Bændablaðið - 13.03.2001, Qupperneq 7

Þriðjudagur 13. mars 2001
BÆNDABLAÐIÐ
7
Umdeildar
úlfaveiðar
í Noregi
Ákvörðun norskra stjórn-
valda að heimila að skotnir
verði níu úlfar hefur vakið
athygli út um allan heim.
Náttúruvemdarsamtök
hafa mótmælt kröftuglega
og sömuleiðis sænsk
stjórnvöld sem fordæma
úlfaveiðarnar.
Fyrst og fremst hafa
norskir sauðfjárbændur
krafist þess að heimilt
verði að fækka úlfum
vegna þess að þeir leggist á
fé og valdi miklu tjóni.
Upphaflega stóð til að
drepa yfir 20 úlfa en vegna
mikilla mótmæla var að
lokum samþykkkt að fella
níu. Veiðar hafa fram að
þessu gengið fremur treg-
lega og notaðar hafa verið
þyrlur til að finna varginn.
Norðmenn og Svíar deila
Ulfur er friðaður og hefur
verið það um langan tíma
bæði í Noregi og Svíþjóð.
Það kemur ekki á óvart að
náttúruverndarsamtök og
dýraverndunarsamtök
mótmæli úlfaveiðunum
sem nú standa yfir í Nor-
egi. Ulfamir halda sig að
mestu leyti í Austur-Nor-
egi eða í Heiðmerkurfylk-
inu sem liggur að
landmærum Svíþjóðar.
Eitthvað eru tölur á reiki
um stærð úlfastofnsins en
almennt er talið að hann
telji 60 til 70 dýr. Þeir lifa
saman í flokkum og í
hverjum flokki eða fjöl-
skyldu eru fimm til átta
dýr. Úlfar ráfa um í leit að
fæðu og rannsóknir sýna
að þeir geti ferðast yfir eitt
þúsund kílómetra á einum
mánuði. Það gefur því
auga leið að erfitt er að tala
um norska og sænska úlfa.
Svíar líta svo á að um sam-
eiginlegan stofn sé að ræða
og að Norðmenn hafi ekki
rétt til að ákveða einhliða
að fækka úr honum. Úlfur-
inn var friðaður 1966 í
Svíþjóð en þá var talið að
aðeins tíu dýr væru eftir.
Fram að því fengu veiðim-
enn greiðslur fyrir hvern
úlf sem þeir drápu. Eins og
náttúruvemdarsinnar telja
sænsk stjómvöld að úlfa-
stofninn sé enn í útrýming-
arhættu og þess vegna hef-
ur umhverfisráðherra Sví-
þjóðar formlega mótmælt
veiðunum í Ijósi þess að
urn sameiginlegan stofn sé
að ræða. Svíar vilja fjölga
úlfunum og telja ekki
óeðlilegt að stofninn kom-
ist upp í að minnsta kosti
200 dýr.
Norðmenn hlynntir
veiðunum
Skoðanakannanir sýna að
meirihluti Norðmanna styð-
ur veiðamar. I Gallup
könnun kom fram að um
65% væru hlynnt eða mjög
hlynnt því að úlfum yrði
fækkað og 35% vom á
móti. Samt sem áður telja
um 76% að úlfar eigi að
vera hluti af náttúmnni og
fá að vera á afmörkuðum
svæðum. Andstaðan við
veiðar er mest í þéttbýlinu.
I annarri könnun kom fram
að átta af hverjum tíu íbúum
Osló vilja að úlfurinn sé
algjörlega friðaður. Varpað
var fram hugmyndum um
að flytja stofninn nær
höfuðborginni eða til
Norðurmerkur, sem er
skógarsvæði fyrir norðan
Osló. Viðhorf Oslóarbúa til
úlfsins breyttist töluvert
þegar spurt var hvort þeir
væri hlynntir því að hann
fengi að vera í Norðurmörk.
Þá kom í ljós að rösklega 30
af hundraði sögðu að það
væri í lagi en um helmingur
var mótfallinn því. 15%
vom óákveðin.
Dýr rándýr
Norsk stjórnvöld verja um
einum milljarði íslenskra
króna á ári til að bæta fyrir
þann skaða sem rándýr
valda og í fyrirbyggjandi
aðgerðir. I fyrra fengu
sauðfjárbændur bætur
vegna tæplega 32 þúsund
kinda og lamba sem lentu í
klóm rándýra. Sótt var um
bætur vegna dauða mun
fleiri, eða um 50 þúsund,
en ekki fengust bætur fyrir
allan þann fjölda. Nú er að
svo að það er langt í frá að
úlfurinn sé einn að verki.
Fleiri kjötætur er að finna í
Noregi. I fyrra er talið að
úlfar hafi aðeins drepið um
þrjú prósent af þeinl
lömbum sem rándýr lögðu
sér til munns eða um 900
ær. Talið er að birnir hafi
drepið þrisvar sinnum
fleiri lömb en úlfar, gaupa
um tíu sinnum fleiri og
jarfar um helminginn.
