Prentarinn - 01.12.1995, Blaðsíða 15

jafnvel storm. í sumar var ég að fletta Morgun-
blaðinu, en ég var áskrifandi að helgarblöðun-
um, og sá að Prentsmiðjan Oddi var að auglýsa
eftir fólki. Ég sló til og sótti um og sé ekki eftir
því að vera kominn heim.
Hvernig var heimkoman, ertu kominn til að
vera?
Hún var góð, reyndar kváði fólk þegar mað-
ur kom og spurði hvemig stæði á því að við
værum að koma þegar allir hinir eru að fara.
Það er einnig nokkuð dýrt að standa í búferla-
flutningum, en alveg klárt að við emm komin
til að vera.
Hvað viltu ráðleggja fólki sem hugar að at-
vinnu erlendis?
Ég myndi segja að mikilvægt sé að undirbúa
sig vel og vita útí hvað fólk er að fara. Skapa
sér tengiliði til að fá upplýsingar um húsnæði,
atvinnumöguleika ofl. Gera ráð fyrir að brúa
bilið fjárhagslega meðan breytingamar ganga
yfir. Hafa alla pappíra í lagi og hafa sem mest
vottað um manns eigin bakgrunn s.s. prófskír-
teini, vottorð frá yfirvöldum, læknisvottorð, yf-
irlýsingu frá tryggingafélagi um persónulega
stöðu ofl. í mörgum tilfellum á að vera hægt að
flytja réttindi sín á milli landa en maður verður
sjálfur að standa í því. Eins þarf að skrá sig
formlega inn í landið og tengja sig við kerfið.
Ég hvet fólk eindregið til að ganga vel frá
málum sínum heima fyrir og forðast að brenna
brýr að baki sér þegar farið er, því á endanum
koma flestir heim aftur.
Tón
m i
Tómas Frosti Sæ-
mundsson er 42ja
ára prentsmiður. Hann
tók sig upp ásamtfjöl-
skytdu sinni, eiginkonu
og tveim dætrum og
flutti til Noregs. Þar
dvöldu pau íprettán ár
og par afstarfaði Tómas
viðfagið í ellefu ár. Fjöl-
skyldan flutti búferlum
á ný í september síðastliðnum, og nú var stefnan
tekin heim á ný.
Hverjar vom ástæður þess að þú fluttir utan
og hvers vegna varð Noregur fyrir valinu?
Konan mín hafði heimsótt ættingja sína í
Noregi og leist mjög vel á sig. Okkur langaði að
breyta til svo við höfðum samband við vini úti
til að spyrjast fyrir um möguleika og var bent á
að fara til Stavanger. Þar var töluverður upp-
gangur á þessum tíma. Ég fór svo í vikuferð til
Stavanger að kanna aðstæður, leist vel á mig,
svo við slóum til og fluttum.
Hvernig gekk þér að fá vinnu?
Ég var ekkert að binda mig við fagið og
fyrstu tvö árin vann ég ýmis störf. Var meðal
annars við uppsetningu borpalla í Norðursjón-
um. Þegar þeirri vinnu var að ljúka, þá var það
einn vinnufélagi minn sem benti mér á dagþlað
þar sem auglýst var eftir prentsmið. Þetta
reyndist vera starf í prentsmiðju, staðsett í smá-
bæ skammt frá Stavanger. Þama var hefðbund-
in framleiðsla en einnig unnið blað sem kom út
þrisvar í viku. Á þessum stað vann ég svo
næstu ellefu árin við setningu, umbrot og um
tíma í skeytingu. Þróunin var svipuð og þér,
maður byrjaði á Combigrafic, þaðan á Norsk
Data og síðast yfir á Mac þar sem brotið var um
í Quark Xpress.
Hvemig var aðbúnaður á þínum vinnustað?
Aðbúnaður var mjög góður. Þetta var frekar
lítill staður og andrúmsloftið var frjálslegt og
gott. Þarna var til dæmis engin stimpilklukka,
mætingin var hins vegar 95-96%, lítil veikindi
og stundvísi í fyrirrúmi.
Hvemig voru kjörin?
