Litli Bergþór - 01.06.1991, Blaðsíða 21

Samgöngur í Biskupstungum.
Eftir Garðar Þorfinnsson.
Inngangur:
í þessu verkefni ætla ég að lýsa því hvernig
samgöngur þróuðust í Biskupstungum frá 1900-
1990 og segja frá helstu samgöngumannvirkjum
sem felst í vegum og brúm.
Meginmál.
Árnar tvær, Hvítá og Brúará, sem marka
Biskupstungur nánast alveg, hafa löngum verið
erfiðar yfirferðar. Þær voru riðnar á vöðum frá
því að byggð hófst. Vöðin voru á tvennan máta:
þar sem var grunnt og lygnt og sem hestamir gátu
vaðið yfir en hin voru þannig að hestarnir þurftu
að synda. Slys komu oft fyrir og var það helst í
myrkri vegna þess að þá villtust menn út úr
vöðunum og fóru þar sem var straumhart og djúpt.
Einnig þegar menn fóm niður um ís á vetmm.
Fyrstu brýmar yfir Hvítá við Brúarhlöð og Brúará
ofan við Efri-Reyki voru gerðar af náttúrunnar
hendi. Þærvomeingöngufyrirhestaogfólk. Það
voru steinbogar en þeir voru báðir brotnir niður af
manna völdum vegna ósamkomulags og til að
sporna við því að það kæmu flækingar í Skálholt.
Árið 1901 var svo byggð trébrú á Brúará þar sem
steinboginn var. Þetta var upphaf af mesta átaki
sem gert hefur verið í vegamálum þar í sveit. En
það var þegar konungsvegurinn svonefndi var
byggðurfyrirkonungsheimsóknina 1907. Fyrsta
Brúarhlaðabrúin var þó byggð árið áður, 1906.
Tungufljótsbrú frá 1929
Síðan kom tímabil sem litlar framkvæmdir vom.
22. nóvember 1907 vom samþykkt vegalög á
Alþingi sem í vom ákvæði um þegnskyldu í
vegagerð, þar sem allir verkfærir karlmenn yrðu
að vinna dagstund í vegagerð á ári. Þessi lög frá
1907 virðast ekki hafa orðið að miklu gagni í
Biskupstungum en þó voru hlaðnir upp vegstubbar
hér og þar í sveitinni.
Nýtt tímabil framkvæmda 1920 - 1930.
Árið 1920 var kominn bílfær vegur upp að Brúará
hjá Spóastöðum. 1921 var byggð brú á ána og
vegur lagður að Torfastöðum sem var veruleg
samgöngubót. Þá kom nokkurra ára hlé vegna
þess að menn vom ekki á eitt sáttir hvar vegurinn
skyldi liggja um sveitina.
1928 var ákvörðun tekin og vegur lagður upp í
Reykholt. BrúináTungufljótivarbyggð 1929 og
þá um leið var gerð braut að Gullfossi og Geysi.
Eftir þessar framkvæmdir var aðeins um viðhald
ogendurbæturaðræðaþartilárið 1957 aðlðubrúin
var reist en hún tengir saman uppsveitir Ámessýslu.
Síðan var byggð brú á Brúará hjá Efri-Reykjum
1961 sem tengdi saman Laugardal og
Biskupstungur. Þá var lagður vegur beint á milli
Geysis og Gullfoss og Tungufljót brúað þar.
Lokaorð:
Biskupstungur eru stór sveit og mjög erfið
yfirferðar vegna vatnsfalla. Samgöngubætur
einkennast af miklum framkvæmdum á stuttum
tíma en með löngum hléum.
Þarfir ferðamanna að Gullfossi og Geysi hafa
a.m.k. einkennt framkvæmdir og
framkvæmdahraða.
Það má kallast mjög merkilegt í þessu sambandi
aðeinn maður geti munað öll stig þessarar þróunar,
frá því þegar enginn bátur var til vegna fjárskorts,
þegar dragferjur voru notaðarog til þess að ný brú
var gerð á Tungufjólt 1990. Einn þessara manna
er Valdimar Pálsson frá Spóastöðum sem nú er
búsettur á Selfossi.
Litli - Bergþór 21