Fréttablaðið - 13.01.2012, Blaðsíða 18

18 13. janúar 2012 FÖSTUDAGUR
Rekstrarlegur ávinningur sameiningar starfsemi Landspítala í Fossvogi og við Hringbraut með
nýbyggingum spítalans er áætlaður 2,6 milljarðar
á hverju ári. Með einfaldri deilingu má sjá að töf á
nýbyggingu kostar samfélagið 7,1 milljón króna á
hverjum sólarhring.
Margþættur ávinningur af nýbyggingu Landspítala
Í tvígang hafa reyndir erlendir rekstrar- og bygg-
ingaaðilar verið fengnir til að reikna hugsanlegan
rekstrarábata af nýbyggingu Landspítala. Notuð
hefur verið mismunandi nálgun við útreikninga en
allt ber að sama brunni; það næst árleg rekstrarleg
hagræðing upp á 2,6 milljarða hið minnsta.
Í hverju felst þessi mikli ávinningur? Tvöföldun
á sjúkrahússstarfsemi annars vegar á Hringbraut
og hins vegar í Fossvogi er dýr. Rannsóknarstofur,
myndgreining, bráðamóttökur, skurðstofur, gjör-
gæsla, og margt fleira er á báðum stöðum. Það er
sóun.
Einmenningsstofur með salerni og sturtu fyrir
hvern sjúkling eru taldar auka byggingarkostnað
spítalans um 5%. Á móti kemur mikill rekstrar-
sparnaður sem felst í bættum meðferðarárangri.
Spítalasýkingum á deild með einbýlum sjúklinga
fækkar um allt að 45%. Meðferð slíkra sýkinga er
gífurlega kostnaðarsöm vegna þess hve lyfin eru dýr
og iðulega þarf að loka rekstrareiningum um lengri
eða skemmri tíma meðan verið er að uppræta slíkar
sóttkveikjur í umhverfinu. Legutími sjúklinga sem
í þessu lenda lengist oft mikið og stöku sjúklingar
lifa þessar sýkingar ekki af. Mistökum varðandi
lyfjagjöf, sem eru algengustu mistök á spítölum,
fækkar og er dæmi um 70% fækkun slíkra mistaka
á deildum þar sem eingöngu eru einbýli. Minni-
háttar inngrip, skoðanir og viðtöl geta farið fram á
sjúkrastofunni, sem fækkar mjög öllum flutningum
á sjúklingum sem allt sparar tíma og fyrirhöfn.
Hægt að helminga göngutíma starfsfólks með betri
hönnun og tæknilausnum
Í eldra húsnæði er samhengi hinna einstöku starfs-
eininga og flæði óhagstætt. Miklu skiptir að allar
ferðaleiðir starfsmanna og sjúklinga séu eins stuttar
og mögulegt er og að ferðir og flutningar séu í lág-
marki. Á hefðbundnum legudeildum verja starfs-
menn í umönnun tæplega 30% af vinnutíma sínum
til gangs til eða frá sjúklingi. Með bestu hönnun er
hægt að minnka þennan tíma um nær því helming.
Fullkomin tækni til flutninga s. s. sendingar sýna til
rannsóknarstofa eða lyfja frá sjúkrahúsapóteki með
rörpósti og sjálfvirkir flutningsvagnar fyrir lín- og
matarflutninga sparar tíma fólks og eykur auk þess
öryggi. Sama gildir um fullkomna upplýsingatækni
og starfsaðstöðu almennt. Má þar nefna bein rafræn
lyfjafyrirmæli frá legudeildum til sjúkrahús apóteks
sem tekur til sjálfvirkt og sendir strikamerkt og
pökkuð lyf fyrir hvern sjúkling til sjúkradeildar
á minna en 5 mínútum. Sorp er sent í sogkerfi til
miðlægrar sorpstöðvar spítalans. Allt sparar þetta
mannafla, flýtir verkum og eykur öryggi.
Nýbygging Landspítala þolir ekki frekari bið
Fjárfesting í húsnæði nýs Landspítala er nú metin
á um 40 milljarða. Endurnýjun tækjabúnaðar upp
á um 10 milljarða er óumflýjanleg á næstu 10
árum sama hvernig húsnæðismálum verður háttað.
Það er ekki valkostur að gera ekkert í húsnæðis-
málum Landspítala. Samanburður valkosta sýnir
að það er hagstæðara fyrir þjóðarbúið að ráðast í
nýbygginguna og njóta hagkvæmninnar frekar en
að vera áfram með óhagkvæman rekstur í núverandi
byggingum með lágmarks endurbótum á þeim.
Nýbygging Landspítala þolir enga frekari bið. Fyrir
því liggja sterk fjárhagsleg, samfélagsleg og ekki
minnst fagleg rök.