Sumir fullyrða að rándýrin
í Noregi séu þau dýmstu í
heimi, eða norska sauðféð,
eftir því hvemig litið er á
málið. Síðustu fjögur ár
hafa stjómvöld t.d. varið
um 340 milljónum
íslenskra króna í bætur og
fyrirbyggjandi aðgerðir
vegna úlfafjölskyldu sem
hefur hreiðrað um sig í
Rendalnum í Heiðmörk.
Með hliðsjón af því að
aðeins eru 46 sauðfjár-
bændur í dalnum þykir
mörgum upphæðin full há.
Á þessum fjórum árum
hefur hver bóndi kostað
ríkissjóð um 1,9 milljónir
króna á ári. Um 8500
kindur eru á beit þarna á
sumrin og í fyrra var til-
kynnt að rándýr hefðu
drepið 835 kindur og þar af
höfðu úlfar gripið 236. Á
þessu ári er gert ráð fyrir
að 400 milljónum króna
verði varið í fyrirbyggjandi
aðgerðir og aðstoð til
bænda sem vilja breyta um
búskaparhætti vegna tjóns
af völdum rándýra. Þá er
ennfremur gert ráð fyrir að
greiða um 800 milljónir í
bætur vegna sauðfjár og
hreindýra sem falla fyrir
rándýram.
Arnar Páll Hauksson.
ARSHATIÐ
KÚABÆNDA !
Félag kúabænda á Suðurlandi
stendurfyrirárshátíð kúa-
bænda laugardaginn 31. mars
nk. á Hótel Örk. Húsið opnað
kl. 19.30, samkoman hefst kl.
20.30. Vegleg skemmtiatriði
verða í boði auk þess sem
Búnaðarsamband Suðurlands
verðlaunar afurðahæstu bú
ársins 2000.
Veislustjóri verður Snorri
Sigurðsson, framkvæmda-
stjóri LK.
Sigurður Sigurðarson,
dýralæknir verður með
gamanmál í lausu og bundnu
máli. Heiðursgestir kvöldsins
verða Þórólfur Sveinsson og
Sigríður I. Kristjánsdóttir.
Verð á skemmtunina með 3ja
rétta veislumat er kr. 4,590,-
pr. mann. Verð á skemmtun
og gistingu í tvíbýli eina nótt er
kr. 8,890,- pr. mann.
Aukagjald fyrir einbýli er kr.
1,800,-
Þeim sem hafa hug á að vera
tvær nætur gefst kostur á
sértilboði sem er: Léttur
tvíréttaður kvöldmatur á
föstudagskvöldinu, gisting
og morgunmatur á 2,450 kr. pr.
mann í tvíbýli en 3,600 kr. í
einbýli.
Aðgöngumiðinn gildir sem
happdrættismiði.
Miðapantanir tilkynnist fyrir 17.
mars en þeir sem ætla að fá
gistingu láti vita sem fyrst.
KÚABÆNDUR GERUM
ÞETTA AÐ MESTU HÁTÍÐ
ÁRSINS OG MÆTUM ÖLL OG
SKEMMTUM OKKUR SAMAN.
Þátttaka tilkynnist til okkar:
Ásta Biarnadóttir s: 486 6080
Baldur Sveinsson s: 482 1057
Jón Viðar s: 486 6648
Katrín Birna Viðarsd. s. 487 8989
Kjartan Maanússon s. 487 4702
Nýr landbúnaðaráðherra
í Þýskalandi vill marg-
falda lífræna
Nýr landbúnaðarráðherra í Þýskalandi hefur
lýst því yfir að markmið hennar sé að auka
hlut lífrænnar framleiðslu úr2,l% af heild-
arframleiðslu þýsks landbúnaðar í 10% á
næstu fjórum árum og upp í 20% árið 2010.
Gangi þetta eftir er um verulega breytingu
að ræða því að Þýskaland er sennilega
mesta landbúnaðarland Evrópu og þar er
framleiðsla ákaflega iðnvædd. Því hefur
lengi verið haldið fram að iðnvæðing
landbúnaðar hljóti að enda með ósköpum og
að fyrr eða síðar neyðist menn til að snúa
við blaðinu og tileinka sér náttúrulegri fram-
leiðsluhætti. Svo gæti virst að þær
hörmungar sem gengið hafa yfir evrópskan
landbúnað að undanförnu - nautafárið, gin-
og klaufaveikin í Bretlandi, listeríueitrun í
osti, díoxínmengun í kjúklingafóðri og svo
framvegis - muni rnarka þau tímamót sem
margir hafaspáð að séu óumflýjanleg.
Víða urn Iönd hafa ntenn verið að þreifa
sig áfram með lífræna framleiðslu og notið
við það mismikils stuðnings stjórnvalda. Af
Evrópuþjóðum eru Svíar lengst á veg komn-
-----• • t ti
framleiðslu
ir eftir þessari braut en þar er hlutur lífrænna
afurða 11,2% af heildinni. í Austurríki 10%,
Danmörku 6% og í Bretlandi 3%. Frakkland
og Þýskaland eru skemmra á veg komin en
það gæti breyst á næstu árum.
