blaðið - 03.08.2006, Blaðsíða 14

14 I FRÉTTIR
FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 2006 blaöiö
Jarðvarmavirkjanir
Munu geta framleitt sex sinnum
fieiri heimilum en nú er gert

Stærsta auðlind landsins
■ Gengið er á orkuforðann í jörðu niðri og hann endurnýjast hægt
■ Hugsanlegt að ná valdi á þeirri tækni að virkja jarðvarma utan háhitasvæða

Jarðvarminn:
Eftir Atla ísieifsson
atlii@bladid.net
Jarðvarminn er væntanlega stærsta
náttúruauðlind íslands. Það sýnir
sig best í því hvað við spöriim í hús-
hitun, eldsneyti, auk þess að við
höfum notast við jarðvarmann til
að framleiða raforku,“ segir Svein-
björn Björnsson, sérfræðingur hjá
Orkustofnun. Samkvæmt tölum
frá Orkusetri má gera ráð fyrir að
jarðvarminn spari þjóðarbúinu um
þrjátíu milljarða á ári miðað við nú-
verandi verðlag.
Jarðvarmi er orka sem berst upp á
yfirborð jarðar með gufu eða vatni,
en orkan verður til í jörðinni mest
vegna geislavirkra efna. „Á íslandi
er óvenjulega mikið uppstreymi af
kviku og þar af leiðandi er berg hér
á landinu heitara en víða annars
staðar. I því felst meiri varmi á svip-
uðu dýpi en annars staðar á jörðinni.
Verðmæti jarðvarmans fyrir Islend-
inga verður seint ofmetið. Við höfum
yfirfljótandi heitt vatn sem má nota
til ýmissa verka, svo sem húshitun,
raforkuframleiðslu, til ræktunar, í
fiskeldi, til að bræða snjó og ís, til að
synda í og þannig mætti áfram telja,“
segir Sveinbjörn.
Vernd í olíukreppu
Jarðvarminn hefur fyrst og fremst
verið nýttur til húshitunar, en um
níutíu prósent húsa á landinu eru
hituð með þessum hætti. Gífurlegar
upphæðir sparast á því að kynda
húsin með jarðvarma í stað jarðefna-
eldsneytis, svo að ekki sé minnst
á gildi þess fyrir umhverfið. Ætla
jslendingar
verða að
f* , líta meira til
jarðvarmans"
/ Magnus
Jóhannesson,
ráðuneytisstjóri
má að um 8oo þúsund tonn af olíu
þyrfti til að kynda upp híbýli hér.
Með jarðvarmanýtingunni er sömu-
leiðis verið að auka orkuöryggi þjóð-
arinnar. Sveinbjörn segir að margir
hafi haldið því fram að við hefðum
orðið gjaldþrota í kjölfar olíukrepp-
unnar á áttunda áratug síðustu aldar
hefði ekki verið fyrir jarðvarmann.
„Reikningurinn hefði einfaldlega
orðið of hár af olíuinnflutningnum.
Þá veitir jarðvarminn okkur ákveðið
öryggi á stríðstímum, að vera ekki
háðari olíu en við erum.“
Kynding með olíu myndi þýða
um 2,5 milljóna tonna útblástur af
koltvísýringi á ári svo að nýting
jarðvarmans er gríðarlegt framlag
til minnkunar á útblæstri, þegar
litið er til Kyoto-sáttmálans og ann-
arra umhverfisþátta. Jarðvarminn
veitir okkur ekki einungis raforku
og yl, heldur eru margir helstu ferða-
mannastaðir landsins einmitt á jarð-
hitasvæðum, svo sem Geysissvæðið,
Bláa lónið, jarðböðin við Mývatn og
þannig mætti áfram telja.
Orkuforðinn endurnýjast hægt
Aðspurður hvort að jarðvarminn
sé takmörkuð auðlind segir Svein-
björn að orkuforðinn í jörðu niðri
sé feikilega mikill. „Hann endur-
„Nauösynlegt
er aö ganga
ekki of hratt á
orkuforöann"
Sveinbjörn
Björnsson,
sórfræðingur
nýjast hins vegar hægt og þegar við
virkjum hann er það yfirleitt svo að
við viljum virkja hraðar en náttúran
hefur undan að endurnýja. Því er
líklegt að við göngum
dálítið á forðann með
virkjununum, en
forðinn er hins
vegar mjög stór.
Síðan mun
það taka
álíkalangan
tíma og nýt-
ingartím-
inn sjálfur
eða jafnvel
lengritími
fyrir nátt-
ú r u n a
að bæta
fyrir það
sem við
tökum.“
Nauð-
synlegt
er þvi að
ganga
ekki of
hrattá
.#
þann orkuforða sem er í jörðinni,
vegna þessarar hægu endurnýjunar.
„1 Reykjavík hvílir Orkuveitan Mos-
fellssvæðið og Reykjavíkursvæðið
með því að hita upp vatn á Nesja-
völlum. Þar dæla menn minna úr
gömlu svæðunum en áður. Eftir
nokkra áratugi mun svo þurfa að
stöðva vinnslu alveg í nokkra ára-
tugi á ákveðnum svæðum og halda
vinnslunni svo áfram löngu síðar
þegar endurnýjun hefur átt sér stað.“
Sveinbjörn mælir þó hiklaust
með að við höldum áfram að nýta
jarðvarmann og leitum nýrra leiða
til vinnslu. „Islendingar hafa sífellt
verið að auka nýtinguna og nú virð-
ist sem svo að hagkvæmt sé að nýta
jarðvarma til raforkuframleiðslu.
Kosturinn er sá að umhverfisáhrif
af þeim eru miklu minni en af nýt-
ingu vatnsaflsins og því reikna ég
með og vona að menn sækist enn
frekar í nýtingu jarðvarmans á kom-
andi áratugum.“
Nýting utan háhitasvæða
Á síðasta ári var heildarraforku-
framleiðsla jarðvarmavirkjana á fs-
landi tæplega 1.700 gígavattstundir
(GWh) og með tilkomu nýrra virkj-
ana má ætla að framleiðslan fari
upp í 3.300 GWh. Almenn notkun
í landinu er um 500 GWh, svo jarð-
varmavirkjanirnar munu í raun
geta framleitt fyrir sex sinnum
fleiri heimili en nú er gert, eða um
tveggja milljóna byggð. „Tæknin við
að ná jarðvarmanum verður sífellt
betri og nú er vel hugsanlegt og væri
æskilegt, að við munum ná valdi á
þeirri tækni að vinna jarðvar-
mann utan háhitasvæðanna. Háhita-
svæðin eru falleg og eftirsóknarverð
til útivistar. Umhverfislega yrði
minni skaði ef við gætum unnið
jarðvarmann í gosbeltum þar sem
yfirborðið er ef til vill ekki jafn fal-
legt ef þannig mætti að orði komast,“
segir Sveinbjörn.
Jarðvarmanýtingunni fylgir tals-
verð götun í landið, en heildarfjöldi
borhola eru yfir tíu þúsund talsins
og samanlögð dýpt þeirra vel yfir
þúsund kílómetrar. Áð sögn Svein-
björns eru neikvæðar afleiðingar
jarðvarmanýtingar ekki margar.
,Það eru fyrst og fremst umhverf-
isáhrif. Borholurnar sjálfar
eru ekki mikil
Borplönin eru
lýti