Bændablaðið - 11.07.2000, Blaðsíða 5

Þriðjudagur ll.júlí 2000
BÆNDABLAÐIÐ
5
Býpslæknipiiw smr
Auður Arnþórsdóttir, dýralæknir,
Nokkrir dýralæknar hafa fallist á að svara spurningum bænda um ýmislegt er varðar heilbrigði
búsmala. Þeir bændur sem vilja koma spurningum á framfæri eru beðnir um að hafa samband við
blaðið en einnig geta þeir sent fax eða tölvupóst. Faxnúmer og netfang er að finna á bls. 4.
Kýrnar mínar eru mjög marg-
ar snemmbornar og ég fer að
gelda þcer í ágúst. Hvernig er best
að standa að því?
Sumir mœla með notkun lyfja,
aðrir alls ekki. Sumir vilja nota lyf
viku fyrir burð, aðrir mœlast gegn
því. Sumir vilja láta meðhöndla
viðkvœmar kýr fyrir burð, aðrir
um burð. Er nema von að ég verði
háif ruglaður áþessu öllu?
Ég vel að svara þessu með því
að fara yfir nokkur atriði sem eru
mikilvæg m.t.t. júgurheilbrigðis
þegar kýr eru geldar upp og á
geldstöðutímabilinu.
Geldstaðan er mikilvægur
hvíldartími fyrir kúna. Þær frumur
í júgrinu sem framleiða mjólkina
hverfa á geldstöðunni en nýjar fara
að myndast fyrir burð og þeim
heldur áfram að fjölga á fyrsta
mánuði mjaltaskeiðsins. Líkaminn
fær tíma til að jafna sig eftir álag
síðasta mjaltaskeiðs og safnar
forða fyrir það næsta.
Geídstaðan ætti að vera um 60
dagar. Margar rannsóknir hafa
sýnt fram á að fái júgrið þennan
tíma til að jafna sig eftir mjalta-
skeiðið og undirbúa það næsta,
verði mótstaða þess gegn sýking-
um öflugri, mjólkurframleiðsla
meiri og frumutala lægri. Lengri
geldstaða minnkar heildamyt
kúnna á mjaltaskeiðinu auk þess
sem hætta er á að kýmar verði of
feitar fyrir burð, sem aftur eykur
líkur á burðarerfiðleikum, efna-
skiptasjúkdómum, o.fl.
f lok mjaltaskeiðsins þarf að
draga úr mjólkurframleiðslu kúnna
með því að gefa þeim orkuminna
fóður. Með réttri stjómun á fóðmn
ættu þær að mjólka það lítið þegar
kemur að því að gelda þær upp að
óhætt sé að hætta að mjólka án
frekari undirbúnings. Á sumrin
getur verið nauðsynlegt að taka
þær inn í eina til tvær vikur til að
minnka nytina. Fylgjast þarf með
júgrinu í viku til tíu daga eftir að
hætt er að mjólka. Ef bólgu verður
vart þarf að athuga mjólkina og
ganga úr skugga um hvort um
sýkingu sé að ræða. Júgrið er
sérstaklega viðkvæmt fyrir sýking-
um á fyrstu viku geldstöðutíma-
bilsins og síðustu tvær vikumar
fyrir burð.
Góð regla er að taka spenasýni
úr þeim kúm sem hafa fengið
sýkingu á mjaltaskeiðinu, hafa
óeðlilega háa fmmutölu í lok
mjaltaskeiðsins eða önnur ein-
kenni sem geta bent til sýkingar.
Greinist sýklar í sýninu þarf að
ráðfæra sig við dýralækni um
aðgerðir. Ákvörðun um
meðhöndlun byggist á því hvaða
sýklar hafa greinst, næmi þeirra
fyrir lyfjum, sjúkdómssögu
kýrinnar o.fl. Ef ákveðið er að
meðhöndla með sýklalyfjum er
það gert áður en kýrin er geld upp.
Geldstöðulyf em aðallega
notuð sem forvöm gegn sýkingum
á geldstöðutímabilinu en geta líka
í sumum tilfellum læknað dulda
júgurbólgu. Við notkun á
geldstöðulyfjum er mikilvægt að
hafa í huga að langvarandi áreiti
sýklalyfja eykur hættu á myndun
ónæmis gegn lyíjunum.
Sýklalyf á aldrei að nota „út í
loftið“ eða „bara til vonar og
vara.“ Það skilar sjaldnast árangri,
er sóun á peningum og býður heim
hættu á ónæmismyndun.
Fylgjast þarf með júgri kúnna á
geldstöðunni. Síðustu tvær vikum-
ar fyrir burð þarf að taka á því á
hveijum degi og ganga úr skugga
um að það sé í lagi. Gott er að bera
júgursmyrsl á það um leið. Ef vart
verður við bólgubreytingar þarf að
taka sýni og tæma viðkomandi
júgurhluta ef mjólk er kominn í
hann. Síðan þarf að ráðfæra sig við
dýralækni um meðhöndlun.
Ef kýmar fara „að leka“ fyrir
burð eykst sýkingarhætta og til að
draga úr henni er nauðsynlegt að
byija að mjólka þær.
Um og eftir burð er mest hætta
á að kýmar smitist af
júgurbólgusýklum. Júgrið er
viðkvæmt og spenaopið oft
nokkuð vítt vegna þrýstings í
júgrinu og slappleika í
hringvöðvanum sem lokar því.
Sýklamir eiga því greiðari leið inn.
