Bændablaðið - 14.11.2000, Side 12

12
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 14. nóvember 2000
ESB
Ógn við íslenskan
landbúnað
Ég las grein í Bændablaðinu
sem kom út 5. september með yfir-
skriftinni „íslenskir bændur í al-
þjóðlegu umhverfi" og var mjög
brugðið við þá lesningu. Þar segir
meðal annars frá því að við inn-
göngu í ESB muni tekjur til bænda
eftir mjólkurlítrann vera um 40
krónur. Þá falla einnig tollamúrar
við inngöngu og ódýrar mjólkur-
og aðrar landbúnaðarafurðir á
mjög lágu verði frá evrópskum
stóriðjum munu flæða á íslenskan
markað. Þetta er ekki erfitt reikn-
ingsdæmi um framtíð íslenskra
bænda og væntanlega ein sú mesta
ógn sem bændur standa frammi
fyrir. Frá inngöngu Finnlands í
ESB hefur bændum fækkað úr 80
þús. í 45 þús. á 5 árum.
Hugsið ykkur að ef ísland
gengi í ESB og þróunin yrði sú
sama og í Finnlandi þá mundi um
helmingur ykkar bænda sem þetta
les vera flosnaðir upp frá búskap
og ef til vill fluttir búferlum. Svo
ekki sé talað um þær hverfandi
líkur á að böm þeirra sem eftir
yrðu í greininni þætti það vænleg-
ur kostur að hefja búskap í þvílíku
umhverfi. Ég held að þetta þurfi að
taka mjög föstum tökum og það
strax. I sömu blaðagrein kemur
einnig fram að norskir bændur hafi
sett sig upp á móti aðild að ESB og
ástand landbúnaðar þar sé tiltölu-
lega gott en á móti hafi þeir fengið
rfldsstjómina og hluta þjóðarinnar
upp á móti sér.
Fyrir mér var ekki erfitt að
Hér erum við enn
svo heppin að ríkis-
stjórnin er andvíg
inngöngu þótt ein-
hverjir evrópukvill-
ar séu að hrjá „
gamla bœndaflokk-
inn “ segir
Guðbergur Egill
Eyjólfsson.
komast að niðurstöðu. Hvort viljið
þið fara á hausinn eða hafa
ríkisstjómina og hluta þjóðarinnar
á móti ykkur? Hér emm við enn
svo heppin að ríkisstjómin er and-
víg inngöngu þótt einhverjir
evrópukvillar séu að hijá „ gamla
bændaflokkinn." Þetta snýr ekki
eingöngu að bændum heldur er
þetta gríðarleg ógn öllum þeim er
starfa við vinnslu landbúnaðara-
furða t.d. kjötvinnslu, mjólkur-
vinnslu o.fl. Það yrði gríðarlegur
samdráttur í þessum greinum og
fjöldi manns myndi missa atvinn-
una. Hvemig færi fyrir þeim fyrir-
tækjum sem þjónusta land-
búnaðinn, ætli starfsgrundvöllur
margra þeirra myndi ekki bresta ef
bændum fækkaði um helming?
Mikil fækkun bænda myndi einnig
hafa gríðarleg áhrif á búsetu í
landinu. Hugsið ykkur að ef eins
færi fyrir okkur og Finnum og
helmingur bænda myndi hætta,
hvemig yrði umhorfs í sveitum
landsins? Væntanlega yrði byggð í
sterkustu landbúnaðarhémðunum
og hin svæðin leggðust í eyði.
Það virðist oft vera háttur Is-
lendinga að kvarta bara og kveina
við nágrannann og þegar nágrann-
inn er orðin leiður á kveinstöfun-
um þá er bara þagað og menn
sætta sig við orðinn hlut, sama
hversu slæmur hann er. Slfkt
ábyrgðarleysi má ekki viðgangast í
svo mikilvægu málefni sem þessu
og hér verða bændur að taka skýra
afstöðu og það fyrr en seinna. Þau
öfl í þjóðfélaginu sem aðhyllast
aðild að Evrópusambandinu em
ætíð að viðra skoðanir sínar og
látta sífellt meira, það er komin
tími til að við sem efumst um
ágæti aðildar Islands látum meira í
okkur heyra.
Það væri gaman að vita hvaða
augum þeir stjómmálamenn sem
aðhyllast innlimun íslands í
Evrópusambandið líta bændur. Em
bændur bara bara eitthvað sem má
fóma t.d. fyrir lægra verð á
tómatsósu eða pakkasúpu?
