Bændablaðið - 11.07.2000, Blaðsíða 8

8
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur ll.júlí 2000
Húsdýragarðurinn fagnar tíu ára afmæli sínu í ár:
„Við viljum dæia i krakkana
sem mestum fróðleik"
Húsdýragarðurinn hóf starfsemi
sína 19. maí 1990 og fagnar því
10 ára afmæli sínu í ár. Hann
hefur notið gríðarlegra vinsælda
og fær nú um 200 þúsund gesti á
ári. Meðal veigamikilla þátta í
starfi hans er að taka á móti
grunnskólabörnum í heimsókn
og fræða þau um dýrin í sveit-
inni. Garðurinn starfrækir
sérstaka fræðsludeild og meðal
starfsmanna hennar er Sigrún
Gréta Helgadóttir.
Sigrún Gréta segir að stigvax-
andi aðsókn hafi endurspeglast í
aukinni starfsemi fræðsludeildar-
innar. Núna er sérstök fræðsla fyrir
3. bekk., 6. bekk og 9. og 10. bekk.
„Við erum alltaf að taka á móti
fleiri grunnskólabömum, og nú
tökum við á móti um 8.000
börnum yfir veturinn," segir hún.
Meðal þess sem hefur notið
hvað mestra vinsælda eru svo-
kallaðir vinnumorgnar sem eru
fyrir 6. bekk grunnskólanna. Þá
mæta krakkamir kl. 7:45 á morgn-
ana og em í garðinum til hádegis.
Morguninn nota krakkamir til að
vinna ýmis verk með dýmnum, t.d.
moka skít, kemba og hleypa
dýrunum út. Krökkunum er skipt í
hópa og vinnur hver hópur með
mismunandi dýrum og fræðist um
þau jafnhliða vinnunni. Síðan
fræða krakkamir hina hópana um
þau dýr sem þeir unnu með.
Það sem hefur þó háð garðin-
um í starfi þeirra em húsnæðis-
vandræði. Fræðslan í vinnumorgn-
unum hefur t.d. þurft að fara fram í
húsi sem er í eigu Borgargarða.
„Við eigum lítið húsnæði hér inn-
an garðsins fyrir fræðsluna og
höfum þurft að fá húsnæði lánað
annars staðar eða þá að nota
kaffihúsið þar sem kaffisala er.
Það er því frekar takmarkað
fræðslustaif sem við getum unnið
og við hefðum viljað gera miklu
meira.“
Önnur fræðsla fer þannig fram
að í kennslu 3. bekkjar er einkum
lögð áhersla á skynfæri dýranna og
til þess era m.a. notaðar afurðir frá
dýmnum á borð við skinn, beina-
grind o.fl. auk þess sem þau
fræðast um kanínur og naggrísi.
Krakkar í 9. og 10. bekk fræðast
hins vegar um villt spendýr, þ.e.
refi, minka, hreindýr og seli.
Sigrún Gréta er sannfærð um
að garðurinn gegni mikilvægu
hlutverki í að fræða borgarbömin
um sveitina. „Sum bamanna sem
koma í garðinn hafa jafnvel aldrei
nokkum tíman komið í sveit og
virðast ekki fara í sveit ef þau eiga
enga ættingja þar. Krakkamir vita í
raun ótrúlega lítið um dýrin þannig
að við reynum að dæla í þau sem
mestum fróðleik. Sem betur fer er
dýrafræðslan nú komin inn í
kennsluskrá gmnnskólanna og
áherslan hefur aukist á að fræða
bömin um dýrin. Kennarar em
einnig að gera meira af því að fara
með börnin út fyrir skólalóðina og
það er mjög jákvætt."
Að sögn Sigrúnar Grétu eru
ýmsar áætlanir uppi um að bæta og
auka þennan þátt í starfsemi
Húsdýragarðsins. „Það er m.a.
ætlunin að koma upp nýju
fræðsluhúsnæði og gera ýmsar
aðrar breytingar en það er lítið
hægt að gera fyrr en við fáum
fjármuni í þetta. Það hefur hins
vegar orðið mjög mikil þróun í
fræðslunni hér síðustu ár og til
marks um það er þessi fræðslu-
kassi sem er á hjólum og inn í hon-
um em hlutir sem tengjast dýmn-
um. Við eigum alveg öragglega
eftir að bæta og auka fræðsluna,
það er aðeins spuming hvenær það
gerist.“
Fjfilbreyttar og
hagnýtar rannsóknir
stundafiar við Hólasknla
- Rannsóknir hala meóal annars shilað tveimur
kynbœtlum bleiftjustotnum sem notaðir eru í fleutum
eldisstöóvum landsins
Starfsemi Hólaskóla hefur verið
að eflast og þróast á und-
anförnum árum og í síðasta
Bændablaði var fjallað um
rekstur skólans og nýja
námskrá sem þar hefur tekið
gildi. Nú er röðin komin að
rannsóknarstarfinu sem unnið
er á Hólum en það er meira og
fjölbreyttara en margan grun-
ar. Ur þessum norðlenska
fjalladal liggja þræðir vítt um
heim og Hólaskóli aflar sér í
vaxandi mæli styrkja til
rannsókna úr sjóðum Evrópu-
sambandsins.
