Landneminn - 01.12.1948, Blaðsíða 13

þeirra, sem hann vildi finna. Og ekki er ólíklegt, að fyrirskipum
Magnúsar konungs hafi falið í sér þessa úrslitakosti: Ef þú
ekki finnur þá, þarltu ekki að koma aftur.
Páll Knútsson kom að mynni hins mikla Nelson-fljóts, hélt
suður eftir því til Winnipeg-vatns, og þaðan fylgdi hann vötn-
um ýmsum og ám, unz hann var staddur á liökkum Rauðár-
innar. —- Jafnvel í dag er nær því óslitin vatnaleið frá ísi
fylltu hafinu til vatnalandsins í Minnesota, þar sem Kensing-
ton-steinninn fannst. Þetta hlaut að teljast eðlilegasta leiðin
fyrir nýlenduhúana frá Grænlandi vestur á bóginn. Það er
einnig tilgáta Hjalmars Holands, að Páll Knútsson hafi haldið
þetta vera auðveldustu leiðina aftur til búða sinna á Vínlandi.
Hann skoðaði Norður-Ameríku ekki sem meginland, heldur
sem margar stórar eyjar.
Tréð var 40 ára.
Ilér er einnig athugandi, að rúnasteinninn hlýlur — hvað
sem öðrum röksemdum líður — að hafa legið í jörðu að
minnsta kosti eins lengi og espiviðurinn hafði verið í vexti,
áður en Ohman rakst á hann. Rannsóknir á sarns konar trjám
þarna umhverfis hafa leitt í ljós, að tréð, sem geymdi milli
róta sér rúnasteininn, hefur alls ekki verið yngra en 40 ára.
Þetta merkir það, að hafi steinninn verið settur þarna til
sögulegrar fölsunar, þá hlýtur slíkt að hafa verið gert fyrir
1860. Á þeim tíma voru aðeins örfáir hvítir menn í þessum
hluta Minnesota. Þar bjuggu villtir og herskáir Indíánar af
Sioux-kynþættinum.
Varðandi málablendinginn, sem olli svo mjög tortryggni
Breda prófessors, er þess einnig að gæta, að rúnir Kensing-
ton-steinsins voru skráðar meir en þrem öldum síðar en hann
gat sér til. Noregur liafði þá allnáið samband við flest lönd
Evrópu. Ýms ensk orð höfðu komizt inn í mál alþýðunnar.
Og bæði Svíar og Norðmenn tóku þátt í leiðangri Páls Knúts-
sonar. Magnús Eiriksson var konungur beggja landanna. Það
er afar eðlilegt, að tunga leiðangursmannanna hafi verið nokk-
uð blönduð að orðfæri.
Á steininum stendur, að hluti leiðangursmanna hafi verið
skilinn eftir til að gæta skipanna út við hafið „14 dagleiðir
frá þessari eyju.“ Vissa er fengin fyrir því, að á þeim tím-
um merkti „dagleið“ um það bil 75 mílur, eða vegarlengd þá,
sem skip gat siglt á einum degi á góðum byr. Fjórtán slíkar
„dagleiðir" nema hér um bil vegarlengdinni frá mynni Nel-
son-fljóts að þeim stað, þar sem steinninn fannst. Ferðin mun
sennilega hafa lekið Pál Knútsson og rnenn hans eitt ár að
minnsta kosti.
Áletrunin gefur til kynna, að flokkurinn hafi haft búðir
á eyju einni í stöðuvatni, í 75 mílna fjarlægð frá öðru stöðu-
vatni, þar sem voru 2 klettóttar eyjar, og á bökkum þessa
vatns voru félagar þeirra felldir.
Ohman fann steininn í mýrarjaðri í landareign sinni. Jarð-
fræðingar fullyrða, að þar hafi verið eyja árið 1362. Jarð-
vegurinn á þessum slóðum hefur verið að þorna smátt og
smátt síðastliðna öld.
Norrœn skipalœgi á ströndum vatnsins.
í um það bil 75 mílna fjarlægð frá þessum stað er ein-
mitt stöðuvatn með tveim klettóttum eyjum. Það er Cormorant-
vatnið í Becker-sýslu. Á ströndum þess eru stórir klettar og
í 3 þcirra virðast hafa verið höggin oddlaga skörð. Það var
háttur Norðmanna á 14. öld að skorða skip sín á þennan hátt
við strendurnar. Ennfremur fannst nýlega norskur eldskörung-
Kannski bandarisk skólabörn verði a'ð endurskoða að einhverju
leyti afstöðu sina til Kristófers sál uga Kólumbusar?
ur frá 14. öld nálægt einum þessara kletta. — Sams konar
skipalægi hafa fundizt víðar í þessum hluta Minnesota. —
Á undanförnum 50 árum hafa ósjaldan fundizt forn verkfæri,
norræn, meðfram Nelson-fljótinu, m. a. 3 stríðsaxir og spjóts-
oddur. Þetta gæti gefið til kynna ferðir leiðangursmanna suður
frá Hudson-flóa.
Fornfræðingar vilja ekki, á þessu stigi málsins, ábyrgjast
áreiðanleika Kensington-steinsins. Þess finnast ótal dæmi, að
undarlega sinnaðir menn hafa gert sér það til gamans að
falsn fornmenjar. En það er álit fræðimanna við Smithsonian-
safnið, að hafi einhver falsað Kensington-steininn, þá hljótl
sá hinn sami að liafa verið allt í senn, frábær fornfræðingur,
jarðfræðingur, tungumálafræðingur og sagnfræðingur. Og hann
hlýtur að hafa lagt leið sína inn á yfirráðasvæði hinna villtu
indiána fyrir heilli öld. Frá slíkum manni herma engar sagnir.
Komst einn þeirra aftur til Noregs?
Hvað varð um hina norrænu leiðangursmenn? Sennilegust
er sú tilgáta, að indiánar hafi strádrepið þá. Þó er hugsan-
legur annar möguleiki. Hinir fyrstu hvítu menn, sem ferðuðust
meðal Mandan-indíátianna í Norður-Dakota (ættflokkur, skyld-
ur Sioux-indíánunum) flutu fregnir um marga ljós-hærða menn
í hópi þeirra. Má vera, að menn Páls Knútssonar hafi bland-
azt þessum ættflokki, og einkenni þeirra siðan orðið þar arf-
geng. En mannfræðingar Smithsonian-safnsins eru vantrúaðir
á þetta, þar eð kenningin er varla í samræmi við lög erfða-
fræðinnar. Einnig eru líkur til, að sagnirnar um „ljóshærðu
Mandanana" hafi verið ýktar mjög. En rannsóknir á þessu
utriði er ekki hægt að gera héðan af, þar eð ættflokkur Mand-
ananna varð þvi nær útdauða í bólusótt, sem geisaði fyrir
50 árurn.
Óljós vísbending er til um það, að einhver þeirra leiðangurs-
manna, sem skildir voru eftir hjá skipunum i mynni Nelson-
fljótsins, hafi komizt aftur til Noregs. Sagt er, að á meðan
hin mikla plága geisaði, hafi Magnúsi konungi borizt fregnir
um, að nýlendubúar Grænlands væru týndir. Hver hafði flutt
honum þessi geigvænlegu tíðindi? — Enn er fyrir hendi sá
möguleiki, að á meðal rotinna og snjáðra skjala i einhverju
safni Evrópu eigi eftir að finnast frásögn af leiðangrinum,
gerð af einhverjum manna Páls Knútssonar.
(Eftir grein Thomas R, Henry í „Saturday Evening Post").
LANDNEMINN 13