Bændablaðið - 02.05.2006, Síða 29

29Þriðjudagur 2. maí 2006
vonandi læra að meta hverjar aðra
sem persónur og ekki síst okkur
sjálfar. Ungar konur eiga ekki að
þurfa að fara inn á gömlu básana,
þær eiga að fá að vera í búskap af
því að þær hafa sjálfar áhuga á því
og vonandi smitar þetta út frá sér.
Við eigum ekki að lifa gamla
munstrið í landbúnaði, konan má
vera bóndi ef hún hefur áhuga á
því. Hún á og má hafa sama val og
aðrir, án tillits til kyns.
Hvað finnst þér um þetta frum-
kvæði Lifandi landbúnaðar?
Þessar konur eiga virkilega hrós
skilið fyrir að standa loksins upp
og gera eitthvað. Tímasetningin er
líklegast alveg hárrétt, því ég er
ekki viss um að þetta hefði virkað
mikið fyrr. Nú er lag, konur eru
sjálfar að vakna til vitundar og það
sést. Þessar hetjur í LL verða
skráðar í sögubækur. Þetta verkefni
er til tveggja ára sem verður virki-
lega gaman að fá að taka þátt í. Ég
vona bara að okkur fjölgi og fleiri
konur gangi til liðs við okkur. Til-
gangurinn er alls ekki að ráðast á
karlpeninginn heldur viljum við
bara fara að taka opinberlega þátt í
lífinu. Sjá að við höfum þetta val,
sem við höfum kannski alltaf haft
en bara ekki komið auga á. Okkur
á ekki að finnast við vera bundnar í
fjötra. Möguleikarnir eru svo
margir. Oft eru svona námskeið
svarið sem þarf og upphafið að
öllu. Það er að mínu mati ekkert
aðalatriði að konur fari að mennta
sig til prófs heldur að þær fari að
leita sér upplýsinga á því sem
fangar huga þeirra, auka víðsýnina,
hvort sem það er gert á námskeiði,
með lestri fundagerða, fjarnámi,
eða bara með handbók bænda sem
er hafsjór af góðum og gagnlegum
fróðleik.
Hvernig heppnaðist þessi frum-
raun?
Ég er mjög ánægð. Námskeiðið
jók trú mína á íslenskum landbún-
aði og jók víðsýnina, vonandi hjá
fleirum en mér. Ég er, eins og áður
sagði, loðdýrabóndi, en vildi gjarn-
an sjá inn í fleiri greinar. Fá nasa-
sjón af því sem aðrir bændur eru
að gera og það gekk eftir. Ég vildi
einnig sjá landbúnaðinn sem heild
til að finna samstöðu og samkennd
innan greinarinnar. Mín trú er sú
að við getum gert ýmislegt til þess
að styðja við bakið hvert á öðru og
vera hvert öðru innan handar og þá
er þekking á aðstæðum fyrsta vers.
Allir bændur hefðu gott af því að
fara í gengum svona námskeið,
líka þeir sem eru bændaskóla-
gengnir. Mér fannst einnig frábært
að fá öll þessi gögn til að eiga og
upplýsingar um hvar ég eigi að
leita upplýsinga og heimilda. Það
sem námskeiðið gerði einnig var
að við, hér innan míns svæðis,
kynntumst betur, mynduðum heild
sem gæti orðið sterk í einhverjum
sameiginlegum verkefnum. Ég hef
sem dæmi látið mér detta í hug að
það yrði hægt að fara í nýsköpun
saman og verið þá sterkari heldur
en ef hver og einn væri að potast í
sínu horni.
Mikið hefur verið rætt um að
ungar konur séu að flytjast á möl-
ina. Heldur þú að svona nám geti
spornað við því?
Þetta er ábyggilega einn liður en
fleira þarf til. Ungar konur hafa
ekki áhuga á því að láta múra sig
inni í hugmyndaheimi sem var
skapaður fyrir 100 árum. Nám-
skeiðið sýndi fram á að við rekum
fyrirtæki til jafns við alla aðra í
þessu landi og til jafns við karl-
menn. Við erum ræktendur á öllum
sviðum, viljum skila arði og hagn-
aði eins og aðrir. Ef konur sjá að
þær eru jafn færar og karlarnir, fá
áhuga á landbúnaði og metnaður
skapast þá vona ég sannarlega að
þær sjái hér sæng sína útbreidda og
sitji eftir.
Er mikið um eyðijarðir á þínu
svæði eða býr fólk á svæðinu með
engan bústofn?
Uppkaupastefnan hefur numið hér
land eins og víða annars staðar.
