríkisstofnunar, sem
var þá ofarlega á baugi. Jakob
sá það betur en aðrir, hve
tnikilvæg raforkumálin voru
iþjóðinni og hye mikilli þróun
mátti búast við á þessu sviði
þó hann hafi iþá tæplega órað
fyrir þeim óhemju vexti á
stoínun hans sem raun ber nú
vitni um.
Það má gera ráð fyrir að
þróun í rafmagnsmálum þjóð-
arinnar hefði orðið svipuð þó
að Jakobs hefði ekki notið þar
við, því framvinda og framfar-
ir eru ekki eins manns verk, en
fullyrða má, að áhrif Jakobs i
þeim málum hafa verið holl og
mjög til hags.
Frá honum er komin hug-
fnyndin að mörgum þeim að-
gerðum í raforkumálum, sem
hæst hefur borið nú undanfar-
ið, svo sem 10 ára rafvæðingar-
aætluninni. Um framkvæmdir
hefur hann hvergi nærri verið
einráður, heldur þurft að fylgja
þeim línum, sem stjórnmála-
menn hafa lagt og fyrirskipað,
enda ekki fremur en ýmsir aðr-
dr embættismenn þjóðarinnar
farið varhluta af því að vinsæl-
ar hugmyndir eru stundum not-
aðar á annarlegan hátt.
Jafnframt því að vera allra
manna samvinnuþýðastur hefur
hann þá festu og einurð til að
bera, sem nægir til þess að
tekið er tillit til hans og segja
má að hann eigi virðingu hvers
manns. Hann rasar heldur ekki
um'ráð fram, athyglisgáfu hef-
ur hann í bezta lagi og hann
þekki ég manna fljótastan í
þVí á'ð ájá: hváír kjárhi hvers
máls er, sem hann fjallar um,
að skilja aðalatriði frá smá-
mununum.
Jakob er ekki venjulegur emb-
ættismaður. Án efa er hann á-
gætur embættismaður, en hann
er miklu meira en það. Hann
hefur ekki látið sér nægja að
sinna eingöngu rafmagnsmáium
þeim sem undir hans stoínun
falla, heldur hefur hann beitt
sér fyrir margþættu rannsókn-
arsfarfi á sviðum, sem eru langt
utan við iþau mál..
Hann hefur-af víðsýn; sinni
og hugmyndaauðlegð séð hverj-
um málum þjóðin þurfti að
sinna og með lægni og hægð
komið því fram, að stofnun
hans hefur fengið að vinna að
rannsóknum slíkra málefna,
enda hefur hún fengizt við
rannsóknir íjöida slíkra efna,
og mörgum þeirra hefði alls
ekki verið sinnt, ef Jakobs hefði
ekki notið við. Hann hefur
safnað á stofnun sína hæfileika-
og vísindamönnum og þar hafa
þeir átt þess kost að sinna störf-
um við sitt hæfi.
Má hér einkum nefna jarð-
hitann. Jakob sá fljótlega mikil-
vægi þeirrar orkulindar fyrir
þjóðarbúskapinn og fékk því
til leiðar komið, að stofnuð var
sérstök deild við stofnun hans
til að annast jarðhitarannsókn-
ir, bæði grundvallar- og hag-
nýtingarrannsóknir.
Að deild þessari réði hann
dr. Gunnar Böðvarsson, sem
forstöðumann. Undir forystu
þeirra hefur jarðhitadeildin þró-
azt svo að nú eru jarðhitarann-
sóknir eitt af þeim fáu rann-
sóknarsviðum, þar sem Islend-
ingar eru fremur veitendur en
þiggjendur.
Jakob var í menntaskóla-
bekknum fræga, en ekki var
-hann þó með þeim talinn, en
á sína vísu er hann ekki minni
afburðamaður en þeir, sem þar
er mest hampað og í samningu
tæknisögu þjóðarinnar á hann
sæti á innsta bekk.
Jakob er í hvívetna snyrti-
menni, viðkynningargóður, við-
mótshlýr, kurteis og gæddur
kímnigáfu í bezta lagi.
Honum, fjölskyldu hans og
frú Aðalbjörgu móður hans éru
hér með sendar beztu árnaðar-
óskir.
Sigurður Thoroddsen.
★ ★ ★
Jakob Gíslason er fæddur á
Húsavík. Hann er sonur hjón-
anna Gísia Péturssonar, héraðs-
Jæknis á Húsavík og síðar að
Eyrarbakka, og Aðalbjargar
Jakobsdóttur.