Á liðnum vetri lagði Gísli S.
Einarsson alþingismaður fyrir-
spum fyrir landbúnaðarráðherra
um vísindarannsóknir á Hólum og
fékk ítarlegt svar. Þar kemur
meðal annars fram að á þeim ára-
tug sem er að líða hefur skólinn
aflað fjár til rannsókna og þróunar-
starfs að upphæð tæplega 160
milljónir króna en við það má bæta
töluverðum fjárhæðum sem skól-
inn leggur sjálfur fram í formi
aðstöðu og vinnu kennara og ann-
ars starfsfólks. Af þessum 160
milljónum hafa 35 milljónir komið
úr erlendum sjóðum, langmest frá
Evrópusambandinu.
Bleikja, lúða og barri
Fiskeldi og vatnalíffræði eru þau
viðfangsefni sem taka til sín mest
fjármagn og em umfangsmest.
Unnið hefur verið að sextán verk-
efnum sem stuðlað hafa að því að
auka þekkingu manna á fiskeldi.
Stærstu verkefnin hafa beinst að
kynbótum á eldisbleikju en sú fisk-
tegund er víða orðin alldrjúg búbót
hjá bændum. Framleiðslan í fyrra
nam um 800 tonnum. Einnig hefur
verið unnið að gmnnrannsóknum á
lífríki íslenskra vatna.
Stundum heyrast efasemdar-
raddir um hvort tilteknar rann-
sóknir skili áþreifanlegum árangri
en þær eiga ekki við um þessar
rannsóknir. Kynbótarannsóknimar
hafa skilað tveimur eldisstofnum
bleikju með bættum eiginleikum,
t.d. meiri vexti. Þessir stofnar em
notaðir í flestum eldisstöðvum
landsins og hefur markaðssetning
þeirra gengið mjög vel. Önnur
verkefni snúa að eldistækni,
vatnsnýtingu, fóðri, atferli og
áhrifum umhverfisþátta á vöxt og
kynþroska bleikjunnar.
Einnig hefur verið unnið að
rannsóknum á öðmm tegundum
eldisfiska í samstarfi við stofnanir
og fyrirtæki sem sinna eldi þeirra.
Þar má nefna rannsóknir á vand-
amálum í fósturþroska lúðu í sam-
starfi við Fiskeldi Eyjafjarðar og á
þróun aðferða við eldi á hlýsjávar-
fiskinum barra í endumýtingar-
kerfum en það er unnið í samstarfi
við Máka í Skagafirði sem er að
gera tilraunir með barraeldi í fisk-
eldisstöð sinni, þar sem áður var
Miklilax í Fljótum. Þróun end-
umýtingarkerfa er lykilatriði í
vistvænu fiskeldi. Fleiri innlendir
og erlendir aðilar taka þátt í þessu
samstarfi. Bæði þessi verkefni
njóta stuðnings Evrópusambands-
ins enda um brautryðjendastarf að
ræða í báðum fyrirtækjunum.
Rannsóknir á hrossum
Hólaskóli er miðstöð landbún-
aðarráðuneytisins í rannsóknum og
þróunarstarfi sem varðar íslenska
hestinn. Á Hólum er embætti
dýralæknis hrossasjúkdóma og í
samvinnu við það hefur verið
unnið að rannsóknum á sumarex-
emi hrossa og álagssjúkdómnum
spatti sem hrellir þarfasta þjóninn.
Þessar rannsóknir hafa skilað mik-
ilvægum upplýsingum um eðli og
arfgengi þessara sjúkdóma. Einnig
hefur verið þróuð aðferð við
fósturvísaflutninga sem stendur
hrossaræktendum til boða. Unnið
hefur verið að rannsóknum á
fijósemi, fóðmn og þjálfunarlíf-
eðlisfræði hrossa og nú em hafnar
rannsóknir á ýmsum þáttum sem
snerta atferli og tamningu hrossa.
