Bændablaðið - 28.11.2000, Blaðsíða 6

«
BÆNDABLACNÐ
Þriðjudagur 28. nóvember 2000
Drífa Hjartardóttir alþingismaður og bóndi
íslenskur
landbúnaOur og
EvröpusambandiO
Skiptar skoðanir eru á því
hvort Islendingar eigi að sækja um
inngöngu í Evrópubandalagið.
Enn sem komið er hefur eng-
inn íslenskur stjómmálaflokkur á
stefnuskrá sinni, að Island skuli
gerast aðili að Evrópusambandinu.
En öll umræða um þessi mál er
nauðsynleg og gagnleg í þessu
stóra og mikilvæga viðfangsefni.
I umræðunni er stundum látið
að því liggja, að íslendingar standi
fyrir frammi fyrir mikilli vá í
framtíðinni vegna þess að Evrópa
geti þróast á þann veg, að okkur sé
hætta búin af framvindu mála þar.
Ráðamenn ríkja innan ESB
hafa fullvissað íslenska ráðamenn
um að Islendingar þurfi ekki að
hafa áhyggjur af því að verða af-
skiptir eða lenda aftast í röðinni.
Poul Nyrup Rasmussen, forsætis-
ráðherra Dana, var ynntur eftir því
á morgunverðafundi Dansk-ís-
lenska verslunarráðsins, sem hald-
inn var nú nýlega, hvort íslending-
ar myndu lenda aftast í röðinni á
eftir þeim löndum, sem þegar hafa
hafa lýst áhuga á aðild. Sagði hann
það fjarri því að þetta gæti átt við
Islendinga. „Þótt til standi að
fjölga aðildarríkjum ESBfelur það
ekki í se'r áhœttu jyrir Isendinga,
en þið verðið sjálfir að meta
hversu hagkvœm aðild er, “ sagði
Nyrup.
Síðast liðið vor lagði ut-
anríkisráðherra fram mjög ítarlega
og góða skýrslu um stöðu íslands í
Evrópusamstarfi.
Skýrslan svarar með mjög
tæmandi hætti spurningum um
gildi EES-samningsins og kostum
og göllum á aðild að ESB.
Gagnvart EES-samningnum er
niðurstaða skýrslunnar afar ljós.
Samningurinn hefur nú verið í
gildi í nær sjö ár og hefur hann svo
sannnarlega reynst Islandi
hagstæður. Það má segja að í
stórum dráttum hefur EES-samn-
ingurinn jafnvel reynst okkur betur
en margir, og þeirra á meðal,
stuðningsmenn hans væntu.
EES-samningurinn er í fullu
gildi, heldur áfram að þróast og
fellur ekki úr gildi nema honum sé
sagt upp með umsömdum hætti.
Það er nauðsynlegt að vel sé
fylgst með framkvæmd EES -
samningsins og þess gætt að Is-
lendingar standi við skuldbinding-
ar sínar eða komi sjónarmiðum
sfnum á framfæri, þar sem um
hagsmuni þeirra er að ræða.
Óhætt er að segja að þjóðin sé
nær einhuga um ágæti EES-samn-
ingsins. Með EES -samningnum
varð allur aðgangur Islendinga að
mörkuðum greiðari en áður var,
mikil þátttaka hefur verið í ýmsum
Evrópuverkefnum, ekki síst á sviði
rannsókna og þróunar og hefur
skilað umtalsverðu fjármagni og
þekkingu í íslenskt samfélag.
Allar leikreglur í atvinnulífinu
eru nú skýrari en þær voru, sem
hefur leitt til aukins frjálsræðis og
nútímalegri stjómunarhátta.
EES-samningurinn hefur
hraðað þróun löggjafar á
fjölmörgum sviðum, eflt neytenda-
og umhverfisvemd, auðveldað
aðlögun laga og reglugerða að
breytingum á ýmsum sérsviðum.
f mennta- og æskulýðsmálum
hefur þátttaka í Leonardo-Socrates
áætlunum gengið vel og margir
notið góðs af.
