blaðið - 25.11.2005, Page 16

blaðið - 25.11.2005, Page 16
16 I HEIMSPEKI OG TRÖARBRÖGÐ FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 2005 blaðiö Kirkjan stendurframmi fyrir breyttum tímum „Jesú talar ekkert um samkynhneigð" Sjónvarps-vinir eru dæmi um breytt samvistarform 99 í kjölfar nýlegra samþykkta Alþingis hefur staðfest sambúð samkynhneigðra verið nokkuð í umræðunni. Þykir mörgum sem þjóðkirkjan ætti að bregðast við breyttum tímum hið snarasta og veita samkynhneigðum pörum blessun sína í hjónabandi, meðan aðrir hallast að því að Biblían kveði fast á um að samkynhneigð sé synd og því gengi kirkjuleg staðfesting á samvistum samkyn- hneigðra gegn bæði vilja Guðs og Hinu Góða, svo skilgreindu. Ekki verður annað sagt en að þetta sé hið vandmeðfarnasta mál, enda byggir kirkjan á traustum grunni hefða og venja. Þó svo að samfélags- form og staðhættir heimilis - hið veraldlega - kunni að breyta reglu- lega um svip er andlegt líf mann- anna yfirleitt tiltölulega samt við sig. Kirkjan er engu að síður lifandi stofnun jafnframt því að vera bjarg- föst klöpp og þarf því að miða starf sitt hverju sinni við manneskjurnar sem hún samanstendur af. Þegar á þetta bætist að Biblían er, rétt eins og allir textar, túlkunum mann- anna háð og oft margræð í þokkabót má segja að komin sé til heljarinnar klemma. Blaðið innti Sigurjón Árna Eyjólfsson, héraðsprest í Reykjavík- urprófastsdæmi eystra og stunda- kennara við HÍ, eftir því hvað Biblían hefur um málið að segja og hvort eygja mætti lausn á þessu erf- iða máli. Biblían segir ósköp lítið um samkynhneigð „Veistu, Biblían segir voða lítið um samkynhneigð,“ segir Sigurjón. „Hvað varðar Gamla testamentið má rekja flestar yrðingarnar þar um þessi mál og önnur keimlík til tilrauna Israelsmanna til þess að skilgreina sérstöðu sína sem þjóðar, eftir fall Jerúsalem og útlegðina. Frjó- semisátrúnaður í nágrannaríkjum Israels á þeim tíma fólst m.a. í heim- sóknum til hofskækna og -karla og þessu töldu ísraelsmenn nauðsyn- legt að hafna. Þjóðin var að móta sig sem trúarsamfélag, sem dæmi má nefna umskurnina og lögmálið - viss hreinleikamerki sem höfð voru í hávegum. Með því að veita þeim háan sess greindu Gyðingar sig frá umhverfinu og nágrönnum sínum, sem höfðu aðra siði. Nýja testamentið er öðru marki brennt hvað þetta varðar. Jesú talar ekkert um samkynhneigð. I bréfum Páls er að vísu að finna um- fjöllun um samkynhneigð, en það er frekar eins og hann fjalli um hana í framhjáhlaupi - er ekki meginstef. Orðið „samkynhneigð" kemur fyrir í vissum lastalistum hans, en það er jafnvel spurning hvort það er rétt þýðing á því gríska orði sem Páll notar.“ Hjónaband er miili karis og konu -Tekur þá Biblían ekki afgerandi af- stöðu íþessu máli eins ogsumir vilja meina? „Nei, sem slík gerir hún það ekki. / umræðunni um hjónabandið almennt og staðfesta sambúð virðist gengið út frá því að hjónabandið sé sakramenti og hjálpræð- isleið, nokkuð sem því er ekki ætlað að vera. En hún tekur hins vegar afgerandi af- stöðu og er skýr á því að hjónaband er milli karls og konu. Það sem við stöndum frammi fyrir í dag er að það eru komin fram á sjónarsviðið margvísleg annars konar sambúðar- form, sem kirkjan þarf að skilgreina og veita á einhvern hátt blessun. Þetta er ekki nýtt vandamál. Sem dæmi má nefna að í gamla daga var einlífi - klausturlíf, afar sterkt sambúðarform og raunar hafið yfir hjónabandið af kirkju þess tíma, sett skör ofar. Þetta breyttist svo með siðbótinni. Lúter mótmælti upphafningu klausturlífsins og sagði ekki hægt að setja eitt sambúð- arform fram yfir annað. I kjölfarið hafnar hann svo hjónabandinu sem sakramenti og gerir það þá um leið að veraldlegri stofnun, einu formi lifnaðarhátta af mörgum.“ Er hjónabandið þá ekki hjálpræðisleið? „Nei. Hjónabandið er, samkvæmt lúterskum skilningi, veraldleg stofnun enda er kirkjuleg blessun ekki skilyrði eða forsenda þess. Lút- ersk-evangelísk kirkja hefur aðeins tvö sakramenti, skírn og kvöld- máltíð, og þarna virðist hnífurinn standa í kúnni. I umræðunni um hjónabandið almennt og staðfesta sambúð virðist gengið út frá því að hjónabandið sé sakramenti og hjálp- ræðisleið, nokkuð sem því er ekki ætlað að vera. Skírn og kvöldmáltíð eru einu kirkjulegu athafnirnar sem eru áþreifanleg tákn um hjálpræði og fyrirgefningu Guðs. Þessir hlutir virðast hafa riðlast í hugsunum fólks um hjónabandið, því er spyrt við kirkjulega giftingu. Samfélagsleg samþykkt sambúðar- forma eru alltaf að breytast, það má tala um hjónaband og til gam- ans mætti líka tala um karlaband, kvennaband, einband og jafnvel vinaband, líkt og sjá má í