Neytendablaðið - 01.06.1999, Blaðsíða 16

Andlát og útför
Höfum við efni á að deyja?
Sú var tíð að það var ekki
meiriháttar peningamál að
„koma fólki í gröfina“, þótt
það væri raunar metnaðarmál
margs efnalítils fólks að „eiga
fyrir útförinni". Líkkistan var
oft heimasmíðuð. Sumir hagir
menn og forsjálir voru jafnvel
búnir að smíða kistuna sína
sjálfir og hún stóð tilbúin úti í
skemmu árum saman áður en
þar kom að hennar var þörf.
Aðstandendur tóku gröfina í
kirkjugarðinum og mokuðu
yfir á eftir. Kirkjukórinn söng
við jarðarförina eins og hverja
aðra kirkjulega athöfn. Ná-
grannakonur hjálpuðust að
við baksturinn og gestir sátu
gjarna góða stund yfir kaffinu
á prestssetrinu að jarðarför-
inni lokinni. Beinar peninga-
greiðslur komu lítið við sögu,
nema ef til vill fáeinar krónur
handa prestinum fyrir ræðuna.
Nú er öldin önnur, segjum
við oft, en það á eiginlega
ekki við í þessu tilliti - að
minnsta kosti ekki í bókstaf-
legu tilliti. Sú tegund útfarar
sem hér var lýst tíðkaðist víða
um land langt fram á þessa
öld. Engu að síður eru útfarar-
siðir nú mjög breyttir frá því
sem áður var og lengst hafa
breytingarnar að sjálfsögðu
gengið í þéttbýlinu, einkum á
höfðuborgarsvæðinu, þar sem
enginn moldarhaugur sést
lengur við gröfína og líkmenn
láta kistuna ekki lengur síga í
böndum heldur er notuð til
þess sérstök „lyfta“.
Engar áhyggjur
af prestinum
Svo undarlega hafa hlutimir
snúist við að þjónusta prests-
ins má nú heita það eina sem
fólk þarf ekki að borga fyrir.
Presturinn fær vissulega
greitt, en það gjald kemur úr
kirkjugarðasjóði. Þaðan fær
presturinn nú tæpar 13 þús-
und krónur fyrir kistulagn-
ingu og greftrun með ræðu,
en af því þurfa ættingjarnir
sem sagt ekki að hafa áhyggj-
16
ur. Öðm máli gegnir um allt
það sem áður var annaðhvort
ókeypis eða tíðkaðist alls
ekki. í heild getur útfarar-
kostnaðurinn hæglega hlaupið
á allmörgum hundruðum þús-
unda og jafnvel nálgast millj-
ónina, meira að segja án þess
að útförin sé þar með gerð
áberandi íburðarmikil.
En það er líka hægt að
komast af með miklu minna -
jafnvel allt niður undir 50
þúsund krónur fyrir látlausa
jarðarför í kyrrþey og þá að
því tilskildu að aðstandendur
annist sjálfir ýmis atriði sem
útfararþjónustan annars sér
um. Algengast mun þó að út-
förin kosti að öllu saman-
lögðu nokkur hundruð þús-
und.
Hvað þarf aö gera?
A þeim tíma sem líður frá
andlátinu og þar til gestirnir
rísa á fætur í erfidrykkjunni
hefur margt gerst. Hér eru
helstu verkþættirnir taldir
upp, miðað við kirkjulega út-
för í þjóðkirkjunni, og stuðst
að nokkru við leiðbeiningar
sem birtar eru á vefsíðu útfar-
arþjónustu í Reykjavík:
1. Haft er samband við út
fararþjónustu vegna
flutnings frá dánarstað.
2. Hafa þarf samband við
prest.
3. Andlát er tilkynnt í út
varpi og/eða blöðum.
4. Taka þarf ákvörðun um
kistulagningu og útför,
bæði stað og tíma.
5. Útför er auglýst. Misjafnt
er hvort andlát og útför er
auglýst saman eða í
tvennu lagi. Þó mun hið
síðargreinda algengara.
6. Akvörðun um sálma og
söng þarf að taka í sam
ráði við prest eða útfarar
stjóra. Ef prenta á sálma
skrá, svo
sem títt er, þarf einnig að
ganga frá prentun hennar.