Breytingamar í íslensku sam-
félagi hafa verið og eru meiri og
örari en víðast annars staðar og
staða okkar utan Evrópusambands-
ins hefur ekki staðið í veginum
fyrir því.
Við höfum í dag svigrúm í
samvinnu við þriðja ríki, sem ekki
væri með sama hætti innan sam-
bandsins.
Við viljum geta átt
viðskipti við önnur ríki
án milligöngu
báknsins í Bmssel,
en það getur verið
þungt í vöfum.
Þegar á
heildina er litið
stendur íslenska
þjóðin afar vel
félagslega og
efnahagslega sem
dregur nokkuð úr
væntingum sumra um
veglegar greiðslur úr
sjóðum ESB.
Aðstæður eins og á íslandi
þekkjast ekki annars staðar innan
Evrópusambandsins.
A íslandi fer saman efnahags-
leg velmegun og lífsgæði sem eru
meiri en að meðaltali innan
Evrópusambandsins.
Islenskur efnahagur byggir að
mestu leyti á sjávarútvegi, atvinnu-
grein sem telst til jaðaratvinnu-
greina innan ESB og tilheyrir því
samtryggingarkerfinu.
Framlag íslands gæti líklega
orðið rúmlega átta milljarðar króna
á ári og er óvíst hversu stór hluti
þess framlags kæmi til baka.
Það færi trúlega eftir því
hvemig þátttöku okkar yrði háttað
í landbúnaði, sjávarútvegi og
byggðasjóðum.
Ljóst er að Island myndi greiða
mun meira til sameiginlegra sjóða
en það fengi til baka.
Stækki ESB til austurs er ljóst
að staða efnaðra ríkja innan ESB
mundi versna þar sem þau ríki sem
sótt hafa um aðild, standa flest
ekki vel efnahagslega.
Hvernig snýr aðild að ESB að
landbúnaði og matvœlaiðnaði?
I skýrslu utanríkisráðherra
kemur fram að ESB-aðild myndi
hafa veruleg áhrif á staifsumhverfi
íslensks landbúnaðar.
Ljóst er að við inngöngu í ESB
myndi ísland þurfa að leggja niður
landbúnaðarstefnu sína í núverandi
mynd.
Verðlag ESB á landbúnaðara-
furðum yrði ráðstafað frá fyrsta
degi og íslenskir bændur fengju
aðgang að styrkjakerfi ESB.
Samtímis yrði opnað fyrir inn-
flutning frá aðildarríkjunum og
íslenskir bændur gætu flutt út af-
urðir óhindrað á innri markað.
Það er ekki síst hinn frjálsi inn-
flutningur frá ESB-svæðinu sem
hefði miklar breytingar í för með
sér.
Hingað til hefur verulegur hluti
opinbers stuðnings við landbúnað
hér á landi verið fólginn í verndun
gegn innflutningi á ódýrum af-
urðum.
Verð til framleiðenda er al-
„ Við inngöngu í
ESB yrðum við að
lúta reglum ESB
sem leiddi til þess
meðal annars, að
landbúnaðarvörur
flytu hindrunarlaust
yfir landamœri og
það sama gilti um
innfiutning lifandi
dýra, “ segir Drífa
Hjartardóttir.
mennt lægra í ESB en hér á landi
og fyrir vissar búgreinar er munur-
inn verulegur.
Bent hefur verið á alla styrkj-
aflóruna innan ESB, en þó íslensk-
ir bændur myndu fá óskertan
aðgang að styrkjakerfi ESB er
vafasamt að það myndi duga í
heild til þess að vega upp á móti
lægra afurðarverði og afnámi
þeirra opinberu framlaga sem
íslensk landbúnaðarframleiðsla
nýtur í dag.
Við Islendingar höfum dregið
mjög verulega úr stuðningi við
landbúnaðinn.
Landbúnaðarstefna ESB hefur
verið í endurskoðun með það að
markmiði að gera Evrópusam-
bandinu kleift að að taka á móti
nýjum aðildarríkjum frá Mið- og
Austur Evrópu.
