Bændablaðið - 25.11.1997, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 25.nóvember 1997
Bændablaðið
7
semi norskra búa. Hún bætti því
við að samkvæmt þeim upplýs-
ingum sem hún hefði fengið væri
kostnaður vegna dýralækna hár.
Gyða Björk gerði að umræðuefni
gæði mjólkur úr íslenskum kúm og
vitnaði í því sambandi í grein í
Morgunblaðinu þar sem fram kom
að í íslenskri mjólk væru ákjósan-
leg efni sem ekki yrðu nýtt ef kýr
af norskum stofni yrðu allsráðandi
á landinu.
Gunnar Sverrisson í Hross-
haga sagði að ekki mætti blanda
tilfínningum saman við hugsan-
lega notkun á útlensku erfðaefni í
íslenskar kýr. Gunnar sagði að ef
niðurstaða tilraunarinnar leiddi í
ljós að notkun erfðaefnisins væri
ekki til hagsbóta fyrir bændur þá
yrðu menn að treysta því að leitað
yrði annarra leiða. „Ég tel betra að
við förum í þennan innflutning á
skipulegan hátt heldur en að bíða
því fyrr eða síðar verða fluttir inn
nautgripir - og þá á skipulags-
lausan hátt.“
Gunnar sagði að ef bændur
væru þeirrar skoðunar að þeir
hefðu ekkert með betri kýr að gera,
væru búnir að ná fullnægjandi
árangri þá væri ekkert við því að
segja. „Spumingin er hvort við
getum hugsanlega náð þeim
árangri á 80 til 100 ámm sem við
annars gætum á 10 árum.“
Karl Jónsson, bóndi á Bjargi
ræddi um blendingsþrótt og að
hann kæmi fram í fyrsta lið. „En
mér var kennt í bændaskóla að
næsti liður á eftir væri gjaman
mjög slakur. Það kæmi þá ekki
fram fyrr en 2008 en þá yrði enn
erfiðara að losna við gripina ef
ekki gengur nógu vel.“ Karl sagði
íslenska kúastofninn sérstakan og
hann sagðist vona að menn rösuðu
ekki um ráð fram.
Jón Viðar Jónmundsson fór í
pontu og tók fram að þau atriði er
snertu félagsleg þætti á borð við
framkvæmd funda væm ekki á
hans borði. Varðandi nautgripa-
ræktamefnd og innflutning erfða-
efnis sagði Jón Viðar að það væri
misskilningur að nefndin mundi
sækja um leyfi til innflutnings.
„Nefndinni er aðeins að semja grein-
argerðina en aðrir aðilar verða að
sækja um innflutninginn. Grein-
argerðin á hins vegar að innihalda
rökstuðning fyrir innflutningum út
ffá ræktunarsjónarmiðum."
Jón Viðar sagði að til að draga
víðtækar ályktanir þá skorti enn
mörg svör sem útilokað væri að fá
á annan hátt en þann að gera til-
raunir. „Þannig er útilokað að
svara mörgum þeim spumingum
sem hér hafa verið bomar upp
nema við fáum að prófa hlutina.“
Hvað yrði gert ef niðurstöður
tilraunarinnar yrðu neikvæðar? Jón
Viðar sagði að gert yrði samkomu-
lag við þá sem tækju þátt í til-
rauninni og að gripir á sKkum
búum yrðu ekki þurrkaðir út í
einum vettvangi. „Ef þessir gripir
væm gjörsamlega kostasnauðir þá
mundu þeir hverfa úr stofninum á
tiltölulega skömmum tíma.“
Spumingum varðandi sjúk-
dóma svaraði Jón Viðar á þann veg
að hann bæri fullt traust til dýra-
læknayfirvalda að þau mætu
hættuna þegar þar að kæmi. Jón
Viðar sagði rétt hjá Katrínu að
sjúkdómar væm til staðar og að
veirusjúkdómar gætu flust með
fósturvísum en hann sagði
líkumar litlar miðað við flutning á
lifandi gripum. Dæmi um flutning
sjúkdóma með fósturvísum sagði
Jón Viðar afar fá og hann benti á
að aðrir en nautgripanefnd mundu
meta hættuna og sjá til þess að
skilyrði yrðu uppfyllt. „Höfum við
ástæðu til að ætla að þessum
aðilum sé ekki treystandi til að
vinna sitt verk?“ Og Jón Viðar
sagði að ef niðurstaða yfirvalda
yrði sú að hættan sé of mikil yrði
innflutningur aldrei leyfður. Þá
vék Jón Viðar að því hvort verið
væri að fóma einhverri sérstöðu ís-
lenska kúastofnsins. „Við emm
ekki að ræða neina útrýmingarher-
ferð gagnvart honum,“ sagði Jón
Viðar og varðandi ýmislegt sem
fram hefur komið í fjölmiðlum að
undanfömu um gæði íslenskrar
mjólkur umfram mjólk úr útlensk-
um kúm sagði Jón Viðar að hér
væri um að ræða tilgátur sem eftir
væri að rannsaka. Hann tók fram
að nefndinni hefði ekki borist
neinar athugasemdir frá mjólkur-
iðnaðinum.
