blaðið - 31.10.2006, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 2006
blaðið
Auglýsum ísland fullt
Er áfengisauglýsingabann ein-
hver lausn á áfengisvanda unglinga
eða fullorðinna? Er það einhver for-
vörn? Er það ekki frekar félagslegt
umhverfi og uppeldi barnsins sem
skiptir máli?
ísland er eitt örfárra Evrópu-
landa þar sem almennt bann gildir
við auglýsingum á áfengi!
Áfengislögin hljóða svona í
stuttu máli: „Samkvæmt 20. gr.
áfengislaganna er með öllu óheim-
ilt að auglýsa hverskonar drykk
sem inniheldur meira alkóhól en
2,25%. Varning, dreifibréf, myndir
Umrœðan
Bann við
áfengis-
auglýsingum er
tímaskekkja
Hlynur Viðar Birgisson
af áfengistegundum, atriði tengd
áfengisdrykkju, áfengisvöruheiti,
auðkenni og svo framvegis.” Bann
við áfengisauglýsingum í inn-
lendum fjölmiðlum hefur verið hér
á landi allt frá 1928, en þá gilti hér
áfengisbann, og svo þegar innflutn-
ingur var leyfður á ný árið 1935 hélt
bannið gildi sínu.
Með þessu banni erum við að
stangast á okkar eigin stjórnarskrá.
Samkvæmt 73. gr. stjórnarskrár-
innar þá kemur alveg ljóst fram að
ekki megi hefta tjáningarfrelsið.
Eigum við að banna innflutning
á erlendum prentmiðlum, loka fyrir
erlendar sjónvarpsrásir og erlendar
vefsíður þar sem fram koma áfeng-
isauglýsingar? Börn og unglingar
nota Netið mjög mikið og horfa
vissulega á erlendar sjónvarps-
stöðvar og erlendar bíómyndir þar
sem oftast nær er drukkið áfengi af
einhverju tagi.
Mjög erfitt er fyrir íslenska áfeng-
isframleiðendur að koma sinni vöru
á framfæri. Á meðan geta erlendir
aðilar komið auglýsingum sínum
hvaðan sem er að og auglýst sína
vöru. Má því segja að þetta bann
sé barn síns tíma og augljóst ójafn-
ræði milli framleiðenda sem getur
engan veginn talist sanngjarnt.
Þegar við horfum á uppeldi barns
þá er það á ábyrgð foreldranna að
kenna og stýra barni sínu í rétta
átt, segja því hvað er rétt og hvað
er rangt og reyna að leiðbeina því
í réttan farveg. En það er einungis
hluti af þessu þar sem börn eldast
og verða að unglingum og falla inn
í mismunandi félagslega hópa. Ung-
lingarnir fylgja oftast nær hópnum,
ef einn gerir þetta gerir hinn það
mjög líklega líka. Einnig eru for-
varnarstörf hér á landi mjög góð í
grunnskólum. Auglýsingar á léttöli
eru löglegar og má auglýsa að vild.
Er einhver að segja mér að börn og
unglingar geri greinarmun á létt-
öli frá öðru áfengi? Dósin/flaskan
lítur yfirleitt alveg eins út og það
sem sterkara er, nema það stendur
í litlum stöfum 2,25% á dósinni eða
flöskunni. Ég hef ekki trú á því
að auglýsingar áfengis hafi áhrif
á hvort fólk byrji að drekka á ung-
lingsárunum eða síðar.
ísland er eitt örfárra Evrópu-
landa þar sem almennt bann gildir
við auglýsingum á áfengi! Þess má
geta að sænskur áfrýjunardómstóll
hefur komist að þeirri niðurstöðu
að sænsk lög sem leggja bann við
áfengisauglýsingum séu mark-
laus. Þau brjóti grundvallarreglur
Evrópusambandsins um frjálst
flæði vöru og þjónustu á innri
markaðinum!
Ný áfengislög eru nauðsyn
Frumvarp sem lagt var fram á 131.
löggjafarþingi varðandi breytingar
á 20. gr. áfengislaganna er mjög góð
lausn til að aflétta áfengisauglýsinga-
banni en takmarkar auglýsingarnar í
leiðinni.
Meðal breytinga sem lagðar voru
fram eru eftirfarandi:
„Við auglýsingar á áfengi og aðrar
markaðssetningaraðferðir sem bein-
ast að almenningi er skylt að vara við
skaðlegum áhrifum áfengis á heilsu
manna.”
„Óheimilt er að auglýsa áfengi í ljós-
vakamiðlum frá klukkan 5 að morgni
til klukkan 20 að kvöldi.”
„Óheimilt er að auglýsa áfengi á
stöðum þar sem ungt fólk kemur
saman, svo sem íþróttasvæðum, í fé-
lagsheimilum, mennta- og menning-
arstofnunum, á útivistarstöðum og í
opinberum byggingum.”
„Óheimilt er að auglýsa áfengi á ís-
lenskum vefsíðum frá klukkan 5 að
morgni til klukkan 20 að kvöldi. Fram-
leiðendum og innflytjendum áfengis
er þó heimilt að halda skrá yfir vörur
sínar á eigin heimasíðum og kynna
þar eiginleika varanna. Skylt er að
birta notendum fyrirvara áður en þeir
fara á síðuna um að þar sé að finna
efni sem ekki er ætlað börnum eða
ungmennum undir 20 ára aldri.”