A síðasta ári var gert sam-
komulag innan ESB, í því felst að
dregið verði úr framleiðslustyrkj-
um til landbúnaðar í áföngum til
ársins 2006.
Aætlað hefur verið að lækka
áætlaða fjárhæð heildarframlags til
landbúnaðar frá upphafi ársins 2000
- til loka 2006 úr 289,5 milljörðum
evra í 283 milljarða evra á ári eða
3.200 milljarða ísl. kr.
Hugmyndin er sú að framlög
til landbúnaðar verði nokkuð
stöðug eftir þetta eða um 40,5
milljarðar evra á ári.
Tæpur helmingur allra útgjalda
ESB er til landbúnaðarmála og á
aukning útgjalda til þessa mála-
flokks að heyra sögunni til.
Undirrót þessara hugmynda
um breytingar, sem settar hafa
verið fram af framkvæmdastjórn-
inni eru meðal annars tengdar
þeirri staðreynd að á næstu árum
má búast við að ríki Austur-
Evrópu tínist inn í sambandið eitt
af öðru.
Þessar þjóðir eiga það flestar
sameiginlegt að byggja mikið á
landbúnaði sem er mun vanþróaðri
en landbúnaðurinn innan sam-
bandsins.
Vegna þessa hefur verið talið
nauðsynlegt að endurskipuleggja
landbúnaðarstefnuna með tilliti til
þess.
Jafnframt hefur komið fram að
Þjóðverjar, sem greiða hæsta
fjárhæð allra aðildarríkjanna til
sambandsins, eru ekki tilbúnir til
þess að hækka fjárlög þess þrátt
fyrir fjölgun aðildarríkja, heldur
skuli spila áfram úr nánast óbreytt-
um framlögum til landbúnaðar-
mála.
Framkvæmdastjómin hefur því
haft uppi hugmyndir um að draga
úr styrkjum til núverandi aðild-
arríkja og leggja í sjóði lil seinni
tíma þegar hinar vanþróaðri
landbúnaðarþjóðir koma inn
í sambandið.
A Islandi er rekinn
háþróaður
landbúnaður og
miklar kröfur eru
gerðar til hans,
hvað varðar
hreinleika og
heilbrigði.
Sérstaða íslands
Sérstaða íslands er
all nokkur þegar við lítum
til landbúnaðarins.
A Islandi er dreifð byggð og
erfið veðurskilyrði fyrir land-
búnað.
Sumarið er stutt og veturinn
langur og vegna iegu landsins eru
skilyrði til ræktunar erfiðari en
annars staðar í Evrópu.
Það er ljóst að ef við verðum
aðilar að Evrópusambandinu þá
verður núverandi landbúnaðar-
stefna lögð niður og löguð að sam-
eiginlegri landbúnaðarstefnu ESB.
Hvað það myndi þýða fyrir af-
komu greinarinnar er erfitt að geta
sér til um, en landbúnaðurinn er
undanþeginn EES- samningnum.
Landbúnaðarstefna ESB er ekki
hluti af EES.
Um landbúnaðinn gildir aðeins
takmarkaður hluti reglna ESB.
Má þar nefna áburð og fóður-
eftirlit.
Hins vegar eru heilbrigðisregl-
ur um matvæli og dýr að mestu
leyti utan samningsins.
Við inngöngu í ESB yrðum við
að lúta reglum ESB sem leiddi til
þess meðal annars, að landbún-
aðarvörur flytu hindrunarlaust
yfir landamæri og það sama gilti
um innflutning lifandi dýra.
Ef ísland gengi í ESB og ekki
yrði samið um neinn sérstakan
aðlögunartíma yrði um að ræða
frjálst fiæði á öllum landbúnaðar-
vörum strax frá fyrsta degi aðildar.
Hægt væri að flytja inn lifandi
búfénað frá hverju aðildarríki ESB
og það sama gildir um erfðaefni;
hægt væri að fara til hvaða lands
sem er innan ESB og kaupa sér
fósturvísa eða sæði fyrir hvaða
húsdýr sem er.