sjónvarps- þáttunum Friends, en það er vissu- lega sambúðarform sem hefur rutt sér til rúms síðustu ár. Þetta eru breytingar sem eiga sér stað í samfé- laginu og þarf að átta sig á að standa yfir, taka afstöðu til og virða. Kirkjan er hægfara stofnun Fjölbreytileiki sambúðarforma er sem sagt orðinn almennt viður- kenndur af samfélaginu og gagn- vart þessu þarf kirkjan að bregðast, koma niður á einhvers konar bless- unarformúlu fyrir annars konar sambúðarform. Jafnframt þessu verða menn að virða sérleika hvers sambands, sérleikur hjónabands er að hann er milli karls og konu. Þetta er ekki spurning um gildismat og dregur ekkert úr gildi annarra sambúðarforma - enda ætti ekki, eins og áður sagði, að hefja eitt sam- búðarform yfir annað, heldur kapp- kosta að virða lífið í öllum sínum myndum.“ -Hvað er þáframundan? „Kirkjan er hægt og rólega að bregð- ast við þessum breyttu aðstæðum, en það mun taka tíma því kirkjan er hægfara stofnun sem hleypur sjaldan eftir tískubólum, sem betur fer. Þó má nefna að kirkjan leitast við að berjast fyrir almennum mann- réttindum og réttindum, þar á meðal til handa samkynhneigðum.“ haukur@vbl.is Rökhornið! Umsjón: Hrafn Ásgeirsson, BA í heimspeki. Fjöldi réttra svara bárust við gátu síðustu viku enda var hún í léttari kantinum. Maðurinn er að sjálfsögðu að horfa á mynd af syni sínum. Reyndar er íslenska þýðingin tvíræð að því leyti að hægt er að skilja hana þannig að maðurinn á myndinni eigi engin systkini, en ekki mað- urinn sem á myndina horfir. Af því tilefni voru einnig tekin til greina svör þess efnis að hann gæti hafa verið að horfa á mynd af syni sínum eða einkasyni bróður síns (þ.e.a.s. að hvor tveggja væri mögulegt). Góð leið til að skýra fyrir sér gátuna er að „byrja aftast“, þ.e. á lýsing- unni „föður míns sonur“. Það þýðir það sama og „sonur föður míns“ og ef systkinahópurinn er enginn þá er þetta mælandinn sjálfur. Ef við setjum okkur í spor þess sem á myndina horfir þá getum við sett „ég sjálfur" í stað „föður míns sonur“ og lokasetningin litur þá svona út: „Faðir þessa manns er ég sjálfur". Gátan er þá engin gáta lengur og ekki rímar hún heldur: „Hópur systkina er enginn, telur núll karla og konur, en faðir þessa manns er ég sjálfur“. Gáta vikunnar: Enginn köttur er með þrjár rófur. Allir kettir eru með einni rófu fleiri en enginn köttur. Af því leiðir að: allir kettir eru með fjórar rófur! I hverju felst villan? Svör sendist á haukur@vbl.is Verðlaunabók vikunnar i boði Bókmenntaíélagsins Samdrykkja Platóns leggur línurnar fyrir vestrœna hugsun „Að feta rétta leið í ástarmálum - eða láta annan leiða sig inn á hana - felst þá í þessu: maður leggur af stað frá fögrum jarðneskum hlutum, með hina handanverðu fegurð sem stefnumark, fetar sig æ uppávið og notar áfangana á leiðinni eins og fótstall: frá einum fögrum líkama til tveggja og frá tveimur til allra fagurra líkama; áfram frá fögrum líkömum upp til fagurra lífshátta, og frá lífsháttunum til fagurra vís- inda, og frá vísindunum til þess að hafna að endingu í þessari hinstu vitneskju sem er ekki vitneskja um neitt annað en hið fagra sjálft, svo að um síðir skynjar maður sjálft eðli hins fagra.“ Svo kemst maðurinn sem lagði hornsteina vestrænnar hugsunar, Platón, að orði í Samdrykkjunni, en hún er eitt rómaðasta rit heims- bókmenntanna og forngrískrar menningar eins og þau leggja sig. Ofangreind yrðing er margslungin og fjallar ekki aðeins um fagurfræði, eins og ætla mætti, heldur rímar einnig við þekkingarfræði Platóns og hugmyndir hans um hugtök og frummyndaheiminn góða. Sam- drykkjan er þó fyrst og síðast fram- setning Platóns á eigin hugmyndum um ást og fegurð, en þær hafa öðrum fremur verið grunnur að við- horfi Vesturlandabúa um þessi efni allt fram á þennan dag. haukur@vbl.is Vélin sem þú hefur beðið eftir! Finepix S9500 sameinar það besta úr venjulegum stafrænum myndavélum og D-SLR. FUJIFILMI Sjá nánar: www. fujifilm.is / www.ljosmyndavorur.is Ljósmyndavömr Skipholti 31, Reykjavík, s: 568 04501 Myndsmiöjan Egilsstöðum Innbyggð 28-300 mm linsa (10.7x)! 9.0 milljón díla Super CCD HR flaga með “Real Photo” tækni. ■ Aðeins 0,8 sekúndur að kveikja á sér og verða tökuklár! Tökutöf er aöeins 0,01 sekúnda! i Hægt að stilla handvirkt og stýring á aðdráttarlinsu er á linsuhringnum! Vélin tekur kvikmyndir og hægt er að breyta aðdrætti meðan á töku stendur! Með háhraða USB 2.0 tengi fyrir skráraflutning í tölvu. • Skór fyrir auka flass! Verð kr. 69.900

x

blaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: blaðið
https://timarit.is/publication/941

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.