7. Presturinn þarf að fá upp
lýsingar um hinn látna
vegna ræðunnar.
8. Akveða þarf tilhögun
erfidrykkjunnar og undir
búa hana.
9. Taka þarf ákvörðun um
fána eða blómas
kreytingar.
10. Ákveða þarf fjölda
líkmanna og hverjir þeir
skuli vera.
0g hvað kostar þetta?
Útfararþjónustur taka að sér
að skipuleggja flest þau verk
sem hér voru talin, annast þau
sjálfar eða veita fólki aðstoð
við þau. Hjá þessum aðilum
er svo aftur um ýmsa mögu-
leika að velja og kostnaðurinn
fer auðvitað að verulegu leyti
eftir vali aðstandenda. Sem
dæmi má nefna að á þeirri
vefsíðu sem vitnað var til hér
að framan er birt verðskrá.
Samkvæmt þeirri verðskrá
kostar þjónustan við látlausa
útför rétt innan við 100 þús-
und krónur, við hefðbundna
útför um 165 þúsund og
nokkru íburðarmeiri útför frá
sóknarkirkju yfir 230 þúsund.
Miðað við það sem ekki er
innifalið í þjónustunni má þó
að líkindum reikna með að
það sem nú telst almennt
„hefðbundin“ útför væri
nokkru dýrari en í þessari
verðskrá, sennilega ekki undir
200 þúsund krónum.
Helstu kostnaðarliðir
Tveir liðir eru áberandi dýr-
astir þegar skoðaðir eru listar
yfir það sem innfalið er í út-
fararþjónustu. Þetta eru lík-
kistan sjálf og vinnuliður fyr-
irtækisins. Líkkistan kostar
oft nálægt 45 þúsund krónum.
Að vísu eru á boðstólum
staðlaðar kistur á miklu hærra
verði en svo virðist sem fólk
velji undantekningarlítið
ódýrari tegundirnar jafnvel
þótt ekki sé horft í kostnað
við útförina að öðru leyti.
Líkkistur er raunar einnig
unnt að fá nokkru ódýrari.
Vinnuliðurinn er að sjálf-
sögðu misjafn eftir því hversu
látlaus eða íburðarmikil útför-
in er, en virðist yfirleitt álíka
dýr og kistan eða á bilinu
40-50 þúsund.
30 þúsund í auglýsingar
Algengt er að andlát og jarð-
arför séu auglýst bæði í út-
varpi og í einu eða jafnvel
tveimur dagblöðum. Sam-
kvæmt upplýsingum frá aug-
lýsingadeild Ríkisútvarpsins
er algengara að andlát sé aug-
lýst fyrst og jarðarförin aug-
lýst sérstaklega nokkru síðar.
Hitt er þó ekki óalgengt að
hvort tveggja sé auglýst sam-
an.
Dánartilkynningar í útvarpi
eru afar misdýrar, allt eftir
lengd og birtingafjölda.
Gjaldið er 87 krónur fyrir
hvert orð en algengt mun að
heildarreikningur frá Ríkisút-
varpinu sé einhvers staðar á
bilinu 10-25 þúsund.
Hjá auglýsingadeild Morg-
unblaðsins fengust þær upp-
lýsingar að dánartilkynningar
kosti 8.156 krónur ef mynd er
í auglýsingunni en 4.486 án
myndar. Virðisaukaskattur er
innfalinn í öllum þessum töl-
um.
Auglýsingakostnaður getur
sem sagt verið mjög mismik-
ill. Ekki virðist fráleitt að
álykta að algengt sé að fólk
kaupi auglýsingar fyrir um 20
þúsund krónur en það er
greinilega heldur enginn
„vandi“ að hleypa þessum
kostnaðarlið upp í 30 eða 40
þúsund krónur. Jafnframt er
þó ljóst að unnt er að komast
af með miklu lægri upphæð
eða allt niður í 5-10 þúsund
krónur.
Allt kostar sitt
Enn eru ótaldir Qölmargir
smærri kostnaðarliðir og það
getur líka verið smekksatriði
hvort hver einasti þeirra er
bráðnauðsynlegur.
NEYTENDABLAÐIÐ - júní 1999