Landneminn - 01.01.1955, Blaðsíða 10

Nýjar bœkur
ungra höfunda á
Leitið og J>ér munuð finna, — og
finna allt annað en búizt var við.
Þannig er mörgum ungum lista-
mönnum farið: Þeir leggja upp í leit.
Fyrst virðist þeim fordæmi Jjeirra, sem
farið hafa á undan, vera hið sanna
markmið. Allur fjöldinn fylgir því
fast eftir, •— það er ótrúlegt, hve
ríka áherzlu hann leggur á þetta. —■
En svo kemur eitthvað fyrir — það
mætti líkja því við galdur. Af ein-
hverjum dularfullum ástæðum er
ekki lengur hægt að gegna fvrra
boði, gera eins og maður taldi sig
vilja og flestir bjuggust við, að
maður vildi — nei, ekki eins og
ég vil, heldur eins og />að vill, hið
skipandi afl, sem tekur að vaxa innra
með manni eins og ný samvizka.
Ef til vill er þetta sjálf listin;
það veit enginn með vissu, en eitt
er víst: fáir hlýða, og það er skilj-
anlegt, því það er afar erfitt, getur
jafnvel kostað lífið.
Það er sagt, að við forsmáum
náttúruna, að við höfum ekki sam-
band við hana, að við sjáum ekki
hlutina í kringum okkur.
Einnig þetta er misskilningur. Hjá
því getur ekki farið, að sérhver sem
þroskar lit- og formskyn sitt í verki
— þótt ekki sé með öðru en því að
vefa teppi eða smíða borðfót —
verði næmari eftir en áður. Það
dregst frá tjald innra með honum,
og því öflugar og innilegar sem
hann gengur að verki, þeim mun
fleiri tjöld dragast frá, þeim mun
magnaðri verður skynjun hans.
Þannig sleppur enginn, sem snertir
við formi, undan sterkum gripum
náttúrunnar — ekki heldur við.
Hins vegar er hægt að skoða það,
sem fyrir augu ber, á ótal margan
hátt, og það virðast menn ekki allt-
af athuga sem skyldi.
Sumum virðist ógurlegt stökk,
jafnvel óbrúanlegt djúp, milli íng-
res og Mangelli’s, eða segjum heldur
milli Þórarins Þorlákssonar og
Hjörleifs Sigurðssonar. En það er
Jónas.
Bókaílokkur Máls og menningar, hinn
þriðji í röðinni, er tvímælalaust merkasti
bókmenntaviðburður ársins. Meðal bóka
í þessum flokki er frumsmíð Jónasar
Arnasonar: Fólk. Jónas Árnason er les-
endum Landnemans að góðu kunnur, bví
hann stýrði þessu riti i mörg ár með
mikllli prýði. Fólk er geðþekk bók, sem
hver einasti lesandi Landnemans þyrfti
að eignast. Annar fulltrúi ungu kynslóð-
arinnar í bókafiokknum er Thor Vil-
iijálnisson. Bók hans nefnist Dagar
mannsins og er önnur bók höfundarins.
1 Dögum mannsins eru þættir og prósa-
ekki nema á yfirborðinu. Að vísu
verðum við að taka nýtt mið, en
það gerum við oftar en okkur grun-
ar. Hugsið ykkur t. d., að við skoð-
um blóm og svo stein. Við skiptum
um bylgjulengd. Ég er ekki að líkja
verkum Þórarins við blómið, Hjör-
leifs við steininn, skipa öðrum ofar,
hiiium neðar. [ myndlist og náttúru
er slík skipun ekki til. Þar er ein-
ungis mismunandi raðað, laust, fast,
einfaldlega, margbreytilega, J). e. a.
s.: þar ræður rytminn, allt er hrynj-
andi, án hennar er ekkert líf og eng-
in list, aðeins tóm.
Myndir okkar reyna venju fremur
að benda á þessa vandséðu eigin-
leika, röðun og hrynjandi, þ. e. a. s.
þeir standa þar naktari en áður, en
þeir birtast í öllum góðum myndum.
Þannig mun samtalið alltaf bera
að sama brunni:
Það er eitthvað varanlegt undir
yfirborði sérhvers hlutar, þangað
sækir öll list næringu sína, þennan
varanleik leitast hún við að birta,
hún opnar augu okkar fyrir honum.
Thor.
ljóð eins og fyrri bók Thors: Maðurinn er
alltaf einn. Er margt stórvel gert í þessum
bókum báðum. Björn Th. Björnsson hefur
gefið út Teiknibókina í Árnasafni, einnlg
í bókaflokknum. Teiknibókin er einn af
dýrgrlpum þjóðarinnar, og er útgáfan
henni samboðin bæði að innri og ytri
gerö. Kristinn E. Andrésson skilur manna
bezt nauðsyn þess að hafa ungu kynslóð-
ina með í ráðum og starfi til að forða
Máli og menningu frá þvi að verða með
aldrinum liflaus stofnun, og mætti sá
skilningur viðar ráða. — Guðmundur J.
Gísiason, gaf fyrir skömmu út fyrstu bók
sína, Síld. Er það skáldsaga er iýsir líf-
inu i sildinni á sjó og landi. Er hér
fjallað um efni sem íslenzkir rithöfundar
hafa lítinn gaum gefið áður. Heíur höf-
undurinn hlótið lof fyrir söguna, og er
honum spáð góðu. Guðmundur ritar um
leikritið ..Lokaðar dyr“ i þetta hefti
Landnemans. Gunnar Dal gefur á Þessu
hausti út heimspekirit, Fcir spáðu í
stjörnurnar, og nýlega er komin út önn-
ur útgáfa af ijóðabók hans, Sfinxinn og
hamingjan. Helgafell gefur út nú fyrir
jólin safnrit er nefnist: Ljóð ungra
skálda. Hefur Magnús Ásgeirsson, skáld,
vaJið Ijóðin og ritað formála. 1 bókinni
eru ljóð eftir 20 höfunda mllli ferming-
ar og fertugs, og er að henni verulegur
fengur, þótt vafalaust séu hér fleiri kall-
aðir en útvaldir, eins og gengur. —
Birtingur, sem hóf göngu sina i fyrra,
er að koma út með nýju og bættu sniði.
' f í ritstjórn hans eru nú Geir Kristjánsson,
Ifanncs Sigfússon, Ilörður Ágústsson, Jón
Óskar, Thor Vilhjálmsson og Kinar Bragi.
Birtingur flytur aö langmestu leyti etni
eftir unga menn um bökmenntir, iistir og
önnúr menningarmál. Ritið á sívaxandi
vlnsældum að fagna. — Frétzt hefur á
skotspónum að von sé í náinni framtið á
smasagnasafni eftir Geir Kristjánsson,
ljóðabók eftlr Hannes Fétursson og sögu
eftir Stcingrím Sigurðsson — kafiar úr
henni birtast i þessu hefti Landnemans.
Nýiega er komin á markaðinn fyrsta
bók Steingríms, Fórur, — safn ritgerða
um margvísleg efni.
Af þessu stutta yfirliti er ljóst að lítil
hæfa er í þeirri staðhæfíngu sumra gam-
alla og geðlllra nubba, að æskan sinni
minna bókmenntun nú en áður.
6 LANDNEMINN