Nýr Landspítali: Sparnaður
fyrir þjóðfélagið á erfiðum
tímum
Því hefur verið haldið nokkuð stíft fram að undanförnu að samning-
um Íslands við Evrópusambandið,
ESB, verði ekki lokið fyrir alþing-
iskosningarnar í maí 2013. Ísland
sótti um aðild að Evrópusamband-
inu 19. júlí 2009 og samþykkti sam-
bandið að hefja viðræður þann 17.
júní 2010 og hafa því samningavið-
ræður nú staðið yfir í tæpa 17 mán-
uði auk árs undirbúningstíma sem
samningsaðilar hafa haft frá því
umsókn var send inn til Brussel.
Mikið var talað um í upphafi að
um „hraðferð“ gæti orðið að
ræða þar sem Ísland hafði
þegar tekið yfir 70% af til-
skipunum og reglugerðum
Evrópusambandsins í gegn-
um EES-samninginn. Má til
sanns vegar færa að leiðin
að samningi yrði því styttri
fyrir Ísland en mörg önnur
ríki sem farið hafa í gegnum
sama ferli. Með þetta í huga
er ekki hægt að segja annað
en að hraði samningavið-
ræðnanna hafi verið hægur
fram til þessa og þar spilar
fyrst og fremst inn í innri
ágreiningur í ríkisstjórn sem
nú hefur verið leystur með
brotthvarfi Jóns Bjarnasonar
úr ríkisstjórn.
Einnig hefur utanríkis-
ráðherra borið fyrir sig að
sjávarútvegsstefna sam-
bandsins sjálfs sé í endurskoðun
og því að hans mati erfitt að semja
um sjávarútvegsmál þessi misser-
in. Þau rök halda þó illa því ef bíða
ætti eftir nýrri stefnu sambands-
ins í sjávarútvegsmálum þá myndi
viðræðunum seint ljúka.
Skiptar skoðanir hafa verið innan
stjórnarflokkanna um hvernig haga
skuli viðræðunum, núverandi innan-
ríkisráðherra sem er svarinn and-
stæðingur aðildar hefur viljað hraða
viðræðunum og byrja strax á samn-
ingnum um erfiðustu málaflokkana
þ.e. landbúnað og sjávarútveg. Nálg-
unin í samningunum hefur fram til
þessa verið þveröfug.
Samningaviðræðurnar ganga út
á að opna og ræða efnislega hvern
kafla eða málaflokka sem sáttmál-
ar Evrópusambandsins taka til. Nú
fyrir áramót var búið að opna 11 af
þessum 33 köflum og loka 8. Eftir
eru 22 mismikilvægir kaflar. Gefið
hefur verið út af utanríkisráðherra
að fyrir mitt ár 2012 verði búið að
opna alla kafla samningaviðræðn-
anna. Þar skipta mestu máli kafl-
arnir um landbúnað, gjaldmiðils-
mál, byggðastefnu, orkumál og
sjávarútveg en þeir hafa ekki enn
verið opnaðir. Það eru í raun þeir
kaflar sem virkilega
þarf að semja um og
líklegt er að samn-
ingsaðilar hafi þegar
mótað sér samnings-
afstöðu í þessum
málaflokkum og séu
með ákveðin þolmörk
í huga um hversu
mikið megi gefa eftir
svo um ásættanlega
samninga sé að ræða.
Smærri umsóknarríki
hafa verið um tvö ár
að semja
Ef skoðaður er sá
tími sem hefur farið
í samningaviðræð-
ur einstakra smærri
umsóknarríkja sem
við höfum helst vilj-
að bera okkur saman
við þá kemur í ljós að ekki hefur
tekið nema að meðaltali um 2 ár
að ljúka aðildarviðræðum frá upp-
hafi til enda. Það tók Íra eitt og
hálft ár að ljúka viðræðum. Svía,
Finna og Austurríkismenn rúmt ár.
Litháa, Letta, Slóvaka og Maltverja
tæp tvö ár. Eista, Slóvena og Kýp-
verja tók það tæp þrjú ár að semja
en þar á bæ spiluðu inn í flókin
deilumál m.a. um stöðu minni-
hlutahópa innan ríkjanna við ríki
Evrópusambandsins.
Mikilvægt fyrir kjósendur að
samningur liggi fyrir við alþingis-
kosningarnar 2013
Það er ekkert sem segir að mál séu
svo sérstök hér á landi að það eigi
að taka lengri tíma fyrir Ísland
að semja en áðurnefnd ríki. Vorið
2013 verða liðin nær fjögur ár frá
aðildarumsókn Íslands. Ef and-
stæðingar ESB-aðildar hafa rétt
fyrir sér þá er ekki um neitt að
semja nema sameiginlegu landbún-
aðar- og sjávarútvegsstefnuna eins
og hún liggur fyrir og það ætti því
ekki að taka langan tíma. Ef hins
vegar Evrópusambandið er tilbúið
til að slaka á kröfum um aðild að
sameiginlegu landbúnaðar- og sjáv-
arútvegsstefnunni gagnvart Íslandi
þá er örugglega þegar búið að ræða
það við stóra borðið í Brussel og
útfæra hversu langt er hægt að
ganga í því efni.