Em öll þessi verkefni unnin í
samráði við atvinnugreinina, auk
þess sem samstarf er haft við inn-
Íendar og erlendar rannsóknar-
stofnanir og fyrirtæki. í uppbygg-
ingu eru spennandi þróunarverk-
efni í samstarfi við Hestamiðstöð
íslands, meðal annars átaksverk-
efni um rekstur hrossabúa og verk-
efni tengd hestatengdri ferðaþjón-
ustu.
Ferðamál og byggðafrœði
Hólaskóli er einnig miðstöð
landbúnaðarráðuneytisins í ferða-
málum í dreifbýli. Kennsla á því
sviði er nýlega hafin á Hólum og
verið er að byggja upp margvíslegt
rannsóknar- og þróunarstarf með
áherslu á menningu og náttúm
landsins í anda sjálfbærrar þróun-
ar. Náið samstarf er við atvinnu-
greinina. Helstu verkefnin snúa að
gæðamálum í ferðaþjónustu og em
unnin í samvinnu við Ferða-
þjónustu bænda. Eins og fram kom
að ofan er verið að heíja verkefni
varðandi hestatengda ferða-
þjónustu.
Þá em í bígerð rannsóknir og
þróunarverkefni varðandi menn-
ingartengd ferðaþjónustu í dreif-
býli. Eins og fram kom í viðtali við
Skúla Skúlason skólameistara í
síðasta Bændablaði er samhliða
unnið að því að efla kennslu og
rannsóknir á sviði byggðafræða,
meðal annars í samvinnu við
Byggðastofnun. Ráðinn hefur ver-
ið sagnfræðingur í samstarfi við
Byggðasafn og Héraðsskjalasafn
Skagfirðinga til að leiða þá upp-
byggingu en þessi fræði em að
flestu leyti nýjung hér á landi, í
það minnsta í því samhengi sem
Hólamenn sjá þau. Byggðafræði
snúast um menningu, búsetu og
lífsgæði á landsbyggðinni og hafa
það að markmiði að búa til forystu
í atvinnumálum dreifbýlisins.
Samstarf við háskóla
Eins og áður segir er Hólaskóli á
samstarfi við ýmsar stofnanir hér á
landi sem erlendis. Meðal þeirra
eru Landbúnaðarháskólinn á
Hvanneyri, Háskóli Islands og
Háskólinn á Akureyri, en námið á
Hólum er að hluta til metið inn í
B.S. nám við tvo fyrmefndu
skólana. Auk þess hafa ellefu nem-
endur í M.Sc. námi við Háskóla
íslands eða erlenda háskóla unnið
að rannsóknarverkefnum við Hóla-
skóla undir leiðsögn starfsmanna
skólans. Hefur það samstarf verið
afar þýðingarmikið fyrir þróun
háskólakennslu og rannsókna við
Hólaskóla.
Þáutaftendun
f Fegurri
sveitum
2000
Breiðdalshreppur
Skorradalshreppur
Vopnafjarðarhreppur
Rangárvallahreppur
Grundarfjörður
Skútustaðahreppur
Skeggjastaðahreppur
Hríseyjarhreppur
Grýtubakkahreppur
Bárðdælahreppur
Vesturbyggð
Reykdælahreppur
Eyjafjarðarsveit
Svínavatnshreppur
Borgarbyggð
Árborg
Borgarfjarðarsveit
Hornafjörður
Broddaneshreppur .
Kirkjubólshreppur
Kolbeinsstaðahreppur
Húnaþing vestra
Norður-Hérað
Hvítársíðuhreppur
Bandalag skáta
Biskupsstofa
Bændablaðið
Bændasamtök íslands
Dagur Tíminn
DV
Ferðafélag íslands
Ferðaþjónusta bænda
Flugmálastjórn
Fura ehf
Hitaveita Akraness
og Borgarfjarðar
Hollustuvernd
Hringrás
Kiwanishreyfingin
Kvenfélagasamband íslands
Landbúnaðarráðuneytið
Landvernd
Landgræðslan
Landssamband hestamanna
Landssíminn
Landsvirkjun
Lionshreyfingin
Málningaverksmiðjan
Harpa
Málning ehf
Málningaverksmiðjan Sjöfn
Málningaverksmiðja
Slippfélagsins
Morgunblaðið
Olís
Olíufélagið Esso
Náttúruvernd ríkisins
Samband íslenskra
sveitarfélaga
Skessuhorn
Skipulagsstofnun
Skógræktarfélag íslands
Skógrækt ríkisins
Slysavarnafélagið
Landsbjörg
Umhverfisráðuneytið
UMFÍ
Vegagerð ríkisins