Fréttablaðið - 12.11.2012, Blaðsíða 10

12. nóvember 2012 MÁNUDAGUR10
Fréttaskýring: Lyfjanauðganir á Íslandi
Stígur
Helgason
stigur@frettabladid.is
Vöruúrvalið í 10-11
er frábært og þar
færðu að sjálfsögðu
súkkulaðikexið Remi
sem er einfaldlega
ljúffengt.
Njóttu þess í botn,
bita fyrir bita
Fljótlegt og þægilegt
Rannsakendum hefur
aldrei tekist að greina
leifar af nauðgunarlyfj-
um í blóðsýnum þolenda
kynferðisbrota á Íslandi.
Í fyrra var 21 sýni sent
til rannsóknar. Prófessor
segir áfengi vera algeng-
asta nauðgunarlyfið.
Aldrei hefur tekist að sanna að
þolanda kynferðisofbeldis hafi
verið byrlað nauðgunarlyf á
Íslandi. Þetta segir Jakob Krist-
insson, prófessor í eiturefna-
fræði, sem hefur fengið sýni til
rannsókn-
ar frá lög-
reglunni í
hvert sinn
sem grunur
vaknar um
slíkt.
Með
nauðgunar-
lyfjum er
átt við lyf á
borð á við
róhypnól,
smjörsýru og ketamín. „En það er
reyndar eitt lyf sem finnst býsna
oft,“ segir Jakob. „Það er áfengi.
Áfengi er algengasta nauðgunar-
lyfið.“
Rannsóknir á blóðsýnum
þeirra sem telja sér hafa verið
byrlað eitur hófust fyrir alda-
mót og hafa nokkur slík sýni
borist Rannsóknastofu í lyfja- og
eiturefnafræðum árlega síðan. Í
fyrra barst 21 sýni, sex árið 2010
og fjórtán árið 2009.
Fljót að hverfa úr blóðinu
Björgvin Björgvinsson, yfirmað-
ur kynferðisbrotadeildar lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu,
kveðst ekki draga í efa að lyf af
þessu tagi séu notuð í þessum til-
gangi. Það sanni dæmi erlendis
frá.
Ástæða þess að þetta hefur
aldrei sannast er hins vegar sú að
sum lyfjanna hverfa mjög fljótt
úr blóðinu og eru illgreinanleg.
Jakob segir það reyndar líf-
seiga þjóðsögu að frægasta
lyfið, róhypnól, sé svo óskap-
lega fljótt að hverfa. Sé það tekið
í nógu miklu magni til að fólk
verði rænulaust þá greinist það
í nokkra daga á eftir, en vanda-
málið sé frekar það að fórnar-
lömb nauðgunar sem grunar að
þeim hafi verið byrlað lyf leiti
ekki til lögreglu fyrr en að þess-
um nokkrum dögum liðnum.
Hann segir smjörsýruna erf-
iðari viðfangs. „Smjörsýran er
í okkur öllum, hvort sem okkur
líkar betur eða verr. Það getur
verið erfitt að skera úr um hve-
nær hún er yfir eðlilegum mörk-
um og hvenær ekki.“
Aldrei tekist að greina nauðgunarlyf
JAKOB KRISTINSSON
Þótt gerandi beri að sjálfsögðu alltaf alla ábyrgð á því
að misnota sér ástand annarrar manneskju hafa ýmis
samtök tekið saman ráð sem rétt er að hafa í huga úti
á lífinu og kunna að verða til þess að færri mönnum
takist ætlunarverk sitt:
■ Ekki drekka neitt sem þú sást ekki hellt í glas eða
blandað, hvorki frá barþjónum né öðrum á staðnum.
■ Drekktu beint úr flösku frekar en úr glasi. Þannig er
erfiðara að lauma einhverju í drykkinn.
■ Sum lyf – til dæmis róhypnól – gefa drykknum
bitran keim. Ef bragð drykkjarins breytist skaltu hella
honum. Það sama á við ef hann skiptir skyndilega um
lit.
■ Ekki skilja drykkinn við þig. Kláraðu hann áður en þú
ferð út að reykja og taktu hann með þér á salernið.
■ Þá þarf vart að taka fram að best er að halda hópinn
og hafa gætur á vinum sínum og vinkonum.
Nokkur ráð til að forðast nauðgunarlyf
RÓHYPNÓL
Svefn- og deyfilyf í töfluformi sem notað er við margvíslegum kvillum. Þekktasta nauðgunarlyfið
og stundum notað sem samheiti yfir þau öll. Sumir framleiðendur hafa brugðist við því með
því að bæta í töflurnar lit og bragði sem gerir drykki bláa og beiska, láta töflurnar freyða og
leysast hægar upp en áður.
SMJÖRSÝRA
Sljóvgandi lyf í duft- eða vökvaformi sem er fyrst og fremst selt á ólöglegum markaði.
Komst í fréttir á Íslandi þegar það fannst í áður óséðum mæli á útihátíðinni Eldborg
sumarið 2001. Er notað sem vímuefni en hefur þau áhrif að sá sem það
tekur man lítið eða ekkert eftir því sem gerist á meðan hann er
undir áhrifum.
KETAMÍN
Mjög öflugt deyfilyf í vökva- eða
duftformi. Notað í skurðaðgerðum
og afbrigði þess til að deyfa
stærri húsdýr. Veldur rænu-
og minnisleysi. Hefur
sárasjaldan fundist á Íslandi.
Jakob Kristinsson segist
einungis fá ketamínsýni inn á
borð til sín á margra ára fresti.
Helstu nauðgunarlyfin