Loks hægt að rökræða efnisatriði
Nægur fjöldi sérfræðinga er hjá
báðum aðilum í samninganefndun-
um til að vinna hratt og vel og ljúka
viðræðum á næstu 12 til 15 mán-
uðum. Það eina sem kemur í veg
fyrir að þessum samningaviðræð-
um ljúki fyrir kosningarnar 2013
eru þá heimatilbúin vandamál þar
sem einstakir ráðherrar eða annar
hvor ríkisstjórnarflokkurinn hefur
hagsmuni af því að tefja málið.
Samningsaðilar hafa því tæplega
eitt og hálft ár til að ljúka samn-
ingum fyrir kosningar ef pólitískur
vilji er fyrir hendi en auðfundið
er að færa rök fyrir því að það sé
mikilvægt fyrir kjósendur í þessu
landi að samningum verði lokið
fyrir næstu alþingiskosningar og
efnisatriði aðildarsamnings verði
til umræðu í kosningabaráttunni.
Það muni þá loksins verða hægt að
takast á um Evrópumálin efnislega
en ekki eins og fram til þessa fyrst
og fremst á tilfinningaþrungnum
þjóðernisnótum.
Ræðum efnisatriði ESB-aðildar
Í Fréttablaðinu 4. janúar sl. skrifar Bjarni Jónsson, varaformaður
Siðmenntar, grein sem hann nefn-
ir Trúfrelsi eða trúræði? Hann
kemur fram sem varaformaður
Siðmenntar en sér ekki ástæðu til
að geta þess að hann á jafnframt
sæti í Mannréttindaráði Reykja-
víkurborgar, ráðinu sem sett hefur
á fót mjög svo umdeildar reglur um
samskipti skóla og lífsskoðunar-
félaga.
Þær eru lúmskar rangfærslurn-
ar sem Bjarni laumar inn í grein
sína, væntanlega í þeirri von að
hafa megi áhrif á skoðanir fólks
og réttlæta tilburði Mannrétt-
indaráðs til að takmarka frelsi
skólastjórnenda til samskipta við
kirkjur og trúfélög. Hann kýs að
líta svo á að þeir fjölmörgu aðil-
ar sem gert hafa athugasemd-
ir við nýjar reglur Reykjavíkur-
borgar séu að berjast fyrir því að
halda inni trúboði sem kirkjan hafi
stundað í leik- og grunnskólum í
einn til tvo áratugi. Það er barna-
legt að halda því fram að gagn-
rýnin sé til að reyna að viðhalda
einhverjum nýjungum sem komið
hafa fram á síðustu tuttugu árum.
Málið snýst vitanlega um það, og
komst þess vegna í hámæli á ný um
jólin, að fjölmargir skólar hafa átt
ánægjuleg og heilbrigð samskipti
við presta og kirkjur í undirbún-
ingi jólanna og í því er ekki falið
trúræði, líkt og Bjarni telur, held-
ur viðurkenning á því að kristni er
sá siður sem öðrum fremur hefur
mótað samfélag okkar í þúsund ár.
Að fela kirkjuna fyrir nemendum,
líta svo á að hún sé þeim hættuleg
og starfsemi hennar brjóti á mann-
réttindum er í raun alvarlegasta
brotið sem við sem samfélag getum
framið í þessum efnum. Vissulega
skiptir máli í samskiptum skóla
og kirkju að gætt sé að því að taka
tillit til þess að nemendur koma frá
ólíkum heimilum og tilheyra ólík-
um trúfélögum eða standa utan
þeirra.
Bjarni er upptekinn af þeirri ógn
sem skólastarfi stendur af „gildis-
hlöðnu boðunarstarfi trúfélaga“ en
honum yfirsést sú mikilvæga stað-
reynd að kennsla er í eðli sínu gild-
ishlaðið starf og um það má lesa í
fjölmörgum fræðigreinum. Skólinn
er í sífellu að miðla gildum og það
er hin sístæða glíma kennarans
að forðast veg innrætingarinnar
og efla með nemendum sjálfstæða
og gagnrýna hugsun. Boð og bönn
eru ekki farsæll farvegur fyrir
mótun skólasamfélagsins. Þar er
meiri þörf á trausti, faglegri for-
ystu stjórnenda og opinni umræðu
um þau gildi sem móta samfélag
okkar. Með útilokun hins trúar-
lega litrófs samfélagsins erum við
óhjákvæmilega að innræta nem-
endum skólasamfélagsins heims-
mynd hins trúlausa.
