Prentarinn - 01.09.1999, Blaðsíða 27

Hefti nr. 44
Litprentun
og litmælingar
CMYK
Þetta litrými byggist í raun og
veru á þeim takmörkunum sem
litarefni í farvanum setur og þar
sem ákveðið var að nota bara
fjóra grunnliti til litgreiningar þá
er þetta litrými mikil málamiðlun
en þó nokkuð hagkvæmt.
Til að átta sig betur á mikil-
vægi stærðar litrýma er ágætt að
skoða eftirfarandi dæmi. Ef við
horfum á fallegt blóm úti í garði
greina augu okkar ógrynni af mis-
munandi litbrigðum. Ef við tök-
um mynd af blóminu þá verður
myndin aldrei eins björt og kraft-
mikil og sýnin sem við sáum, við
týnum miklum litupplýsingum. Ef
við skönnum myndina inn í tölv-
una okkar og notum RGB eða
LÁB litrýmin þá missum við aft-
ur helling af litupplýsingum. Ef
við síðan snúum skjalinu yfir í
CMYK til þess að hægt sé að
prenta myndina þá týnum við aft-
ur miklum upplýsingum og not-
um bara örlítinn hluta af því lit-
rými sem augu okkar sjá. Ef við
síðan tökum inn í myndina það
sem gerist þegar við prentum með
farva á misgóðan pappír þá er út-
koman oft nokkuð frábrugðin
blóminu sem við sáum úti í garði.
Hexachrome aðferðin vinnur með
upplýsingarnar sem eru til staðar
á RGB eða LAB stiginu. Þess-
vegna er útkoman úr prentuninni
aldrei alveg eins góð og þegar við
sáum blómið úti í garði, en hún er
mörgum sinnum betri en ef við
hefðum farið hina hefðbundnu
leið og notað CMYK. Þessvegna
er gífurlega mikilvægt að breyta
aldrei skjalinu yfir í CMYK með-
an á vinnslu stendur því þá tapast
meirihluti upplýsinganna sem
notast á við. Gott dæmi um þetta
er að skoða mynd á tölvuskjá í
Prenttæknistofnun hefur gefið út
námsejhi tengt þessu efni og geta
áhugasamir nálgast það hjá
stojhuninni.
RGB og snúa henni síðan yfir í
CMYK og síðan til baka yfir í
RGB og sjá muninn.
Slembiröstun / Litgreining
Pantone framleiðir forrit sem
nefnist HexaWrench og virkar til
dæmis sem undirforrit (plug-in) á
Adobe PhotoShop. Fleiri forrit
styðja þetta líka, t.d. Quark um-
brotsforritið og Freehand. Á
þessu stigi er gífurlega mikilvægt
að þekkja fingrafar prentvélarinn-
ar sem nota á til þess að ná há-
marksárangri. Þó er mikilvægt að
huga að hvernig forritið skilar frá
sér skjölunum, ef forritið skilar
skjalinu t.d. í EPS sniði þá týnist
Hexachrome litgreiningin vegna
þess að sniðið vinnur í CMYK.
Það er í raun ekkert því til fyr-
irstöðu að nota hefðbundna röstun
í Hexachrome vinnu, þá er græni
liturinn settur á sama horn og
magenta fellur á og orange á
sama horn og guli liturinn fellur
á. Hins vegar, til þess að fá út
sem mest gæði þarf þéttleikinn að
vera yfir 200 lpi, og punktastækk-
un í lágmarki. Þessvegna hafa
menn hallast að því að nota
slembiröstun til þess að full-
komna verkið. Slembiröstun vinn-
ur ekki útfrá settum hornagráðum
eins og hefðbundin röstun. Að-
alslembiröstunaraðferðin er köll-
uð FM röstun (Frequency
Modulated). f FM röstun er lita-
styrknum stjórnað af fjölda jafn-
stórra punkta, á dökkum svæðum
er t.d. mikið af punktum en færri
punktar á ljósum. FM er grunnur-
inn að aðalslembiröstunarforritinu
sem framleitt er af Agfa, Christal-
Raster. Það liggur í hlutarins eðli
að plöturnar þurfa að vera alveg
lausar við rykkom til þess að
góður árangur náist, þessvegna
þarf að lýsa þær í gífurlega hreinu
umhverfi og hafa góða stjórn á
hreinleika loftsins í herberginu.
Þetta hefur verið mikið vandamál
sem hefur í raun verið leyst með
tilkomu plötulýsingartækja (CtP)
sem nú er að finna í flestum fyrir-
tækjum.
Eins geta flest nýrri prófarka-
tæki unnið með Hexachrome
skjöl og búið til prófarkir sem
hægt er að vinna eftir og sýna
viðskiptavinum áður en prentun
hefst.
Er þetta leiðin inn í
framtíðina?
Þó að raunlitaprentun sé komin
til að vera þá er ekki víst að þessi
aðferð henti öllum verkum eða
öllum fyrirtækjum. Það er stað-
reynd að fyrirtæki sem hafa byrj-
að á að veita viðskiptavinum sín-
um þessa þjónustu hafa lent í
ýmsum hremmingum og þurft að
fjárfesta mikið í rannsóknar- og
þróunarvinnu til þess að ná settu
marki. Við þeim fáu sem tekist
hefur að vinna sig uppaf þessu
frumstigi blasir markaður sem er
tilbúinn að greiða gífurlega vel
fyrir þessi gæði og þjónustu. Og
þó að aðalvaxtarbroddurinn sé í
umbúðavinnslu er mjög algengt
að ársskýrslur, kynningarefni og
ýmsir bæklingar fyrir snyrtivörur,
bfla og annan varning séu unnin
með þessari aðferð. I Bretlandi
eru um 50 fyrirtæki sem sérhæfa
sig í þessari þjónustu og hefur
vöxtur þeirra verið gífurlega
hraður undanfarin ár. Það verður
athyglisvert að fylgjast með hvort
einhver íslensk fyrirtæki, sem
venjulega hafa verið fljót að nýta
sér nýja tækni, sjá framtíð sína
liggja á þessum markaði.
PRENTARINN ■ 27