Fréttablaðið - 05.10.2012, Side 18

18 5. október 2012 FÖSTUDAGUR
Nýlega bárust fréttir af því að íslenska ríkið hefði tapað máli
sem var höfðað vegna ákvörðunar
Jóns Bjarnasonar, þáverandi land-
búnaðarráðherra, frá árinu 2009.
Með alþjóðasamningum er Ísland
skuldbundið til að heimila inn-
flutning örfárra tonna af nánar til-
teknum flokkum landbúnaðarvara
ár hver. Jón ákvað að hækka ofur-
tolla sem þegar voru lagðir á þenn-
an innflutning. Tollar takmarka
innflutning og hækka það verð
sem innlendir framleiðendur geta
selt afurðir sínar á. Ofurtollar og
ofurofurtollar stoppa innflutning
og gefa innlendum framleiðendum
frjálsar hendur um verðlagningu
afurða sinna. Héraðsdómur hefur
nú komist að þeirri niðurstöðu að
Jón hafi gengið of langt í stuðningi
við innlenda framleiðendur. En
hvert er umfang þessa stuðnings?
Alþjóða efnahagsmálastofnunin
(OECD) tekur árlega saman upplýs-
ingar um beinan og óbeinan stuðn-
ing við landbúnað í aðildar löndum
sínum. Nýjustu upplýsingar stofn-
unarinnar ná til ársins 2011. Í töflu
1 er sýnt hversu verðmæt innflutn-
ingsverndin var íslenskum fram-
leiðendum mjólkur, svínakjöts,
kjúklinga og eggja á því ári. Taflan
sýnir einnig heildarsölutekjur
bænda vegna verslunar með þessar
afurðir árið 2011.
Tafla 1 ber með sér að neyt-
endur hafi greitt mjólkurfram-
leiðendum sem svarar tæpum
2 milljörðum króna meira fyrir
mjólkurafurðir en þeir hefðu
greitt hefði innflutningur verið
hindrunarlaus. Sömuleiðis að
30% af tekjum svínabænda séu til
komin vegna innflutningshindr-
ana. Alifuglabændur njóta síðan
mesta hagræðisins af innflutn-
ingstakmörkunum, milli 6 og 7 af
hverjum 10 krónum sem þeir fá
fyrir afurðir sínar eru tilkomnar
fyrir tilstilli löggjafans.
Margir stjórnmálamenn rök-
styðja stuðning við innflutn-
ingstakmarkanir á landbún-
aðarafurðum með vísan til
byggðasjónarmiða og atvinnu-
sjónarmiða. Það er því fróðlegt að
skoða hversu miklum fjármunum
er í raun varið á hvert ársverk í
þessum greinum.
Í nafni sanngirni verður að
nefna að OECD telur beingreiðslur
til mjólkurframleiðslunnar nema
tæpum 5 milljörðum á árinu 2011,
þannig að heildarstuðningur neyt-
enda og skattgreiðenda á hvert
ársverk í mjólkurframleiðslu er
nær 3,5 milljónum króna.
Þessar tölur vekja ýmsar
spurningar. Framleiðsla kjúk-
linga, eggja og svínakjöts er lítil
sem engin í þeim byggðum sem
höllustum fæti standa. Þeir 3 millj-
arðar króna sem fluttir eru frá
neytendum til eigenda svína- og
kjúklingabúa skipta því litlu máli
sem byggðastyrkur. Þeir skipta
líka nánast engu máli í atvinnu-
legu tilliti. Starfsmenn sem koma
að þessari framleiðslu ná því ekki
að vera 200. En hvað sem um
þessar tilfærslur má segja eru þær
fyrst og fremst allt of miklar.
Mörg er matarholan
Samtök atvinnulífsins hafa birt tillögur sem miða að því að
skýra samkeppnislögin og bæta
framkvæmd þeirra. Tillögurnar
miða að auknu samstarfi stjórn-
valda og atvinnulífs til að styrkja
stöðu samkeppnisreglna. Til-
gangurinn er að auðvelda fyrir-
tækjum að átta sig á inntaki lag-
anna. Óskað er eftir almennum
leiðbeiningum um hvernig unnt
sé að meta hvort fyrirtæki hafi
náð markaðs ráðandi stöðu. Það er
sjaldnast ljóst hvenær því marki
er náð. Það getur verið háð því
hvernig yfirvöld skilgreina mark-
aði en fordæmi liggja sjaldnast
fyrir. Er íslensk bókabúð í sam-
keppni við erlendar vefverslanir?
Leiðbeiningar samkeppnis-
yfirvalda eru sérstaklega mikil-
vægar því íslensk fyrirtæki vilja
síst af öllu brjóta samkeppnislög
með álitshnekki og kostnaði sem
því fylgir. Samkeppnislöggjöfin
er mjög mikilvæg öllu atvinnu-
lífinu til að þeir sem telja á sér
brotið á markaði geti fengið skjóta
úrlausn sinna mála. Það er ekki
síður mikil vægt fyrir þá sem eru
til rannsóknar.