I lokin langar mig að spyrja
hvort Bændasamtökin hafi tekið
einhverja afstöðu til aðildar
Islands að Evrópusambandinu eða
standi í einhverri slflcri vinnu?
Guðbergur Egill Eyjólfsson
bóndi Hléskógum í
Grýtubakkahreppi.
iganga nautgnipa
aO vetrarlagi
Kúabúum á íslandi fækkar og
þau stækka. Húsrými setur
stækkun búanna oft skorður og
bændur leita því nýrra leiða, ein
þeirra er að láta hluta gripanna
ganga úti hluta vetrar eða jafn-
vel allan veturinn.
Mikilvægt er að aðstæður grip-
anna séu viðunandi frá dýravernd-
ar-sjónarmiði. í reglugerð um
aðbúnað nautgripa segir m.a.:
„Gripir sem ganga úti skulu geta
leitað skjóls fyrir óveðrum í
gripahúsum eða sérstöku skýli sem
hefur þrjá veggi hið minnsta, nema
jafngilt náttúmlegt skjól sé til
staðar. Héraðsdýralæknir tekur út
slík skýli og getur bannað úti-
göngu ef viðunandi skýli eru ekki
til staðar. Umhverfi, hönnun og
viðhald skýla og húsa skal vera
þannig að gripir haldist hreinir.
Ætíð skal vera til staðar rými inn-
anhúss fyrir gripi sem þurfa
sérstakrar umönnunar við.“
Útiganga hefur bœði kosti og
galla:
+ Byggingarkostnaður lítill miðað
við hefðbundnar einangraðar
byggingar
+ Minni vinna
+ Eðlilegt atferli
- Meira fóður
- Erfiðari umhirða
- Hentar ekki á öllum jörðum
Útiganga nautgripa hentar ekki
óvönu fólki, bóndinn verður að
vera skepnuglöggur og geta metið
holdafar og líðan gripanna rétt.
Helstu atriði sem gœta þarf
að við útigöngu:
* Gott skjól
* Næg fóðmn
* Nægur undirburður
* Vindhraði
* Úrkoma
* Óhreinindi á dýmm
Forsendur fyrir vetrarútigöngu
Veðurfar er takmarkandi þáttur
fyrir útigöngu: Nautgripir þola þó
nokkuð frost ef þeir geta leitað
skjóls fyrir vindi. Dýrin verða að
venjast kuldanum smá saman, því
má ekki setja dýr út aftur að vetrar-
lagi.
Eðlilegur vetramndirbúningur
dýranna er:
* Aukinn feldur. Dýr með þykkan
feld veijast betur kulda en
þunnhærð dýr.
* Aukin fitusöfnun. Mikill kostur
er að dýrin safni fitunni undir
húðina þar sem fitan einangrar
vel. Holdagripir og t.d. íslensk
hross hafa þessa fitudreifingu en
mjólkurkúakyn safna fitu í
kviðarhol þar sem hún hefur
engin einangrandi áhrif.
* Aukinn meltingarhraði. Dýrin
* Mikið varmatap getur orðið með
leiðni þegar dýrin liggja. Því er
mjög mikilvægt að bælið sé
þurrt og undirburðurinn ein-
angrandi.
* Kæling er varmatap frá dýri út í
andrúmsloftið. Öll hreyfing á
lofti eykur kælingu.
* Uppgufun vatns krefst mikils
varma.
* Varmatap með geislun getur
orðið töluvert, td á heiðskírum
vetrarnóttum
* Óhreinindi í feldi minnka ein-
angrun
Uppgufun
Almennir
bændafundir
Bændasamtök íslands boða til almennra bændafunda. Á
fundunum verður meðal annars fjallað um breytingar á starfsemi
Bændasamtaka íslands og framtíðarsýn varðandi
leiðbeiningaþjónustu, endurskoðun búnaðarsamnings,
framkvæmd búvörusamninga, alþjóðasamninga (WTO og ESB),
afkomu í landbúnaði og verðmyndun búvara. Að loknum
framsögum verða frjálsar umræður. Fundirnir verða haldnir sem hér segir: Staður Dags. Tími
Kjalarnes Þverholt 3 21.nóv 20.30
Borgarfjörður Hvanneyri 15.nóv 20.30
Snæfellsnes Breiðablik 17.nóv 14.00
Dalasýsla Dalabúð 16.nóv 20.30
A-Barðastr.s. Vonarland 16.nóv 13.30
V-Barð/Patrfj. Rabbabar 29.nóv 20.30
ísafjörður Hótel ísafjörður 27.nóv 12.00
Strandasýsla Sævangur 17.nóv 14.00
V-Húnavatnssýsla Ásbyrgi 17.nóv 20.30
A-Húnavatnssýsla Félagsh. Blönduósi 16.nóv 21.00
Skagafjörður Miðgarður 29.nóv 13.00
Eyjafjörður Hótel KEA 19.nóv 20.30
S-Þing Ýdalir 22.nóv 13.00
N-Þing Fjallalamb 26.nóv 20.00
Vopnafjörður Miklagarði 23.nóv 13.00
Egilsstaðir Valaskjálf 23.nóv 20.30
Breiðdalsvík Hótel Bláfell 24,nóv 13.00
A-Skaft Hrollaugsstaðir 21.nóv 13.30
V-Skaft Hótel Kirkjubæjarkl. 21.nóv 20.30
Rangárþing Hlíðarendi 22.nóv 13.00
Árnessýsla Þingborg 22.nóv 20.30
þurfa meira fóður til varma-
framleiðslu.
