Neytendablaðið - 01.06.1999, Blaðsíða 2

Leiðari
Verkefni ríkisstjórnarinnar
í neytendamálum
Ný ríkisstjórn hefur tekið
við völdum. Vissulega
eru breytingar ekki miklar,
sömu flokkar halda um
taumana og Finnur Ingólfs-
son fer áfram með neyt-
endamál. Það er þó svo að
þótt fátt virðist nýtt hlýtur
margt að vera í pípunum í
neytendamálum, enda
standa íslenskir neytendur
miklu verr að vígi en neyt-
endur í nágrannalöndunum.
Þessu hafa íslenskir ráða-
menn sagst vilja breyta,
bæði með þátttöku í fjöl-
þjóðlegum samþykktum og
með yfirlýsingum á erlendri
grund. Því hljóta hjólin að
fara að snúast íslenskum
neytendum í vil og við bíð-
um spennt eftir aðgerðum
viðskiptaráðherra. Nefna
má fjölmargt sem gera þarf,
en hér verður aðeins drepið
á nokkur mikilvæg atriði.
Nauðsynlegt er að
tryggja á næsta þingi fram-
gang fjögurra lagafrum-
varpa. í fyrsta lagi skal
nefna lagafrumvarp um inn-
heimtustarfsemi. Það er
raunar furðulegt að þröng
hagsmunaklíka innheimtu-
lögmanna hafi getað hindr-
að framgang þessa réttlæt-
ismáls á undanförnum þing-
um. í öðru lagi þarf að sam-
þykkja ný kaupalög. Hin
eldri eru löngu úrelt enda
frá árinu 1922. Það er þó
mikilvægt að tekið verði tillit
til alvarlegra athugasemda
Neytendasamtakanna við
frumvarpið eins og það var
lagt fram á síðasta þingi. í
þriðja lagi þarf að sam-
þykkja frumvarp til laga um
þjónustukaup. Um frum-
varpið hafa ekki verið nein-
ar deilur enda er þetta vel
unnið frumvarp sem ekki
þarf að breyta nema í fáum
atriðum. í fjórða lagi þarf að
samþykkja lög um ábyrgð-
armenn. Auk fjölmargra
annarra atriða sem tryggja
þarf með slíkri lagasetningu
þurfa lögin að ná til allra
ábyrgðarskuldbindinga.
Þetta tókst ekki að tryggja
með frjálsu samkomulagi
sem m.a. Neytendasamtök-
in stóðu að við lánastofnan-
ir og á það er ekki hægt að
fallast.
Þótt stjórnvöld hafi með
samningi
við Neyt-
endasam-
tökin viður-
kennt að
Kvörtunar-
þjónusta
Neytenda-
samtak-
anna sé
samfélags-
leg þjónusta sem á að vera
öllum opin hafa stjórnvöld
aðeins fengist til að greiða
innan við helming þess sem
kostar að reka þjónustuna.
Það er ekki ásættanlegt að
félagsmenn Neytendasam-
takanna greiði slíka þjón-
ustu umfram aðra, heldur
ber stjórnvöldum að greiða
allan kostnað. Eðlilegt er að
félagsmenn vilji nýta félags-
gjaldið á annan hátt. Einnig
þurfa stjórnvöld að tryggja í
samvinnu við Neytenda-
samtökin að neytendur hafi
greiðan aðgang að úrlausn
deilumála sinna við seljend-
ur vöru og þjónustu. Þetta
þarf m.a. að gera með
stofnun úrskurðarnefnda
sem ná til allra viðskipta
neytenda. Nú þegar hafa
Neytendasamtökin beitt sér
fyrir stofnun sex slíkra
nefnda og fullyrða má að
þær hafa verið umtalsverð
bót fyrir neytendur.
Neytendasamtökin hafa
lagt til að stofnuð verði
Upplýsingamiðstöð neyt-
enda. Til að gera þetta á
eins ódýran máta og mögu-
legt er hafa samtökin bent á
að heppilegast sé að auka
þá starfsemi sem nú þegar
er rekin hjá Upplýsinga-
þjónustu Neytendasamtak-
anna. Þar geti neytendur
fengið allar nauðsynlegar
upplýsingar um markaðinn
- framboð, verð og gæði -
áður en ákvörðun er tekin
um kaup á vöru eða þjón-
ustu, auk svara við öðrum
spurningum sem upp kunna
að koma í daglegri neyslu. í
samkeppnislögum er gert
ráð fyrir að neytendur eigi
að geta haft yfirsýn á mark-
aðnum. Um leið og slík yfir-
sýn neytenda skiptir miklu
máli fyrir eðlilegt aðhald að
fyrirtækjum er þetta aðhald
einnig mikilvægt til að
byggja upp öflugra og sam-
keppnishæfara atvinnulíf.
Upplýsingamiðstöð neyt-
enda þjónar því ekki aðeins
hagsmunum neytenda, hún
er einfaldlega þjóðhagslega
hagkvæm.
Neytendasamtökin hafa
um árabil barist fyrir að við
förum sömu leið og frændur
okkar á Norðurlöndum og
setjum á fót embætti Um-
boðsmanns neytenda. Neyt-
endasamtökin hafa bent á
margvísleg rök fyrir því að
þetta verði gert. Það þarf
því á sama hátt sterk rök ef
hafna á þessari leið. Því
þurfa stjórnvöld að taka
ákvörðun sem fyrst, enda
eru verulegir hagsmunir í
húfi fyrir neytendur.
Jóhannes Gunnarsson
Efnisyfirlit
/ stuttu máli 3-7
íslendingar í fjórða
sæti í farsímaeign 3
Að mála skrattann
á vegginn 4
Neytendur láta
búðina ráða 4
Aldrei of varlega farið 5
Mánudagsvélin 6
Kvörtunarþjónusta
og úrskurðarnefndir 7
Látið börnin í friði
fyrir auglýsingum 7
Gæda- og
markadskannanir
Stór sjónvörp 8
Farsímar með
handfrjálsri svörun 21
Annad efni
Fjármálaþjónusta í
síma og á Netinu -
auðveld og örugg 14
Höfum við efni
á að deyja? 16
Lífrænum vöru-
tegundum fjölgar
á markaðnum 19
Viagra - töfralyf
eða bölvaldur
heilbrigðra? 20
Lítill munur á GSM-
þjónustu hjá Lands-
símanum og Tali 24
Tímarit Neytendasamtakanna, Skúlagötu 26,101 Reykjavík, s. 562 5000. Netfang: ns@ns.is og
heimasíða á Internetinu: http://www.ns.is Ritstjóri og ábyrgðarmaöur: Jóhannes Gunnarsson.
Vinna við gæðakannanir: Ólafur H. Torfason. Forsíðumynd: Hreinn Magnússón. Umbrot: Blaða-
smiðjan. Prentun: (safoldarprentsmiðja hf. Pökkun: Bjarkarás. Upplag: 17.000. Blaðið er sent öll-
um félagsmönnum í Neytendasamtökunum. Ársáskrift kostar 2.600 krónur og gerist viðkomandi þá
um leið félagsmaður í Neytendasamtökunum. Heimilt er að vitna í Neytendablaðið í öðrum fjölmiðl-
um sé heimildar getið, óheimilt er þó að birta heilar greinar eða töflur án leyfis Neytendasamtak-
anna. Upplýsingar úr Neytendablaðinu er óheimilt að nota í auglýsingum og við sölu, nema skriflegt
leyfi Neytendasamtakanna liggi fyrir. Neytendablaðið er prentað á umhverfisvænan pappír.
2
NEYTENDABLAÐIÐ - júní 1999