En hver mun meta árangurinn
ef tilraunin verður gerð? Jón Viðar
sagði að samkvæmt lögum ætti
viðkomandi búfjárræktamefnd að
setja upp tilraunina og fylgjast
með framgangi hennar. „Ef til þess
kæmi þá yrði líka mjög mikið
byggt á mati þeirra bænda sem
mundu reyna gripina."
Er hægt að sjá árangur fyrr en í
öðmm ættlið? Því svaraði Jón
Viðar játandi. Varðandi árangur í
íslenska kúastofninum sagði Jón
Viðar að vissulega hefði náðst
árangur en menn yrðu að gera sér
grein fyrir því að hér væri ekki
hægt að ná sama árangri og í
öðmm löndum. „Ef menn sætta sig
við það þá við vinnum á þann
veg,“ sagði Jón Viðar og bætti því
við að hann teldi ekki hættu á að
tilraunin færi úr böndum og hann
lagði enn og aftur áherslu á að ef
tilraunin gæfi ekki góða raun
mundu áhrifin fjara út. Jón Viðar
ræddi um kostnaðarliði og sagði
Ijóst að einangmnarstöðin í Hrísey
yrði rekin áfram.
Guðbjörn Arnason, fram-
kvæmdastjóri LK sagði að fyrir
nokkrum ámm hefðu verið fluttir
inn fósturvísar úr Limosine og
Aberdeen Angus og að það hefði
tekist án nokkurra eftirmála. Varð-
andi gagnrýni á skoðanakönnunina
sagði Guðbjöm að það hefði verið
talið nauðsynlegt að fólk fengi að
heyra faglega umfjöllun á fundi
sem þeim sam haldinn var í Þing-
borg.
Guðbjöm sagði ljóst að stuðn-
ingur hins opinbera mundi minnka
á næstu ámm en innflutningur á
mjólkurvömm aukast. „Við emm
farin að finna fyrir miklum sam-
drætti í sölu á ís og ákveðnum
mjólkurafurðum. Handan hafsins
bíða stórfyrirtæki eftir að komast
inn á íslenska markaðinn,“ sagði
Guðbjöm. „Ég er ekki að segja að
eina lausnin sé að flytja inn nýtt
kúakyn en við verðum að leita
allra leiða til að framleiða mjólkur-
lítrann fyrir sem lægst verð.
Minnumst þess að bændur í ná-
grannalöndum okkar eru að fá um
20 krónur fyrir hvem lítra af
mjólk.“
Gunnlaugur Skúlason dýra-
læknir sagði það sína skoðun að
menn hefðu vanrækt að ná fram
betra spena- og júgurlagi - og
skapferli. Þá sagði Gunnlaugur að
ekki mætti vanmeta litadýrð ís-
lenskra kúa.
Þorsteinn Ólafsson, dýralækn-
ir á Selfossi ræddi um lög um inn-
flutning á erfðaefni og hættu á
sjúkdómum. „Ég efast um,“ sagði
Þorsteinn, „að nokkurt land hafi
jafn strangar reglur og íslendingar.
... Það er ætíð tekin áhætta þegar
innflutningur er leyfður.“ Áhættan
sem Þorsteinn nefnir er einkum
fólgin í því að íslenskur búpening-
ur beri ekki í sér nauðsynleg mót-
efni gegn sjúkdómum sem ekki
em vandamál í útlöndum en geta
valdið miklum usla hér á landi.
„Það em sáralitlar líkur á að við
fáum bakteríur með fósturvísum
en þær geta borist með sæði og
mest er hættan ef flutt em inn lif-
andi dýr. Hvað varðar fósturvísa
þá felst hættan í því að við gemm
ekki nógu miklar kröfur til
vökvans (sermi) sem umlykur
fósturvísana." Þorsteinn spurði því
næst hvers vegna ætti að takmarka
notkunina við nokkur bú. „Hvers
eiga þeir að gjalda sem ekki fá að
vera með. Hvers vegna fá ekki allir
þeir bændur sem em í skýrsluhaldi
að vera með?“ spurði Þorsteinn.
Katrín Andrésdóttir lýsti eftir
framtíðarsýn kynbótanefndar og
íslenskra bænda. „Sjálf hef ég
áhuga á lífrænni ræktun og ég held
að við eigum í íslenska kúastofnin-
um heilmikil verðmæti sem verður
hægt að nýta eftir 10-15 ár.““
María Hauksdóttir bóndi í
Geirakoti sagði umræðuna ein-
kennast of mikið af tilfinningum
og að bændur yrðu að treysta þeim
aðilum sem um málið fjölluðu að
þeir gættu ítmstu varkámi. „Með
því að fara í þessa tilraun hélt ég
að íslenskir kúabændur ætluðu að
gera tilraun til að bæta sinn hag,“
sagði María og benti á að staða
kúabænda væri orðin afar slæm.
