Prentarinn - 01.01.1998, Blaðsíða 8

■ ■■ BÓKAGERÐARMENN
Heiðursfélagi tekinn tali
Á 100 ára
afmœlishátíð
Félags bókagerð-
armanna, þann
4. apríl sl., var
SvanurJóhann-
esson kjörinn
heiðursfélagi
FBM. Eftir langt
og farsœlt starf
í þágu félagsins
var það sannar-
lega verðskuld-
aður heiður.
Lófaklapp og
hylling félags-
manna sýndi líka
svo ekki var
um að villast
samstöðuna
og ánœgjuna
með þetta val.
BJARGEY G.
GÍSLADÓTTIR
Hann Svanur „okkar“ hefur verið
andlit félagsins svo lengi að
mörg okkar, a.m.k. þau yngri, eiga
erfitt með að hugsa sér skrifstofu
FBM án Svans. Hann er með félaga-
skrána í kollinum, þekkir öll réttindi
félagsmanna og kann samningana
upp á sína tíu fingur, bónfús og lipur
við alla. Vinnuvemdarmálin hafa
einnig átt hug hans ailan og margar
umbætur á starfsumhverfi okkar em
komnar til að hans frumkvæði. En
starfslokin eiga fyrir okkur öllum að
liggja og nú hefur Svanur lokið sínu
starfi á skrifstofunni. Ekki er hann þó
alveg hættur afskiptum af félagsmál-
um, situr enn í stjóm félagsins og
hefur tekið að sér í hlutastarfi að
koma góðu skikki á bóka- og skjala-
safnið okkar.
Við hittum Svan að máli einn
janúarmorgun, hreiðmðum um okkur
á bókasafni félagsins og komumst að
því að verkalýðsmálin eiga enn hug
hans allan, enda félagsmálastússið
kannski ffekar lífsstíll en starf.
Við gefum Svani orðið...
„Ég er fæddur á Hróðnýjarstöðum í
Laxárdal í Dölum 23. sept. 1929.
Sem unglingur var ég í Héraðsskól-
anum í Reykholti í Borgarfirði og má
segja að minn pólitíski áhugi hafi
fyrst vaknað þar. Á sumrin var ég í
vegavinnu, og við tveir félagamir, 16
ára gamlir, gerðum þar uppsteyt
vegna óánægju með að yngri strákur
en við, en meiri að burðum, fékk
hærra kaup. Það fannst okkur ekki
viðunandi. Þannig að ég fór snemma
að berjast fyrir jöfnum launum.
Hvernig stóð á því að þú lœrðir
bókband?
Árið 1947 átti ég heima í Hvera-
gerði. Hugur minn stóð til að læra
rafvirkjun, en á þessum tíma var ekk-
ert áhlaupaverk að komast í iðnnám.
Lítið var um vinnu í Hveragerði og
stóð ég frammi fyrir því að ganga at-
vinnulaus eða fara á sjóinn, sem ég
hefði auðvitað frekar gert. En þannig
háttaði til að faðir minn var í kunn-
ingsskap við Þórhall Bjamarson
prentara, sem var einn af eigendum
Bókfells og varð úr að ég fór á samn-
ing í bókbandi.“
Sástu eftir rafvirkjuninni?
„Nei, ég hef aldrei séð eftir því að
hafa farið í bókbandið. Ég byrjaði að
vinna í Bókfelli 4. nóv. 1947, meist-
arinn minn var Aðalsteinn Sigurðs-
son. í Iðnskólann fór ég síðan eftir
áramótin. Þar sem ég hafði verið í
Reykholtsskóla gat ég tekið próf af
tveimur fyrstu önnunum saman og
síðan vorið eftir af 3. og 4. önn. Ég
gekk strax í nemafélagið og var m.a.
í ritnefnd Iðnnemans í 2 ár. I Bókfelli
vom fjórir menn í nemafélaginu og
höfðum við allir mikinn áhuga á
pólitík. Sveinsprófið tók ég síðan
1952.
Hvenœr hófust afskipti þín af
félagsmálum?
„Árið 1949 hófust afskipti mín af
félagsmálum fyrir alvöm þegar ég
kom í pontu á fundi í Bókbindarafé-
laginu. Ætlunin var að fá sveinafé-
lagið til að bera fram launakröfu
nema. Á þessum fundi var bitist um
laun kvennanna í félaginu og nem-
amir fengu að fylgja með. Ur þessu
varð mikið mál sem endaði með því
að stofnuð var sérstök kvennadeild
innan félagsins. Líklega hefur það þó
verið stóra verkfallið 1952 sem hafði
úrslitaáhrifin varðandi áhuga minn á
verkalýðsmálum.
Það var samt ekki fyrr en 1961
sem ég fór í stjóm Bókbindarafélags-
ins. Ég varð strax ritari og var það
alla tíð nema tvö kjörtímabil
1965-68, þegar ég var varaformaður
og síðan var ég formaður 1971-77 en
þá hætti ég í stjóm vegna veikinda.
Eftir að bókagerðarfélögin sameinuð-
ust 1980 gaf ég kost á mér í stjómar-
setu og hef verið í stjóm samfellt
síðan og oftast verið ritari."
Hvernig voru heimilisaðstœður hjá
þér Svanur?
„Konan mín heitir Ragnheiður
Ragnarsdóttir og er hjúkmnarffæð-
ingur. Við eigum þrjá syni, sá elsti er
fæddur 1958. Ragna fór fljótt að
vinna utan heimilis eftir að þeir
fæddust. Hún gekk vaktir, oft nætur-
vaktir og stundum kom það fyrir að
við komum heim á sama tíma, ég af
næturlöngum fundi og hún af nætur-
vakt. Hún þurfti að sinna bömunum
og ég fór í vinnuna. Félagsmálin tóku
sinn toll af fjölskyldulífinu og vom
tímafrek. Bfi eignuðumst við t.d. ekki
fyrr en 1970. Jú, þetta var oft erfitt,
en það gekk með góðri samvinnu. Ég
man sérstaklega eftir löngum og erf-
iðum samningum árið 1963. Þá kom
sér vel að Ragna vann úti því ffá 3.
nóvember og fram að jólum vom tvö
verkföll.
Reyndar má segja að samningamir
þá hafi verið undanfari sameiningar
félaganna því þama stóðu öll fjögur
félögin saman í fyrsta skipti. Prentar-
ar, bókbindarar, offsetmenn og prent-
myndasmiðir. I sarrminganefndinni
vom þn'r frá hveiju félagi.“
Hvað finnst þér eftirminnilegast
frá ferlinum?
„Það er nú af ýmsu að taka. Ég
held þó að skemmtilegast hafi verið
að fá tækifæri til að umgangast allt
þetta fólk. En vissulega standa
ýmsir atburðir upp úr, t.d. fyrstu
samningamir mínir sem formaður
Bókbindarafélagsins 1971. Út úr
þeim samningum fengum við
sjúkrasjóðinn. Prentarar og bókbind-
arar vom saman í þessum samning-
um og bæði félögin fengu sjúkra-
sjóð. Það var geysilegur áfangi.
Undanfarinn var reyndar samning-
amir 1966 þegar samið var um 40
stunda vinnuviku í áföngum til sex
ára. Þegar lögin um 40 stunda
8 ■ PRENTARINN