Kýmar em oft þreyttar eftir
burðinn og liggja því meira auk
þess sem sumar fá doða eða
aðkenningu að doða. Það er því
sérstaklega mikilvægt að þær liggi
á þurrum og hreinum stað og einn-
ig er mikilvægt að fjarlægja hildir
og óhreinindi af þeim eftir
burðinn. Ef mikið er um
júgurbólgusmit í fjósinu er æskil-
egt að nota sótthreinsandi
spenaúða til að vemda júgur kúnna
gegn smiti.
Ég vona að þetta svar komi að
einhverju gagni en auki ekki
aðeins á ringulreiðina.
Hvanneyri 23.júní 2000,
Auður Lilja Arnþórsdóttir,
dýralœknir júgursjúkdóma.
MÉIÉf
Verkfallsfundir
Verkfall bifreiðastjórafélagsins
Sleipnis virðist engan enda ætla að
taka þegar þessar línur eru
skrifaðar. Verkfallið hefur staðið yfir
í rúman mánuð og þrátt fyrir sátta-
fundi í tugi klukkustunda, fréttabann
og lögbannskröfur er enn lítið útlit
fyrir að deilan leysist.
Ekki er ætlunin hér að fara að
ieysa deilur um launakjör enda er
Grímur maður seinþreyttur til
vandræða og lítið gefinn fyrir langt
karp, hvað þá ef það stendur vikum
saman. En Grími finnst ótrúlegt
hversu margvíslegar afleiðingar
þetta verkfall hefur haft. Þegar hefur
verið rakið að ferðamönnum út á
land hafi fækkað og ferðaþjónustan
hafi orðið fyrir miklu tjóni, og slíkt
var nokkuð sem menn gátu búist
við.
En ýmislegt annað hefur gerst.
Leigubílsstjórar hafa dregist inn í
átökin vegna þess að akstur
flugrútunnar til Kefiavíkurflugvallar
liggur niðri og hafa menn jafnvel
ekki hikað við að keyra á mann og
annan til að hafa sínu fram. Verk-
fallsverðir hafa verið duglegir við að
stöðva verkfallsbrjóta eða meinta
verkfallsbrjóta og hafa jafnvel
slagsmál brotist út þegar verst hef-
ur látið. Rútufyrirtækin krefjast
lögbanns og stefna Sleipni sem aft-
ur stefnir fyrirtækjunum og allt
virðist þetta enda í einum stórum
rembihnút. En einn þekktasti og feit-
asti leikari landsins er þó ánægður
því hann neyðist til þess að hreyfa
MED SEINNI BOLLANUM
sig fyrst hann getur ekki tekið
strætó.
Öll þessi átök hafa valdið Grími
miklum heilabrotum og hann hefur
velt því mikið fyrir sér hvað eigi að
gera til að menn geti náð sátt. Ekki
hefur hann fundið lausnina frekar
en ríkissáttasemjari. En eitt er víst;
miðað við hvernig átökin eru í
þessu verkfalli gæti Grímur aldrei
hugsað sér að fara í verkfall. Ekki af
því að hann óttast að það sé keyrt á
hann og ekki er það heldur að því
að hann vill ekki berjast fyrir
bættum kjörum ef honum finnst þau
of bág. Nei...ástæðan fyrir því að
Grímur vill forðast verkföll eins og
heita eldinn er fyrst og fremst sú að
það að sitja á fundum klukkustund-
um saman án þess að neitt komi út
úr því er meira en hann getur þolað.
Og þó að Grímur muni ekki þurfa að
sitja þessa fundi sjálfur óskar hann
engum svo ills að þurfa að standa í
slíku. Það þarf heldur vart að taka
það fram að af sömu ástæðum gæti
Grímur aldrei nokkurn tímann orðið
ríkissáttasemjari.
Grímur
Hrn ob hvenær?
í myndasafni Bændasamtaka
íslands leynast margar perlur
sem segja mikla sögu. En
margar myndanna eru án
nokkurra skýringa og nú á að
kanna hvort lesendur geti
aðstoðaðar okkur.
Hér kemur mynd sem við
vildum gjarnan vita meira um.
Vinsamlega hafið samband við
Jónas Jónsson, Matthías
Eggertsson eða Áskel Þórisson
í síma 563 0300.
Þessi mynd kom í síðasta blaði en
við höfum ekki fengið nákvæmar
upplýsingar um hvar myndin var
tekin. Þó er talið líklegt að myndin
sýni bæ í Skaftafellssýslu. Nánari
upplýsingar eru vel þegnar.
ískynúi.__________________
Varaðu þig stúlka
Guðmundur bóndi á Lundum í
Borgarfirði var oft skrýtinn og
hnyttinn í tilsvörum.
Það var um sláttinn, að
Guðmundur gekk um kvöld, til að
kasta af sér vatni, út í hlaðvarpann,
eins og títt er í sveit. Þetta var stðla
sumars og dimmt orðið.
Kaupakona hafði farið út á undan
Guðmundi og kom nú hlaupandi
beint ífangið á honum. Þá segir
Guðmundur:
-Varaðu þig, stúlka. Hlauptu
ekki vina beint á voðann.
Hann er skynsamur
Guðmundur Daníelsson í
Svignaskarði var sjálfstœðismaður
mikill, og áhugasamur í
stjórnmálum sem öðru, en hann átti
það til að vera fljótfœr.
Það var eitt sinn fyrir alþingis-
kosningar, að flokksbróðir hans bað
hann að „agitera" ínágranna
sínum, sem var framsóknarmaður.
En þá segir Guðmundur:
-Það þýðir ekkert. Hann er svo
skynsamur.
(Borgfirsk blanda, safnað hefur
Bragi Þórðarson).