Annað meginefni tillagna SA
er að samkeppnisreglur verði hér
sambærilegar við það sem gengur
og gerist á Evrópska efnahags-
svæðinu. Af og frá er að halda
því fram, eins og forstjóri Sam-
keppnis eftirlitsins gerði á opnum
fundi SA í vikunni, að Evrópu-
reglurnar séu sniðnar að hags-
munum stórfyrirtækja. Hafa
verður í huga að íslensk fyrir-
tæki eru langflest smá í erlendum
saman burði. Það er ástæða til að
hafa áhyggjur af því að forstjórinn
virtist í orðum sínum leggja sér-
staka fæð á það sem hann kallar
stærri fyrirtæki sem vilji starfa í
friði fyrir Samkeppniseftir litinu
og að Samtök atvinnulífsins dragi
taum þeirra sérstaklega.
Þessi orð eru fjarri öllu lagi,
Samtök atvinnulífsins berjast
fyrir hagsmunum allra fyrir-
tækja, stórra sem smárra. Sam-
tökin gæta að hag fyrirtækja sem
vaxið hafa og dafnað í samræmi
við lög og rétt og gæta líka að
því að óstofnuð fyrirtæki búi við
sanngjarnar leikreglur sem sam-
ræmast því sem gengur og gerist
í kringum okkur.
Það er ástæða til að hafa
áhyggjur af því hvað forstjóri
Sam keppnis eftirlitsins bregst illa
við málefnalegum athugasemdum
SA við samkeppnislögin og fram-
kvæmd þeirra og spyrnir fast við
fótum til að halda í séríslenskar
reglur sem einungis geta orðið til
að seinka nauðsynlegum efnahags-
bata og koma í veg fyrir hraðari
endurreisn atvinnulífsins. Hann
virðist telja sig handhafa hins
endan lega sannleika í málinu.
Samtök atvinnulífsins hafa sett
fram hógværar tillögur sem miða
að því að samkeppnislög og fram-
kvæmd þeirra verði svipuð og í
samkeppnisríkjunum. SA vilja
ræða við stjórnvöld um breytingar
og munu fylgja málinu eftir.
Samkeppnisreglur
eru mikilvægar
Tafla 2
Verðmæti innflutningsverndar jafnað á ársverk, áætlun höfundar með hliðsjón af
upplýsingum frá Hagstofu Íslands og Hagþjónustu landbúnaðarins
Afurð Áætlaður fjöldi ársverka Fjárhæð á ársverk
Mjólk 2.000 997.500 kr.
Svínakjöt 83 8.012.048 kr.
Kjúklingar og egg 95 24.621.053 kr.
Tafla 1
Verðmæti innflutningsverndar og verðmæti framleiðslu valinna landbúnaðaraf-
urða á Íslandi 2011. Upplýsingar frá OECD.
Mjólk 1.995 9.618 21
Svínakjöt 665 2.188 30
Kjúklingar 1.788 2.649 67
Egg 551 955 58
Samtals 4.999 15.410 32
Markaðsstuðningur
sem hlutfall verðs til
bænda, %Afurð
Verðmæti inn-
flutningsverndar,
milljónir kr.
Verðmæti
framleiðslunnar,
milljónir kr.
Landbúnaður
Þórólfur
Matthíasson
hagfræðiprófessor
Samkeppni
Vilmundur
Jósefsson
formaður Samtaka
atvinnulífsins
Það er ástæða til að hafa áhyggjur af
því hvað forstjóri Samkeppniseftirlitsins
bregst illa við málefnalegum athugasemd-
um SA við samkeppnislögin og framkvæmd þeirra …
afmælisboð
VERIÐ VELKOMIN Á 4 ÁRA AFMÆLISHÁTÍÐ
AFMÆLISHELGI 5.–7. OKT.
Með hverri pantaðri ferð styrkir þú verkefni Krabbameinsfélagsins
til að berjast gegn krabbameini hjá konum.
Af því tilefni höfum við sérmerkt bílana okkar enn á ný með bleikum taxaljósum
og munu bílstjórarnir taka fagnandi á móti þér.
Taktu bleikan bíl næst flegar flú pantar leigubíl!
„Bleika slaufan” er til sölu í bílunum okkar frá 1. – 15. október.
Hreyfill / Bæjarleiðir er styrktaraðili árveknisverkefnis
Krabbameinsfélagsins í október og nóvember
Tökum bleikan bíl!
Taktu bleikan bíl næst flegar flú pantar leigubíl!
AF NETINU
Galopnir til kosninga
Nú erum við komin að þeim stað í íslenskum stjórnmálum að farið er að
tala um að flokkar gangi „opnir“ til kosninga.
Þetta þýðir að við, kjósendur, fáum ekkert að vita um hvað þeir ætlast fyrir
eftir kosningarnar.
Nú er einkum einblínt á Samfylkinguna. Hún gæti orðið í lykilstöðu eftir
kosningar. Jóhanna útilokaði nánast að hún myndi vinna með Sjálfstæðis-
flokknum, formannsefnið Árni Páll segist geta unnið með hverjum sem er.
Orð hans fá nokkuð góðar undirtektir meðal Samfylkingarfólks.
http://eyjan.pressan.is
Egill Helgason