Að lokum get ég ekki annað en
mótmælt þeirri fullyrðingu Bjarna
að hann sé að kalla eftir raunveru-
legu trúfrelsi. Það sem hann er að
kalla eftir er að í skólum landsins
sé raunverulegt vantrúræði. Sið-
mennt hefur um margra ára skeið
barist fyrir því að í opinberum
skólum fari fram veraldlegt hlut-
laust starf og þar stendur kannski
hnífurinn í kúnni. Heimsmynd
sem í huga húmanistans er verald-
leg og hlutlaus er ekki hlutlaus í
huga kristins manns heldur er hún
afhuga kristninni og sem slík er
hún því hlutdræg.
Það er ekki þar með sagt að ég
aðhyllist boðun trúar inni í skólum
en heilbrigð samskipti við kirkjur
og trúfélög eru af hinu góða. Raun-
verulegt trúfrelsi er mér mikils
virði, hver svo sem trúin er, og ég
vil því að við sem samfélag stönd-
um vörð um að virða og lyfta upp
þörf einstaklingsins til að eiga sína
trú, rækta hana og iðka, frjáls og
án ótta.
Höfundur er menntaður grunn-
skólakennari og starfaði sem slík-
ur í mörg ár. Jafnframt félagi í
Gídeon og starfar í dag sem Sviðs-
stjóri æskulýðssviðs KFUM og
KFUK á Íslandi.
Trúfrelsi eða vantrú-
ræði?
Ég fór á nýárstónleika Lúðra-sveitar Þorlákshafnar sem
haldnir voru í Ráðhúsi Ölfuss
7. janúar og verð ég að hrósa
henni fyrir stórkostlega tón-
leika. Ástríðan skein úr andlitum
þeirra, sást og heyrðist langa leið
að þarna var á ferð hópur sem
var að spila af hinni mestu ein-
lægni og kom það vel út í spila-
mennsku þeirra. Ég er ákaflega
stoltur af þessari sveit og vona að
önnur sveitarfélög hafi yfir svona
hæfileikum að ráða. Þessi sveit
er rekin á vinnu sveitarmeðlima
og frjálsum framlögum, þetta
hæfileikaríka fólk er ekki að fá
borgað fyrir þessa vinnu, enda er
þetta ástríða þess og kemur það
vel fram sem hjartahlý innlifun í
tónlist þeirra.
Ég er ekki stærsti aðdá-
andi Hörpunnar sem var vígð á
síðasta ári, en húsið er nú komið
upp og við berum kostnað af því
sem þjóð. Þetta hús á að vera
fyrir þjóðina alla, og eflaust er
það hugsun þeirra er að húsinu
standa. Ég vil því leggja til að
stjórnendur Hörpunnar taki sig
til og stofni til tónleikaraðar þar
sem sveitum um allt land er boðið
að halda tónleika í Hörpunni
þeim að kostnaðarlausu. Er það
von mín að Lúðrasveit Þorláks-
hafnar verði fengin til að hefja þá
tónleikaröð og er ég þess hand-
viss að sú sveit myndi sóma sér
ákaflega vel í þeim salarkynnum
sem í Hörpunni má finna.
Þessi tónleikaröð yrði til þess
fallin að tengja landsbyggðina
betur við húsið og jafnframt að
gefa þessum stórkostlegu sveit-
um tækifæri til að spila í sölum
sem hæfa þeirra hæfileikum og
gefa höfuðborgarbúum tækifæri
til að hlusta á þetta tónlistar-
fólk sem fram hjá alltof mörgum
fer. Davíð Stefánsson orti Snert
hörpu mína himinborna dís, svo
hlusti englar Guðs í paradís. Er
ég þess viss að englar Guðs muni
hlusta á, ef sveitir á borð við
Lúðrasveit Þorlákshafnar spila í
Hörpunni.
Snert Hörpu mína
himinborna dís
Nýr Landspítali
Jóhannes M.
Gunnarsson
læknisfræðilegur
verkefnisstjóri nýs Landspítala
Björn Zoëga
forstjóri Landspítala
ESB-aðild
Kristján
Vigfússon
kennari við Háskólann í
Reykjavík
Það eina
sem kemur í
veg fyrir að
þessum samn-
ingaviðræð-
um ljúki fyrir
kosningarnar
2013 eru þá
heimatilbúin
vandamál …
Trúmál
Jóhann
Þorsteinsson
kennari
Boð og bönn eru ekki farsæll farvegur
fyrir mótun skólasamfélagsins. Þar er
meiri þörf á trausti …
Menning
Ólafur
Hannesson
nemi við HÍ