Hann lauk prófi í rafmagns-
verkfræði 1929. Það ár vann hann
að verkfræðistörfum í Kaup-
mannahöfn, en gengur síðan í
þjónustu ríkisins. Var honum
falið eftirlit með raforkuvirkj-
um um allt land 1930. Fórstöðu-
maður Rafmagnseftirlits ríkisins
gerðist hann með stofnun þess
1933 og raforkumálastjóri hefur
hann verið síðan 1947, er það
embætti kom til með setningu
raforkulaganna.
Hann hefur setið í ótal nefnd-
um og gegnt mörgum trúnaðar-
störfum. Hann var í raforku-
málanefnd 1929, Samstarfs-
nefnd rfkisins, Reykjavík-
ur og Hafnarfjarðar um hag-
nýtingu jarðhita, formaður
landsnefndar Alþjóðaorkumála-
ráðstefnunnar frá 1949, xáðu-
nautur Sogsvirkjunarstjórnar
frá 1949, í stjórn Ljóstæknifé-
iags Islands frá 1954, formaður
Rafmagnsverkfræðingafélagsins
1941 og 1954, formaður Verk-
fræðingafélags Islands 1959—
1961, formaður stjórnunarfélags-
ins o. m. fl„ sem hér verður
ekki upp talið.
Hann hefur ritað mikið um
verkfræðileg efni, sem ekki
verður hér nefnt og átt mestan
'Þátt í samningu þeirra laga og
reglugerða, er rafmagnsmál og
járðhitamál varða.
Jakob er tvíkvæntur. Fyrri
kona hans, Hedvig, var danskr-
ar ættar. Þau eignuðust tvo
syni, Gísla Ólaf og Jakob, sem
báðir eru við nám erlendis. Frú
Hedvig lézt 1939. Síðari kona
Jakobs er Sigríður Ásmunds-
dóttir, fyrrverandi biskups
Guðmundssonar. Þau eiga þrjú
börn: Ásmund, Aðalbjörgu og
Steinunni Sigríði.
★ ★ ★
■ Menning þjóðar stendur nú
á dögum oftast í beinu hlutfalli
við það hve þegnarnir hafa
■auðveldan aðgang að raforku og
i hve ríkum mæli þeir notfæra
sér raforkuna. Menning og raf-
væðing fylgjast því að.
Það var happaár fyrir ís-
lenzku þjóðina, þegar Jakob
Gíslason, árið 1930, réðst í þjón-
ustu ríkisins til að hafa eftir-
ht af hálfu þess með raforku-
virkjum um land allt. Þá var
vélaafl í orkuverum landsmanna
aðeins um 3370 kw og árleg
orkuvinnsla 90 kwst á mann.
1 árslok 1961 var afl orkuver-
anna á landinu 128 000 kw og
árleg notkun 3300 kwst á íbúa.
Töiur þessar sýna þróun raf-
orkumálanna hérlendis, en íor-
ustuma'ður þar hefur Jakob
Gíslason verið alla þessa tíð.
Jakob var fáliðaður fyrstu ár-
in. Lög um raforkuvirki voru
sett 1932 en síðan gerð á þeim
ailveruleg breyting árið 1930.
Árið 1937 var gefin út reg’u-
gerð um raforkuvirki og með
henni rafmagnseftirlitið stað-
, fest sem ríkisstofnun. Þeirri
stofnun óx fljótlega fiskur um
hrygg og fékk hún þá brátt
fleiri verkefni en eítirlitið eitlit
göngu. Innan tíðar var hún ía*4
in að áætla og byggja og síff l
an reka rafveitur.
Arið 1946 samþykkti Alþingt
loks heildarlög um raíorkumá.
„raforkulög". Þetta voru heiid—
ar- og skipulagslög, og me>*
þeim voru þá jafnframt úr giidt
numin flest hin eldri lög varð*
andi rafmagn. Aðalráðgjafi rílw
isstjórnarinnar við þessa lag&lj
smíði var Jakob Gíslason.
Stofnun hans hefur vaxi^<
hröðum skrefum, þannig að nri"
starfa þar um 200 fastráðnifr;
starfsmenn auk fjölda annarrtí;
við tímabundin störf.
Jakob Gíslason er meðal bez§.
lærðu rafmagnsverkfræðing&i
landsins, en samfara góðuiPÍ
lærdómi fer óvenjuleg viðsýni^,
kurteisi og réttsýni, sem skapð
að hafa heilsteyptan og ógleyriVJ
anlegan persónuleika, gentlðd
man.
Starfsmenn Jakobs óska hooá
um og fjölskyldu hans innilegL
til hamingju á þessum merkisí
degi. — E. Á.