Því yrðu menn að leita allra leiða
til að bæta afkomuna. „Við vitum
að innflutningur er hafinn á mjólk-
urafurðum og hann mun aukast.
Það verður gerð sú krafa að verð
fyrir íslenskar afurðir verði
sambærilegt við það sem tíðkast í
nágrannalöndunum," sagði María.
Kjartan Georgsson á Ólafs-
völlum sagði að kjami málsins
væri beinharðir peningar. „Við
höfum ekki efni á öðm en að gera
þessa tilraun. Auðvitað hefði verið
fljótlegast að hefja innflutning eins
og svínabændur hafa gert. Svína-
bændur hafa sagt mér að þetta væri
eina leiðin til að lifa af.“ Kjartan
minnti á að búið væri að flytja inn
þijú holdanautakyn. „Við höfum
ekki snert við því að flytja inn
mjólkurkyn sem hefði verið enn
brýnna," sagði Kjartan. „Við verð-
um að spjara okkur og þetta er lið-
ur í því.“ Að lokum sagði Kjartan
að ef íslenskir kúabændur byggju
áfram við óbreytt ástand - og inn-
flutningur flæddi yfir landið - þá
yrðu það ekki íslenskir bændur
sem útrýmdu íslenskum kúm held-
ur mundu þær útrýma íslenskum
bændum.
Björn Harðarson í Holti
spurðist fyrir hvort ekki yrði unnið
að kynbótum á íslenskum kúm þó
að innflutningur á erfðaefni yrði
leyfður. Þá sagði Bjöm að sam-
keppni mundi aukast en niður-
greiðslur dragast saman.
Guðmundur Lárusson á
Stekkum - og formaður LK -
fjallaði um tilgang skoðana-
könnunarinnar og hvemig yrði
staðið að málum miðað við niður-
stöðu hennar. Hann minnti á að
Búnaðarþing og LK hefðu hvatt til
að fara þá leið að flytja inn erfða-
efni. „Þegar búið er að telja munu
stjómimar meta stöðuna en þær
hafa ekki tekið neina ákvörðun um
hvemig þær muni túlka niðurstöðu
skoðanakönnunarinnar. En það er
ljóst að skoðanir em skiptar og ef
yfirgnæfandi meirihluti kúabænda
er á móti því að skoða tilrauna-
innflutning munu stjómimar íhuga
hvort sú niðurstaða gangi lengra en
samþykktir aðalfundar LK og
Búnaðarþings.“
Guðmundur fjallaði einnig um
þá gagnrýni sem fram kom og
fjallaði um þá bændur sem ekki
höfðu tök á að koma á kynningar-
fundina. „Við emm ekki að útiloka
menn. Það er öllum heimilt að
koma á þessa fundi og hlýða á
málflutninginn,“ sagði Guðmund-
ur og sagði að víða hefðu bændur
geta valið um tvo fundi og funda-
tíma. Hann sagði ólíklegt að
bréfleg kosning hefði skilað betri
árangri og vitnaði m.a. í því sam-
bandi í kannanir sem LK hefði gert
á liðnum ámm.
Egill Sigurðsson á Bemstöð-
um sagði fækkun bænda alvarlegt
vandamál. „Hvað er til ráða,“
spurði Egill. „Vinnan á búunum
eykst og við náum ekki fram
vinnuhagræðingu með núverandi
gripum." Egill fjallaði um nýja
reglugerð um fmmutölu og sagði
hana munu kosta bændur margar
vinnustundir. „Ef við getum
minnkað vinnuna með því að bæta
júgur- og spenagerð þá er mikið
fengið." Egill sagði slæmt til af-
spumar fyrir kúabændur ef þeir
vildu ekki skoða aðgerð sem gæti
þýtt umtalsverða hagræðingu á
næstu ámm. „Við verðum að leita
leiða til að framleiða ódýrari vöm
með minni vinnu,“ sagði Egill.
Gyða Björk Björnsdóttir
spurði hvort hagur íslenskra bænda
hefði verið borinn saman við það
sem gengur og gerist í nágranna-
löndum okkar en hún efaðist um
að norskar kýr mundu minnka
vinnu íslenskra kúabænda.
Hrafnkell Karlsson á Hrauni -
og stjómarmaður í BI - sagðist
hafa stutt tillögu á Búnaðarþingi
um að leyfa tilraunainnflutning á
Framhald á nœstu síðu.
Þorsteinn
Kjartan
Sveinn
Guðmundur
María
Egill