Fóðrun
Reikna skal með 10-40% aukningu
á fóðurþörf miðað við innifóðrun.
Hæfilega gróft hey gefur magafylli
og eykur varmaframleiðslu. Ekki
er gott að gefa frosið fóður. Dýrin
skulu hafa aðgang að steinefnum
og tryggja verður aðgang að góðu
drykkjarvatni. Best er að gefa úr
gjafagrindum, tryggja verður að öll
dýrin geti étið samtímis og taka þá
með í reikninginn að háttsett dýr
geta vamað lægra settum aðgang
að fóðrinu.
Fylgjast verður grannt með
holdafari og líðan gripa á
útigöngu.
Varmatap dýranna
Rok og rigning veldur mjög
miklu varmatapi. Umhleypingar
með rigningu, slyddu, vindi, mikl-
um loftraka og snöggum skiptum
milli frosts og þíðu fara mun verr
með gripina en staðviðri með
miklum frostum og þurru lofti. Því
er mikilvægt að dýrin geti leitað
sér skjóls fyrir öllum veðrum.
Skjól
Köld hús þar sem vindhraði
fer ekki yfir 0.2 m/s duga
ágætlega heilbrigðum gripum.
Nýfæddir kálfar, soltin og veik
dýr þurfa betri hús.
Veljið skýlinu stað þar sem góður
vatnshalli er frá því. Dyragætt á að
vera nógu stór til að nokkur dýr
geti gengið um samtímis, ella er
hætta á að dýr ofarlega í goggun-
arröðinni tefji umferð. Dyragætt
ætti að snúa móti sólu nema þar
sem sunnanátt er ríkjandi. Gjafa-
grindur ættu ekki að vera of langt
frá skýlinu, gerið ráð fyrir að flytja
gjafagrindur nokkrum sinnum á
vetri til að hlífa jörðinni.
I skýlinu eiga að vera þurr og
hlý bæli fyrir dýrin, annars nota
þau ekki skýlið sem skyldi. Þurr
hálmur er besti undirburðurinn, en
meira þarf af honum en flestir átta
sig á. I upphafi á að leggja þykka
dýnu, 100-200 kg af hálmi/dýr.
Blanda má allt að til helminga með
þurru torfi, gott er að setja í botn-
inn gamlan skít eða moð til að
straks fari að hitna í dýnunni. Bæta
síðan daglega á 2-3 kg hálmi/dýr.
Ef ekki er kostur á að nota hálm
verða að vera einangraðir pallar
fyrir dýrin að liggja á, þessa palla
verður að hreinsa reglulega. Einnig
er góð reynsla af notkun vikurs.
Munið að gera ráð fyrir skaf-
renningnum sem fyllt getur óþe'tt
hiís á örskammri stund!
Skýli opin að framan og þétt að
aftan safna í sig miklum snjó.
Hæfilegt op í bakvegg minnkar
snjóvandamálið.
Nú þegar haustar má alltaf
búast við hrakviðrum og því brýnt
að nautgripir sem eiga að ganga úti
fram eftir vetri hafi viðunandi
skjól. Munið að þessi skýli eiga að
vera með a.m.k. þrem veggjum,
þaki og nægilegu rými fyrir alla
gripi sem þeirra eiga að njóta.
Útiganga nautgripa við ófull-
nægjandi aðstæður skaðar bæði
bóndann og ímynd íslensks land-
búnaðar.
Katrín Andrésdóttir,
héraðsdýralœknir.
Grein þessi birtist i Bbl. fyrir nokkru. Blaðinu
urðu á mistök við frágang greinarínnar og
er beðist velvirðingar á þvi.