Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Qupperneq 286

y //1
Útdráttur
Með gildistöku reglugerðar nr. 738/2003 um urðun úrgangs var urðunarstöðum á íslandi sem taka á móti lífrænum úrgangi
skylt að safna hauggasi eftir 16. júlí 2009. Hauggas samanstendur að stærstum hluta af gróðurhúsalofttegundunum
koldioxíð og metan, en metan er um 21 sinnum öflugri gróðurhúsalofttegund en koldíoxíð. Markmiðið með þessari
rannsókn var að meta hauggasmyndun í tíu urðunarstöðum á fslandi sem hafa fengið undanþágu á gassöfnunarákvaeði
reglugerðar nr. 738/2003. Urðunarstaðirnir þjónusta frá 500 til 20.000 íbúa og urða samtals 40 þúsund tonn af úrgangi á ári.
Mælingar á samsetningu hauggass.framkvæmdar þrisvar árið 2010, gefa til kynna að tæknilega sé mögulegt að safna haug-
gasinu sem myndast á sjö urðunarstöðum af tr'u. Hermanir IPCC-líkansins sýna að möguleg metanmyndun í urðunarstöðum
fyrir lítil bæjarfélög (1.500-20.000 íbúar) sé um 0.0032 m3/klst. á íbúa á ári. Einungis einn urðunarstaður í þessari rannsókn,
þ.e. Akureyri.framleiðir nægilegt magn metans sem þarf til þess að safna því miðað við þýsk og finnsk söfnunarviðmíð.Fyir
hina staðina er nauðsynlegt að skoða aðrar aðferðir við eyðingu metans, eíns og t.d. oxun í yfirborðslagi.
Abstract
With adoþtion of the regulation nr.738/2003 on landfilling of waste in lceland, collection of landfill gas is mandatory in
landfills receiving organic waste after the 16th of July 2009. Landfill gas is comþosed mostly of the greenhouse gases car-
bon dioxide and methane. Methane is 21 times more effective as a greenhouse gas then carbon dioxide.The main goal ot
this research is to estimate the methane formation of landfill gas collection in 10 lcelandic landfills which were granted
exemptions from gas collection. The landfills serve 500-20.000 peoþle and landfill 40.000 tons of waste in total.
Measurements of the composition of landfill gas in the summer 2010 indicate that gas collection is technically possible in
7 of the 10 landfills. Simulations with IPCC show that methane production in landfills serving 1500-20.000 people is in the
range of 0.0032 m3/hour per capita per year. In this research only one landfill, at Akureyri, is estimated to produce the
amount of methane necessary for gas collection according to german and finnish guidelines. It is necessary to look at other
methods to reduce methane emissions from the other landfills rather than to build up expensive gas collection.
Inngangur
Aðalförgunarleið úrgangs á íslandi og víðar í Evrópu er urðun. Evrópusambandið gaf
árið 1999 út tilskipun um að urðunarstaðir sem taka á móti lífrænum úrgangi skuli safna
hauggasi og annaðhvort nýta það eða brenna. Eitt helsta umhverfisvandamálið í tengslum
við urðun úrgangs er hauggasmyndun. Hauggas, sem samanstendur að stærstum hluta
af gróðurhúsalofttegundunum koldíoxíði og metani, myndast þegar örverur brjóta niður
lífrænan úrgang við loftfirrtar aðstæður. Ef hauggasinu er ekki safnað og því eytt með
viðeigandi hætti sleppur stór hluti þess úr haugnum út í andrúmsloftið með tilheyrandi
gróðurhúsaáhrifum, lykt o.fl. Þær aðferðir sem helst hafa verið notaðar við eyðingu
metans sem myndast í urðunarstöðum eru nýting gassins sem eldsneyti á bifreiðar,
raforkuframleiðsla eða brennsla þess ef nýting er ekki kostur. Á urðunarstöðum þar sem
mjög lítið myndast af metangasi er hægt að beita svokallaðri oxunaraðferð í yfirborðslögum
til að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum.
Sérstök áhersla hefur verið lögð á nýtingu metans,
bæði vegna þess að metan er gróðurhúsalofttegund
með 21 sinnum meiri hlýnunarstuðul (GWP) í
andrúmslofti en koldíoxíð miðað við þunga mælt
yfir 100 ára tímabil og vegna þess að hægt er að nýta
metan sem orkugjafa. Hauggasmyndun fer eftir
innri og ytri aðstæðum á hverjum urðunarstað, eins
og samsetningu úrgangs og urðunaraðferðum.
Fram kemur í skýrslu Umhverfisstofnunar frá árinu
2003 um rannsókn á hauggasmyndun í urðunar-
stöðum á íslandi að metaninnihald þurfi að vera
a.m.k. 20% af hauggasinu til þess að tæknilega
mögulegt sé að safna því m.t.t. nýtingar eða eyðingar
(Kamsma & Meyles, 2003). Undir þessum mörkum
eða þegar metaninnihald er um 5-15% er
sprengihætta í blöndu metans og súrefnis
(Umhverfisráðuneyti Ontario, 1987).
2 8 4
Arbók VFl/TFl 2011