Þessar breytingar tel ég mjög góðar
og réttar. Þetta hefur þau áhrif að börn
verða lítið sem ekkert vör við auglýsing-
arnar á meðan áfengisdreifendur og
framleiðendur fá sitt frelsi. Það mætti
líka bæta við þetta einhverjum kvóta
af magni áfengisauglýsinga hvers mán-
aðar i ljósvakamiðlum landsins, til að
ganga úr skugga um að það verði ekki
einungis áfengisauglýsingar á kvöldin
sem komast að í sjónvarpinu.
Við eigum rétt á að auglýsa og al-
menningur á rétt á að vita hvað er í
boði. Ég skora þess vegna á Alþingi að
endurskoða og breyta þessum lögum.
Höfundur er markaðsstjóri.
Vinir og samherjar Össurar Skarphéðinssonar boða
Fagnaðarfund
NASA v/Austurvöll miðvikudaginn 1. nóvember kl. 17 til 19.
Össur Skarphéðinsson
býður gesti velkomna.
Jóhannes Kristjánsson
eftirherma fjallar um stjórn-
málaástandið.
Elísabet Eyþórsdóttir
syngur lög Barkar Hrafns
Birgissonar við Ijóð Einars
Más Guðmundssonar af
geisladiskinum Þriðja leiðin.
Andríkt spjall og léttar veitingar.

Prófkjör Samfylkingarinnar í Reykjavík fer fram laugardaginn 11. nóvember.
www.ossur.hexia.net
Vegið að háskóla-
námi á landsbyggð
í gær átti ég fund með fjarnámsnem-
endum í Fræðslunetinu á Selfossi frá
heilbrigðisdeild Háskólans á Akureyri.
Hjúkrunarfræðinemum í numerus
dausus.
Tilefnið er sú makalausa mismunun
sem lögð er til í fjárlögum ( fram-
lögum til menntunar hjúkrunarfræð-
inga eftir því hvort um ræðir Háskól-
ann á Akureyri eða Háskóla íslands.
Þar er lagt til að Hl fái framlög til að
taka inn 25 nemendur til viðbótar upp
úr numerus clausus. Háskólinn á Ák-
ureyri engan.
Auðvitað eiga báðir skólarnir að fá
sömu aukningu. Hvort sem litið er til
byggðasjónarmiða eða almennra sann-
girnis- og jafnræðissjónarmiða.
Kjarni málsins er sá að við byrjun
skólaárs 2006/07 fengu þessir nem-
endur inngöngu í fyrrgreint nám á
ákveðnum forsendum. Þær forsendur
lágu fýrir og grundvallast á jafnræði á
milli nemenda í numerus dausus í Hl
og HA. Allir sætu við sama borð við
að keppast um að ná inn til áframhald-
andi náms eftir áramót, en með til-
lögu á fjárlögum um aukningu til Hl
um 25 nemendur en enga aukningu til
HA eru þessar forsendur brostnar og
alvarleg mismunun lögð til.
Það er vegið að háskólanámi á lands-
byggð og því ber að breyta. Hvað segir
Birkir Jón, formaður fjárlaganefndar
og stuðningsmaður háskólanáms á
landsbyggðinni?
Það skal tekið fram að ég fagna ein-
dregið aukningunni til Hl, en að sjálf-
sögðu á HA að fá það sama í sinn hlut.
Enda sendu, að mér skilst, rektorar
skólanna saman bréf til yfirvalda þar
sem óskað var eftir framlögum til að
mennta 25 hjúkrunarfræðinga í við-
bót og að það kæmi hlutfallslega jafnt
á báða skólana. Þetta er nú hundsað og
tillagan komin fram í þessari mynd á
fjárlögum.
Af þeim liðlega 130 nemum í num-
erus klausus í hjúkrunarfræði við
Háskóla tslands komast hlutfallslega
mun fleiri áfram en stunda sama nám
í HA. Hefðu þessar forsendur legið
fýrir þá hefðu að sjálfsögðu margir
nemendanna tekið sig upp og farið í
Fjamám er
hinum dreifðu
byggðum
nauðsyn
Umrœðan
Björgvin G. Sigurðsson
námið í Reykjavík.
Málið er að það á að leggja til sömu
hlutfallsaukningu til HA, um 10 nem-
endagildi. Þá er jafnræði haldið á milli
nemenda og skóla. Skora ég á ráðherra
menntamála og formann fjárlaga-
nefndar að taka málið upp og koma
þessu í lag. Þetta þarf að liggja fyrir
núna. Ekki eftir áramót. Nemend-
urnir verða að vita hvar þeir standa.
Fjarnám er mikið hagsmunamál
byggðanna og ómetanlegt að geta sótt
háskólanám í heimabyggð. Annars
flytur fólk í burtu eða fer ekki í nám.
Því er það fráleitt að vegið sé að há-
skólamenntun á landsbyggðinni með
þessum hætti.
Þetta mál snýst um réttlæti og sann-
girni. Nú er boltinn hjá ráðherra og
fjárlaganefnd og hef ég lagt inn ósk
um að ræða málið við hana á Alþingi
þegar það kemur saman (vikunni.
Höfundur er alþingismaður Samfylkingarinn-
ar í Suðurkjördæmi.