Eina skilyrðið er að erfðaefnið
komi frá fyrirtækjum sem hafa
leyfi til að stunda slík viðskipti.
En hugsanlegar undanþágur frá
reglu sambandsins um frjáls
viðskipti með landbúnaðarafurðir
milli aðildarríkjanna gætu byggst á
sérstöðu Islands hvað varðar
sjúkdómahættu.
Ef slíkar undanþágur fengjust
gætu þær takmarkað innflutning
lifandi dýra, á hráu kjöti, kjötaf-
urðum og vörum unnum úr geril-
sneyddri mjólk frá vissum löndum
innan ESB.
Við aðild að ESB yrði ísland
aðili að innri markaði ESB, sem
þýðir að sömu reglur giltu hér um
framleiðslu, umhverfi framleiðslu,
samkeppnisskilyrði, aðbúnað og
hollustuvernd og í öðrum aðild-
arríkjum.
Að því leiðir að allt sem lýtur
að skilyrðum til framleiðslu verða
að vera þær sömu.
Okkur væri ekki stætt á því að
að setja strangari reglur um holl-
ustu og heilbrigði vara en ákveðn-
ar eru innan Evrópusambandsins.
Það mundi kosta margfalt eftir-
lit ef fylgjast ætti með og forðast
að til landsins bærust skaðvaldar í
plöntum eða sjúkdómar í dýrum.
Gera má ráð fyrir að sauð-
fjárbúskap, mjólkurframleiðslu og
jafnvel nautgriparækt myndi vegna
þokkalega- betur en öðrum grein-
um- fyrst og fremst vegna fremur
greiðs aðgangs að stuðningi ESB.
Ljóst er að svo til enginn
stuðningur er fjármagnaður af ESB
til svínakjöts-, kjúklinga- og eggja-
framleiðslu.
Matvælaiðnaðurinn myndi
nokkuð örugglega eiga undir högg
að sækja gagnvart fijálsum inn-
flutningi og bændur hér á landi
gætu þar með lent í miklum
vandræðum með að afsetja afurðir
sínar.
Smáríki innan sambandsins
hafa lagt traust sitt á framkvæmda-
stjóm ESB og hafa af því áhyggjur
að vald hennar fari dvínandi, með
auknum áhrifum ráðherranefndar-
innar.
Smáu aðildarríkin ráða í raun
ekki við umfang þeirra ákvarðana
sem teknar em innan sambandsins.
Astæðan er einföld, þau hafa
ekki bolmagn til þess, því þau
verða að forgangsraða í þeim
málaflokkum þar sem hagsmunir
þeirra liggja í að ná fram málum.
Má þar nefna smáríkið Lúxem-
borg sem er þó fjölmennara en
ísland en ræður þó ekki við að
mæta á alla fundi.
Þegar þeir mæta ekki fer
Belgía með samningsumboð
þeirra.
Þætti okkur Islendingum það
vera boðlegt ef við afhentum
Dönum samningsumboð Islands?
Lokaorð
Skýrsla utanríkisráðherra um
stöðu íslands í Evrópsamstarfi er
afar góð.
Hún er mikill þekkingargrund-
völlur og hún styrkir þá skoðun að
skrefið sem tekið var með EES var
rétt, á því hefur engin breyting
orðið og það er ekkert sem knýr
okkur til að gera breytingar í þeim
efnum.
Þegar á heildina er litið stendur
íslenska þjóðin afar vel félagslega
og efnahagslega, sem dregur
nokkuð úr væntingum sumra um
veglegar greiðslur úr sjóðum ESB.
En er það svo eftirsóknarvert
þegar á allt er litið og almennt er
álitið að Island myndi greiða hærri
fjárhæðir inn í þá sjóði en kæmu til
baka eins og málin standa?
Að mínu mati er það ekkert
sem knýr okkur til að sækja um
aðild að ESB eins og staðan er í
dag.