Stefnubreyting hjá bœndum?
Sá er í það minnsta vilji Renate Kúnast sem
tók við embætti landbúnaðarráðherra Þýska-
lands í ársbyrjun. Hún er úr flokki
Græningja og þess vegna kemur varla á
óvart að hún skuli boða breytta stefnu.
Flestir áttu hins vegar von á því að hún
myndi að vanda mæta ákafri andstöðu hags-
munasamtaka í landbúnaði sem hafa ekki
viljað slaka á iðnvæðingarstefnunni. En
þegar hún hélt stefnuræðu sína í byrjun
febrúar og boðaði ofannefndar breytingar
brá svo við að forystumaður bændasamtak-
anna, Helmut Born, lýsti yfir fullum
stuðningi við ráðherrann og sagði að undan-
gengnar hremmingar hefðu sannfært rnenn
um að stefnubreytingar væri þörf. Það væri
ekki hægt að neyða neytendur lil að éta allt
sem að þeim er rétt, bara í skjóli þess að það
væri ódýrt.
Vissulega setti bændaleiðtoginn ýmsa
fyrirvara við því að nýja stefnan væri
raunhæf, þann helstan að stjórnin þyrfti að
tryggja bændum nauðsynlegan stuðning
þann tíma sem það tekur þá að breyta um
framleiðsluhætti. Þar standa ýmsir hnífar í
kúnni, ef svo má segja, þvf að opinber
stuðningur við landbúnað er ekki sjálfsagt
mál í heiminum nú um stundir. Stuðningur
við slíka umbreytingu þyrfti að standast
ákvæði GATT-samninganna og reglur
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar, WTO.
Síðast en ekki síst þyrfti hann að samræmast
landbúnaðarstefnu Evrópusambandsins.
Varðandi það síðastnefnda er það mjög í
anda þeirra breytinga sem gerðar hafa verið
á stefnunni á undanförnum árum að auka
hlut lífræns og vistvæns landbúnaðar. Hins
vegar er landbúnaðarstefnan viðkvæm
skepna, orðin til í erfiðum samninga-
viðræðum aðildarríkjanna. Það er því ekkert
gefið að Frakkar og Bretar taki því fagnandi
ef Þjóðverjar ákveða að breyta stuðningi
sínum við landbúnað og taka hluta þeirra
styrkja sem þeir fá frá ESB til hefðbundins
landbúnaðar og breyta þeim í styrki til
lífrænnar framleiðslu.
Dýrar breytingar
Tíminn á eftir að leiða í ljós hvort stefna
nýja ráðherrans er raunhæf en hitt er víst að
hún nýtur mikils og vaxandi stuðnings hjá
þýskunt almenningi sem er orðinn
langþreyttur á því að þurfa stöðugt að vera á
varðbergi gagnvart því sem gefur að líta í
kæliborðum stórmarkaðanna. Og bændur
virðast líka áhugasamir því að þeir hringdu
þúsundum saman á skiifstofur samtaka
lífrænna framleiðenda fyrstu vikurnar eftir
ræðu ráðherrans til að leita upplýsinga um
það hvernig best væri að standa að breyting-
um.
En það er ekki hlaupið að því að breyta
úr iðnvæddri framleiðslu í lífræna, það vita
þeir sem reynt hafa. Það getur tekið fimrn ár
og kostar mikla vinnu og fjármuni. Reynsla
þýskra bænda sýnir að kostnaður við breyt-
inguna nemur 18.000-24.000 krónunt á
hektara, ntismikið eftir því hversu mikil
nýtingin hefur verið. Það ríður því á miklu
að stjórnvöld styðji við bakið á þeim
bændum sem vilja stíga þetta skref.
Þótt það gangi vel er björninn ekki unn-
inn því að vinna þarf mikið markaðsstarf til
að venja neytendur á að velja lífrænar af-
urðir og sætta þá við að þær séu dýrari en
hinar hefðbundnu. Þar standa Þjóðverjar
verr að vígi en margar aðrar þjóðir. Bæði er
hlutur lífrænnar ræktunar lítill og svo er
dreifikerfi hennar sérhæft. Lífrænar afurðir
eru yfirleitt ekki til sölu í almennum
matvömverslunum heldur þurfa neytendur
að gera sér ferð í sérverslanir með
heilsufæði til að finna þær.
Mikill vöxtur hefur verið í eftirspurn eft-
ir lífrænni framleiðslu í Evrópu á und-
anförnum misserum. Þýskir bændur hafa að
sjálfsögðu veitt því eftirtekt en viðbrögð
bændasamtaka hafa til skamrns tíma verið
þau að þetta sé bóla sem muni hjaðna þegar
rnenn hafi náð tökum á þeim erfiðleikum
sem framleiðslan á við að stríða. Sá tónn
gæti verið að breytast því að hættan er sú að
þýskir bændur sitji eftir ef lífræn matvæli
frá nágrannalöndunum flæða yfir landið og
neytendur taka þeim fagnandi en snúa baki
við iðnvarningi sem heimamenn hafa upp á
að bjóða. -ÞH