Prentarinn - 01.01.1998, Blaðsíða 10

Um atvinnuleysi
Umkomulausasti
liópur íslenskra
þjóðfélagsþegna
er án efa þeir
atvinnulausu.
Málsvarar þeirra
eru nánast engir
neina verkalýðs-
félögin og eiga
þau þar þó ekki
öll óskilið mál.
Algjör fyrirlitning ráðamanna
þjóðarinnar á hinum atvinnu-
lausu verður sífellt grimulausari.
Því er þess ekki að vænta að
embættismenn bæði ráðuneytis og
vinnumálaskrifstofu og margir
starfsmenn vinnumiðlana, sem lengi
hafa reynt að brjóta atvinnulausa
niður með framkomu og túlkun laga
og reglugerða, breyti sínum háttum.
Framkvæmdin hefur verið slík og
einnig setning þessara laga og reglu-
gerða að engu er líkara en atvinnu-
lausir séu óvinir þjóðarinnar númer
eitt og nauðsyn beri til að þeir skilji
það. Það er ekki einfalt mál að verða
allt í einu óþarfur í þjóðfélaginu þó
að ekki bætist við að vera til óþurft-
ar. Það er von að menn velti fyrir sér
hugmynd Áma læknis Bjömssonar
um úreldingu.
Tortryggni og grimmd
Tortryggni yfirvalda er og hefur
verið slík að engu er líkara en þau
álíti að atvinnulausir séu upp til
hópa misindismenn. Ákvæðið um
vikulega stimplun hefur verið lengi í
lögum og framkvæmd þess ákvæðis
er dæmigert um hrokafulla fram-
komu við atvinnulausa. Ef þeir láta
ekki stimpla sig á réttum degi eru
þeir sviftir bótum í viku þó að það
tímabil eftir árs atvinnuleysi né
hvaða hugmyndir voru um það
hvemig viðkomandi átti að lifa það
af. Jákvæða hliðin á þessu ákvæði
var tilboðið um námskeið sem
eyddu bótalausa tímabilinu, en nei-
kvæða hliðin var þvingunin til þess
þar sem meiri árangri hefði mátt ná
með samstarfi við hina atvinnu-
lausu. Þá hefði hver og einn getað
fengið námskeið við sitt hæfi fremur
en að sækja námskeið til þess eins
að losna við bótalausa tímabilið.
Á námskeiði í mannlegum
samskiptum sem ég sótti sagði
kennarinn að allir ættu rétt á að gera
mistök, enginn væri svo fullkominn
að það kæmi ekki einhvemtíma
fyrir. En þrátt fyrir þessa kennslu á
námskeiðum á vegum Atvinnuleys-
istryggingasjóðs er Ijóst að þegar
menn eru orðnir atvinnulausir missa
þeir þennan rétt að mati embættis-
mannakerfisins og mistök eins og
þau að gleyma að stimpla sig varða
missi fjórðungs mánaðarbóta. Slík
viðurlög við mistökum munu ekki
algeng í atvinnulífinu.
Einangrun og sárindi
I sumar féll út úr lögum ákvæðið um
bótalausu tímabilin en þá var líka
kippt burtu námskeiðunum.
uppsagna og tillitsleysis við þau
tækifæri. Einkum var það eldra fólk
sem hafði unnið lengi hjá sama aðila
og taldi sig hafa skilað góðu verki.
Eg minnist rúmlega sextugrar konu
á einu námskeiðinu sem sagðist hafa
unnið í 38 ár í Landsbanka og
Seðlabanka. Nú bjó hún ein á
atvinnuleysisbótum og var mjög sár
því hún þóttist hafa skilað vel sínu
verki. Svipuð tilfelli voru mörg.
Hefur nokkur heyrt um bankastjóra
sem ætlað hefur verið að lifa á
atvinnuleysisbótum? Eg býst ekki
við því. Þó geta þeir og margir aðrir
atvinnurekendur með köldu blóði
hent gömlum starfsmönnum út í
fyrirsjáanlegt atvinnuleysi. Stundum
geta starfsmenn að vísu verið óhæfir
til vissra starfa en það er ætíð löngu
komið í ljós áður en þeir eru búnir
að vinna áratugi á sama stað. Einnig
er nokkuð af fólki á atvinnuleysis-
skrá sem þarf stuðning félagsmála-
stofnana, en gæti unnið með slíkum
bakstuðningi. Vonandi bæta hinar
nýju starfsleitaráætlanir stöðu þess.
Tækniframfarir
og hagræðing
Þó að tækniframfarir gefi stundum
möguleika á fækkun starfsmanna
hjá fyrirtækjum má spyrja hvort það
Ef atvinnulausir láta
ekki stimpla sig á rétt-
um degi eru þeir sviftir
bótum í viku þó að það
hafi hvergi staðið í
lögum og sé aðeins
túlkun embættismanna
hafi hvergi staðið í lögum og sé
aðeins túlkun embættismanna.
Það er alveg sama hvort ástæðan er
tafir í umferð, gleymska eða önnur
mannleg mistök, embættismanna-
kerfið framfylgir þessari starfsreglu
sinni af fullkomnu tillitsleysi og
fantaskap.
Ekki veit ég hvaða mannvits-
SIG U R Ð U R brekku datt í hug að taka upp í lög
FLOSASON ákvæðið um átta vikna bótalaust
I staðinn komu inn ákvæði um
starfsleitaráætlanir sem gætu verið
góðar í höndum þeirra sem ekki eru
haldnir hroka og fordómum
gagnvart atvinnulausum.
Námskeiðin voru mikilvægur
þáttur í því að rjúfa félagslega
einangrun fólks sem missti vinnuna
og höfðu því meira gildi en varðaði
námsefnið. Oft heyrði ég á þessum
námskeiðum sárindi fólks vegna
sé réttlátt að atvinnurekendur einir
hafi hag af þeim en starfsmenn njóti
þeirra í engu. Hversvegna eiga ekki
tækniframfarir fremur að auðvelda
vinnu starfsfólks, stytta vinnutíma
þess og hækka laun eins og þær í
flestum tilfellum auka arð atvinnu-
rekenda? Tískuorð þessa áratugar
eru einkavæðing, hagræðing og
spamaður og þau tákna sjaldan
nokkuð annað en uppsagnir og oft
1 0 ■ PRENTARINN