Fréttablaðið - 04.01.2013, Blaðsíða 16

4. janúar 2013 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Metafkoma varð í sjávarútvegi á árinu
2011. Hagnaður fyrir afskriftir og fjár-
magnskostnað varð 80 milljarðar króna,
eða 30% af öllum tekjum greinarinnar.
Þetta er árið sem skilaði 25-30 milljarða
króna tekjum af makrílveiðum án fjár-
festingar í skipum né í búnaði að nokkru
ráði. Þetta er árið sem veiðirétturinn
á makríl kostaði aðeins 140 milljónir
króna. Þetta er árið sem landsmenn öxl-
uðu skattahækkanir og niðurskurð í heil-
brigðiskerfinu en útvegsmenn öxluðu
gróðann. Framlag þeirra til ríkisins í
formi veiðigjalds var einungis 3,7 millj-
arðar króna. Hreinn hagnaður, það sem
eftir stendur þegar allt er tiltekið, varð
60 milljarðar króna. Það er helmingur af
vátryggingarverðmæti alls fiskiskipa-
flotans.
Stjórnarflokkarnir komust til valda 1.
febrúar 2009. Eitt stærsta baráttumál
þeirra var að breyta tekjuskiptingunni
þannig að aukinn hluti þess sem þegar er
greitt fyrir veiðiréttinn á Íslandsmiðum
rynni til þjóðarinnar og minna til hand-
hafa kvótans. Síðan eru liðin þrjú metár
í sjávarútvegi 2009-2011. Svonefnd
EBITDA, hagnaður af rekstri í veiðum
og vinnslu til þess að standa undir
afskriftum og fjármagnskostnaði, varð
samtals 207 milljarðar króna.
Hagnaður þessara þriggja ára er
fáheyrður og jafngildir helmingi af
öllum skuldum greinarinnar. Saman-
lögð gjaldtaka fyrir afnotin af fiski-
miðunum, veiðigjaldið, var „hófleg“, 7
milljarðar króna á þessum gróðaárum.
Ríkis stjórnin lét gróðaveg út gerðarinnar
ósnertan, þar til nú undir blálok kjör-
tímabilsins. Hún afhenti nánast ókeypis
aðgang að veiðum á nýjum fisktegundum.
Gjaldið fyrir aðganginn að fiskimiðunum
var 3,5% en gjaldið fyrir aðganginn að
heilbrigðiskerfinu er komið upp í 20%.
Áfram verður útgerð á Íslands miðum
gróðavegur. Það er m.a. vegna þess að
útgerðarmenn og sjómenn eru harð-
duglegir, útsjónarsamir og framfara-
sinnaðir. En það er líka vegna þess að
fiskimiðin eru auðnýtanleg og ein-
staklega gjöful af verðmætum fisk-
tegundum. Góðar tekjur fást með tiltölu-
lega litlum stofnkostnaði.
Heildartekjur útgerðarinnar einnar
eru um 160 milljarðar króna en vátrygg-
ingarverðmæti flotans aðeins um 120
milljarðar króna. Árlegar afskriftir
eru aðeins 8 milljarðar króna. Þetta
er ástæðan fyrir því að kvótinn, veiði-
rétturinn, er svo hár í verði sem raun
ber vitni; það er svo mikil hagnaðarvon.
Útgerð er gróðavegur.
Gróðavegur – 3,5% afnotagjald
SJÁVAR-
ÚTVEGUR
Kristinn H.
Gunnarsson
fv. alþingismaður
Guðbjartur Hannesson, velferðarráðherra
sem býður sig fram sem formaður
Samfylkingarinnar verður gestur á
hádegisfundi Félags frjálslyndra
jafnaðarmanna á efri hæðinni á
Kaffi Sólon, föstudaginn 4. janúar
kl. 12:00 - 13:15.
Stutt framsaga og opnar
umræður.
Allir velkomnir!
Guðbjartur
á opnu
Vík milli vinkvenna
Kristín Þorsteinsdóttir, fyrrverandi
kynningarstjóri Baugs, skrifar
varnargrein fyrir íslenska bankamenn í
Fréttablaðið í gær– ekki í fyrsta skipti.
Í greininni, sem er allrar athygli verð,
er fast skotið, ekki síst á Evu Joly og
embætti sérstaks saksóknara. Það
hafa ekki verið létt spor fyrir Kristínu
að stinga niður penna og
gagnrýna Evu, því að þær
þekkjast mætavel, eins
og Kristín segir raunar
sjálf, og í íslenskri
þýðingu á bók Evu um
Elf-málið svokallaða
í Frakklandi birtist
formáli eftir enga
aðra en Kristínu
Þorsteinsdóttur.
Vondur samanburður
Í greininni er þó að finna furðulegan
samanburð: „Engin ástæða er til þess
að ætla að góðir saksóknarar verði
hristir fram úr erminni frekar en góðir
bankamenn. Það á örugglega eftir að
koma í ljós– vonandi áður en of mörg
réttarmorð verða framin.“ Í fyrsta lagi
er ljóst að íslenskir bankamenn mis-
stigu sig hrapallega. Hér fór jú allt á
hvolf. Embætti sérstaks saksókn-
ara hefur enn ekki misstigið sig
með þeim hætti. Það hefur
náð fram sakfellingu í öllum
hrunmálum sínum til þessa.