Brennuvargs leitað af
frönsku lögreglunni
PARlS — Lögreglan í Rúðubo<rg
hefur lengi leitaö brennuvargs
sem hvTað eftir annað hefur reynt
að kveikja i dómhöll borgarinn-
ar og hefur nú fundið hann:
Brennuvargurinn reyndist vera
virðulegur dómari við yfirréttinn
í borginni, Alain Dugué að nafni.
Hann var handtekinn í skrif-
stofu sinni í dómhöllinni, eftir
að hafa verið staðinn að verki
nóttina áður.
Sem áður segir hefur lögreglan
í borginni lengi leitað brennu-
vargsiins, sem fjórum sinnum
hafði reyrit að kveikja í dóm
höllinni. Taldi hún liklegast að
þar hefði verið að verki einhver
sökudólgur sem hefði verið
dæmdur í dómhöllinni og vildi
þannig hefna sin. Fyrst kviknaði
í álmu hallarinnar sem var í við-
gerð. Var þá talið að umrenrV
ingur hefði valdið eldsvoðanurr^;
En skömmu síðar komu upjl
þrír eldar í byggingunni oj,
jafnframt var kveikt í bíl réttar*
forsetans, Honoré dómara, senl
hafði embættisbústað í höllinnl^
Komst hann og fjölskylda hana
við illan leik úr höllinni
miklar skemmdir urðu áður e®
eldurinn var slökktur. Tvívegi#
enn var reynt að kveikja í hölld
inni, en það mistókst.
öflugur vörður var settur unl’
bygginguna og þannig tókst lob®
að hafa upp á brennuvarginuir^.
Dugué dómara, sem staðinn va#
að verki þegar hann bar eld 5
húsið í fimmta sinn. Þetta kont
mjög á óvart, því að dómarinfll.^
hafði mjög gott orð á sér, maðup’
hámenntaður og lögfróður me)
afbrigðum.
erum
Hram-
sóknarris
Framsóknarflokkurinn hefur
lýst með sterkum orðum and-
stöðu sinni við dátasjónvarpið
á Keflavíkurflugvelli: Þórarinn
Þórarinsson hefur komizt svo
að orði að það sé „ósamboðið
sjálfstæði og metnaði þjóðar-
innar . . . að veita erlendum
mönnum eftirlitslaust og að-
haldslaust aðstöðu til áhrifa
á skoðanir og menningu þjóð-
arinnar. Hvar getur verið að
finna takmörkin á uppgjöf-
inni og afsalinu hjá þessum
mönnum?“ Og í útvarpsum-
ræðunum um sjónvarpsmálíð
komst einn ræðumaður Fram-
sóknarflokksins). Karl Krist-
jánsson, svo að orði: „Veit
nokkur þá þjóð, sem er sjálfri
sér ráðandi, en lýtur þó svo
lágt að búa við sjónvarp
einhverrar erlendrar þjóðar,
sem er með sjónvarpi því að
stytta hermönnum sínum
stundir í dauflegri útivist
þeirra? Við íslendingar
félitlir og fáir, en svo snauðlr
erum við ekki og smáir
sem betur íer — að við
um að lúta svo lágt. Svo lágt
þarf engin frjáls þjóð að lúta,
ueina ao nun nugsi sjaii eioai
hærra. Hver vill halda þvá
fram að íslenzka þjóðin serta
þjóð hugsi ekki hærra“.
enn sagði Jón Skaftason: „Acfc
ætla erlendu herliði að ráðal
yfir sterkri sjónvarpsstöð íf
landinu, er nái til meginþorrat
landsfólksins er bæði rangt 0$
getur verið stórhættulegt . . »
Yfirráð útlendinga yfir sjón->
varpsstöð, er næði til megind
þorra landsmanna, má líkjtí
við á margan hátt, að útlend«t
ingar réðu yfir útvarpi okkaty
blöðum okkar og skóluitS
landsins að meira eða minnal
leyti. Hygg ég að flestir getS
verið mér samrrialá1 úm, á®
slíkt væri óþolandi sjálfstæðrS
þjóð,“
Eftir þetta greiddi Fram'
sóknarflokkurinn allur ai)»
kvæði með stjórnarflokkununt
GEGN því að sjónvarpsleyfiS
væri afturkallað, þar á meðaít
þeir þrír þingmenn sem hép
hafa verið nefndir. Hvar er®
takmörkin á uppgjöfinni ogí
afsalinu hjá Þórarni Þórarins*
syiui Hversu hátt er risið Ú
hugsun Karls Kristjánssonarí,
nvers vegna þolir Jón Skafta*
son það sem er óþolandi sjál&i
stæðri þjóð? — Austrr*j
Fimmtudagur 15. rparz 1962 — NÝI TXMINN — £(&