Kjörin voru alveg þokkaleg. Bókagerðar-
menn em ágætlega launaðir miðað við sam-
bærilegar stéttir. Eg hafði um það bil 190.000.
íkr. í laun á mánuði fyrir dagvinnu sem gerir
um 120.000 nettó. Maður komst ágætlega af á
þessum launum. Yfirvinna var sjaldgæf, nema
á álagstímum sem voru í maí og fyrir jól. Yfir-
vinnulaunin voru 100% álag á dagcúnnutaxta
eða menn gátu tekið það út í fríi.
Hver fannst þér vera helsti munur varðandi
aðbúnað og kjör milli landanna?
Við komum heim í september síðastliðnum
og komumst fljótt að því að launin hér eru
hreint og beint hlægileg. Það virðist líka enn
vera lenska hér að vinna sem mesta aukavinnu
og enginn maður með mönnum nema vilja taka
þátt í því. I Noregi er mikill vinnuagi, miklu
meira frí og þeir greiða mannsæmandi laun.
Þar þekkist þeldur ekki þetta fyrirbæri sem hér
kollríður öllum félagsmóral, launaleyndin.
Stéttarfélagið gefur reglulega út statestik varð-
andi meðallaun innan hverrar starfsgreinar, svo
menn eiga auðvelt með að fylgjast með eigin
stöðu varðandi launaþróun.
Hafðir þú ávinning af dvölinni í Noregi?
Það er mjög hollt að reyna fyrir sér í öðru
landi, en það tekur líka heilmikið á. Maður lær-
ir að treysta á sjálfan sig því maður stekkur
ekki til fjölskyldu eða vina ef eitthvað bjátar á.
Ég tel mig mjög heppinn, við hjónin vorum
samhent og staðráðin í að láta hlutina ganga
upp svo breytingamar þjöppuðu okkur saman,
en ég þekki líka dæmi um að álagið hafi
splundrað fjölskyldum. Það að búa og ferðast
erlendis víkkar sjóndeildarhringinn. Ég hef
mikla ánægju af ferðalögum og við höfum ferð-
ast gríðarlega mikið á þessum árum en það er
mun einfaldara mál en héðan af hólminum.
Hvers vegna snéruð þið heim á ný?
Það er heimþráin. Maður hittir íslendinga út
um víða veröld og allir eiga þeir það sameigin-
legt að langa heim.
Hvernig var heimkoman, ertu alkominn?
Það var algjört „kúltúrsjokk" að koma hing-
að aftur og tómt rugl efnahagslega séð. Það
tekur örugglega eitt til tvö ár að jafna sig á
breytingunum. Kerfið er svo alveg sér kapítuli
út af fyrir sig, furðulega seinvirkt og stein-
runnið. Það er brýnt fyrir mönnum að vera
með alla pappíra á hreinu þegar þeir fara er-
lendis, að þá gangi hlutirnir fljótt og eðlilega
fyrir sig, en hér virðist það engu máli skipta,
ég fullyrði að það tekur þrjá mánuði að kom-
ast inn í kerfið á nýjan leik. Ég átti til dæmis
ekki rétt á atvinnuleysisbótum á íslandi því ég
var búinn að vera meira en fimm ár úti. Ég átti
hinsvegar rétt í Noregi en varð að vera þar
staddur til að geta fengið þær greiddar. Þetta
hefur líka þær afleiðingar að maður þarf til
dæmis að greiða fullt verð fyrir lyf og heil-
brigðisþjónustu því maður tilheyrir ekki al-
mannatry ggingakerfinu.
Hvort við séum alkomin, þá var það auðvit-
að stefnan. Það er heilmikið mál að flytja bú-
ferlum með fjölskyldu á milli landa, en ég er í
ársleyfi frá starfi mínu úti, svo við höfum ekki
brennt allar brýr að baki okkur.
Hvað viltu ráðleggja fólki sem hugar að
starfsleit erlendis?
Ef um fjölskyldufólk er að ræða, ráðlegg ég
eindregið að annar aðilinn fari út á undan
PREHTAHIHti 4/95 15