Ætlaði Kristín kannski að sneiða
að gjörvöllu dómskerfi lands-
ins? Eru íslenskir dómarar
refsiglaðir og vondir?
Kristín þyrfti að
svara því.
Eina niðurstaðan
Karpið um það hvort það sé eðlilegt
að hin ríkisstyrkta stofnun Þjóðkirkjan
safni fjármunum fyrir ríkisstofnunina
Landspítalann var fyrirsjáanlegt og
slær vonandi ekki tóninn fyrir nýtt
ár. Agnesi M. Sigurðardóttur biskup
gengur auðvitað gott eitt til með
þessu öllu saman en óhjákvæmileg
niðurstaða hlýtur samt að vera sú
ein að það er ólíðandi að Land-
spítalinn þurfi að reiða sig á
gjafir fyrir tækjakaupum.
Ef ríkissjóður hrekkur ekki
til fyrir nauðsynjavörum á
spítala landsins er forgangs-
röðunin einfaldlega
röng.
stigur@frettabladid.is
N
ý lög um fæðingarorlof tóku gildi nú um áramótin.
Með nýju lögunum er fæðingarorlof lengt úr níu mán-
uðum í tólf og er sú breyting sannarlega til hagsbóta
bæði fyrir börn og foreldra. Orlofsrétturinn er sem
fyrr þrískiptur; réttindi móður, réttindi föður og sam-
eiginlegur réttur sem foreldrar ráða sjálfir hvort þeirra nýtir.
Sú breyting sem varð á frumvarpinu á síðustu metrunum var
afar mikilvæg. Í stað þess að þriggja mánaða lengingin legðist
jafnt við alla hluta orlofsins er sjálfstæður réttur hvors foreldris
um sig aukinn úr þremur mánuðum í fimm og sameiginlegi
rétturinn verður þá tveir mánuðir í stað þriggja áður.
Þá er einnig mikilvæg sú
breyting að einhleypum for-
eldrum, konum sem hafa gengist
undir tæknifrjóvgun og ein-
hleypu fólki sem ættleiðir börn,
er þrátt fyrir þetta tryggður
fullur réttur til fæðingarorlofs.
Þannig er börnum einhleypra
foreldra tryggður jafnlangur
tími í samvistum við foreldri þótt aðeins eitt foreldri sé til staðar.
Reynslan hefur sýnt að sameiginlegur réttur foreldra til
fæðingarorlofs er að stærstum hluta nýttur af konum. Þannig
hefur framkvæmd níu mánaða orlofsins, eins og gilti til áramót-
anna, verið sú að mæður hafa í langflestum tilvikum tekið orlof
í sex mánuði og feður þrjá. Með því að leggja einn mánuð við
hvern hluta orlofsréttarins væri líklegt að þorri kvenna yrði enn
lengur frá vinnu en verið hefur. Því var það talið þjóna jafn-
réttishugsuninni sem liggur að baki lögunum betur að styrkja
óframseljanlegan rétt beggja foreldra og draga fremur úr þeim
sameiginlega.
Á það hefur verið bent að ástæðan fyrir því að konur taka
frekar sameiginlega hluta fæðingarorlofsins en karlar sé sú að
þeir hafi iðulega hærri tekjur en þær. Því komi orlof konunnar
ekki eins við heimilisbókhaldið og orlof karlsins.
Þetta er því miður staðreynd því kynbundinn launamunur er
hér óþolandi, auk þess sem mörg störf sem konur stunda frekar
en karlar, svo sem umönnunar- og uppeldisstörf, eru verr metin
til launa en störf sem krefjast sambærilegrar menntunar en
fleiri karlar stunda. Við þessu á ekki að bregðast með því að
konur taki enn lengra fæðingarorlof en áður heldur með því að
halda áfram að berjast fyrir jafnari launum karla og kvenna.
Réttur beggja foreldra og þar með sjálfstæður réttur feðra til
töku fæðingarorlofs er einn af bautasteinunum í vegferðinni í
átt til jafnréttis kynjanna. Ávinningurinn er tvíþættur. Í fyrsta
lagi sá að feður eiga þess kost að vera heima með börnum sínum
og sinna heimilinu í kjölfar fæðingar barns. Þetta er bæði til
hagsbóta fyrir feðurna og börnin, sem fá aukið tækifæri til að
tengjast föður á fyrstu árum ævinnar.
Í öðru lagi jafnar minni framseljanlegur réttur stöðu kynjanna
á vinnumarkaði vegna þess að kyn skiptir minna máli með tilliti
til þess hversu líklegt er að starfsmaður fari í fæðingarorlof og
hversu lengi. Þetta atriði vegur síðan þungt í baráttunni fyrir
jafnari launum kynja þannig að þar er ávinningurinn tvöfaldur.
Breytingin er síðan ekki síður til hagsbóta fyrir þá feður sem
kjósa að vera heima og annast barn sitt og heimili á fyrstu mán-
uðum ævi þess.
Lenging fæðingarorlofs:
Í þágu barna
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is