Hér hefur reynst erfitt að halda í
unga fólkið, eins og margir í dreif-
býlinu upplifa. Það eru ekki margir
sem eiga heima á jörðum sínum
sem ekki hafa bústofn, það er þá
frekar að jarðirnar fari alveg í eyði.
Því miður sjáum við, eins og lík-
lega margir aðrir, að endurnýjun er
ekki nógu mikil. Við hjónin erum
með nýjustu bændum hér og höf-
um búið í sjö ár. Þessu þarf nauð-
synlega að kippa í liðinn og svona
námskeið gæti verið liður í því.
Það þarf að gera landbúnaðinn
meira spennandi. Það að rækta er
spennandi og tækifærin eru mörg,
það er bara spurning að finna þau
og spyrja sjálfan sig hvað maður
vill gera með þau. Mér finnst fram-
tíð íslensks landbúnaðar björt og
margt sem liggur við þröskuldinn
sem við eigum eftir á sjá betur.
Hins vegar er oft ekki aftur tekið
það sem gert hefur verið og mér
finnst mjög erfitt að sjá góð rækt-
arlönd bútuð niður í sumarhúsa-
lönd eða eitthvað annað. Ég held
að ræktað land sé auðlind og fólk
eigi að stíga varlega niður í því að
breyta þeim. Ekki er víst að hægt
verði að endurheimta þau síðar
þegar not koma fyrir þau.
Er góð nettenging að verða jafn
mikið byggðamál og góðir vegir?
Fyrir þá kynslóð sem býr núna er
þetta orðið ómissandi tæki sem
auðveldar lífið til mikilla muna.
Hér á bæ höfum við ekki farið í
bankann í langan tíma eða þurft að
hringja út og suður til að leita að
hlutum, við notum netið. Fyrir vik-
ið er hægt að eyða meiri tíma
heima á sínu búi og við sitt rækt-
unarstarf. Ef við ætlum að fá ein-
hverja nýliðun í landbúnaðinn þá
verður góð nettenging að vera til
staðar. Hins vegar er í augnablik-
inu ólíðandi hversu léleg hún er
víða. Það nennir enginn að hanga
yfir hægfara neti til lengdar, sama
hversu áhugasamur viðkomandi er.
Netið opnar umheiminn fyrir
manni. Miklar upplýsingar eru þar
sem erfitt eða seinlegt yrði að fá
annars staðar.
Eiga bændur framtíðina fyrir sér?
Það er engin spurning og með
svona námskeiðum eykst bjartsýni
mín á það. Ég vona líka að svona
námskeið verði haldið fyrir karl-
menn eða bæði kynin síðar. Hins
vegar er spurning um skilgreining-
una á orðinu bóndi sem e.t.v. hefur
nokkuð verið að þvælast fyrir okk-
ur. Bændur geta gert svo margt
annað en búa með kindur og kýr
þó svo þær greinar séu og verði
góðar og gildar. Framtíð lands-
byggðarinnar er björt. Við eigum
mikla möguleika ef við spilum rétt
úr því sem lagt hefur verið upp í
hendurnar á okkur. Á þann hátt
vinnum við gullið okkar heima.
ert viss um að það hefði fælt konur
frá þótt karlmönnum hefði verið
heimilaður aðgangur. Konur eru
reyndar oft opnari þegar karlarnir
eru ekki með. Eins eru þær
óhræddari við að kannast við fá-
kunnáttu sína, karllausar, en það
veit nú enginn allt. Hins vegar
finnst mér stundum að karlmenn
kvarti oft og kveini fyrir því að
konur séu að gera þetta og hitt en
þeim dettur ekkert í hug að gera
sjálfum. Það er eins og kona þurfi
að vera á bak við allt hjá þeim.
Hvað finnst þér um þetta frum-
kvæði Lifandi landbúnaðar?
Ég er virkilega ánægð með það.
Er þó smávegis vonsvikin yfir
traktorsnámskeiðinu. Hefði viljað
fá almennilegt vinnuvélanámskeið
sem gæfi okkur réttindi. Nám-
skeiðið sem boðið var upp á gaf
það ekki. Staðan er nefnilega orðin
þannig að nú þarf vinnuvélarétt-
indi til að aka um á dráttarvélinni
sinni, alveg sama hversu oft og
lengi þú hefur ekið henni. Hins
vegar er mjög margt spennandi
framundan. Haustið felur í sér fyr-
irheit um spennandi tíma og ég er
til í allt. Auðvitað verður maður að
sníða sér stakk eftir vexti og hlaða
ekki of miklu á sig, en ég hugsa að
ég haldi áfram, það er svo margt
frábært að gerast.
Hvernig heppnaðist þessi frum-
raun?
Bæði vel og illa. Þetta var bara
fyrsta vers og sett á að hluta, til að
læra af því. Fyrir mína parta fannst
mér á sumum stöðum kafað of
djúpt en á öðrum sviðum vantaði
grunninn. Í minni grein, sauðfjár-
ræktinni, fannst mér ekkert vera
sem reglulega höfðaði til mín, ég
fræddist meira af konunum á fund-
inum. Mér fannst einnig erfitt að
vera að leita að svörum út um allt
af því að tengingin mín er ekki svo
hraðvirk. Það tók of langan tíma
að opna og bíða eftir efninu sem
var að hlaðast inn. Ef tenging er
slæm, þá nennir fólk ekki að
standa í þessu. Skólavefurinn var
hins vegar mjög skemmtilegur og
allt umhverfi hans. Gaman var að
fara þangað inn og skoða umræð-
una, að ég tali ekki um ef einhver
var þar inni sem hægt var að
spjalla við. Á örnámskeiðinu
myndaðist hópur hér á Nesinu sem
hefur mikinn áhuga á heimasöl-
unni og tengja hana ferðaþjónustu.
Þetta verður afar spennandi ef vel
tekst til. Á landsvísu er verið að
undirbúa handbók um verkefnið,
beint frá býli, og vonandi kemst
hún í gagnið sem allra fyrst.
Mikið hefur verið rætt um að
ungar konur séu að flytjast á
mölina. Heldur þú að svona nám
geti spornað við því?
Fjarnám gefur sannarlega meiri
möguleika en tengingin er rauði
þráðurinn í gegnum allt. Ef hún er
léleg þá er alveg eins hægt að
gleyma þessu.
Er mikið um eyðijarðir á þínu
svæði, eða býr fólk á svæðinu
með engan búskap?
Það er ekki búið á öllum jörðum,
líklega um þrjár til fjórar sem ekki
er búið á. Þær eru samt ekki alveg
í eyði heldur nýttar sem sumarhús.
Það selst allt sem er til sölu og
sem betur fer hefur búskapur haf-
ist á jörðum sem ekki var búið á
áður. Við höfum einnig verið
heppin með það fólk sem hefur
flust í hreppinn, það hefur samlag-
ast lífinu hér mjög vel. Ég hef
heyrt þá umræðu annars staðar,
um minn hrepp, að hér sé þéttasta
byggð búandi bænda. Ég get svo
sem vel trúað því. Og það er
merkilegt að bæði fyrir vestan
okkur og sunnan hafa fleiri jarðir
farið í eyði en hér.
Er góð nettenging að verða jafn
mikið byggðamál og góðir vegir?
Já hún er það. Það háir lands-
byggðinni á mörgum sviðum að
hafa lélegar tengingar og því
lengra sem þú býrð frá höfuðborg-
inni því meira máli skiptir það.
Við erum eiginlega hætt að fara í
bankann, nema það sé eitthvað
sérstakt og eins er nú hægt að
skoða ólíklegustu hluti á netinu,
án þess að þurfa að fara á staðinn.
Þetta er því mjög tímasparandi og
margir möguleikar sem við getum
ekki nýtt okkur ef ekki verður gert
gangskör í því að flýta lagningu
háhraðanets um allt land. Hér hjá
okkur er ISDN tenging, en ekkert
meira. Ég er sem dæmi fréttaritari
héraðsfréttablaðsins Skessuhorns
og það tekur oft ansi langan tíma
að senda myndirnar.
Eiga bændur framtíðina fyrir
sér?
Já, þeir eiga það. Hér er góður
skóli, við erum vel sett landfræði-
lega, búið á hverjum bæ, afurða-
talan há, mannlífið gott og mikil
samstaða meðal íbúanna. Hér er
samfélag þar sem fólk vinnur sam-
an og er saman svo út frá því ber
ég ekki neinn kvíðboga fyrir fram-
tíðinni. Gullið er víða heima, við
þurfum bara að kunna að nota það.
Neytandinn vill í vaxandi mæli
sækja vöruna heim til okkar og að
því leitinu snúa aftur til fortíðar.
Það er gott fyrir verkefnið beint
frá býli. Hjá mér persónulega er
engan bilbug að finna. Við ætlum
að fara að byggja ný fjárhús í vor
og leitum leiða til að nýta afurðir
sauðkindarinnar sem mest og best.
Fjölskyldan á Hrísum. Elís Másson situr með Önnu Guðnýju en í kjöltu Berghildar er hún Marta.
Þóra Sif Kópsdóttir, bóndi Ystu-Görðum í Kolbeinsstaðahreppi, undirbýr mjaltir á ám síðastliðið sumar.