Dagfari - 01.05.1992, Blaðsíða 8

Dagfari
Sagan
Ástríður Karlsdóttir:
Víða liggja verndaranna brautir
Þegar búið var að
< blekkja Islendinga og
rtbS* 'ú i f » r
ljuga pa inn 1
hernaðarbandalag 1949 mátti vita að
fleira fylgdi í kjölfarið. Sumarið 1951
flykktust hingað til lands fleiri þúsundir
stríðsmanna í viðbót við þá sem fyrir
voru en höfðu sem afsökun við landslýð
að þeir væru eftirlitsmenn við “stöðina”
á Miðnesheiði.
Að sjálfsögðu var þetta í samráði við
landráðamenn sem kallaðir voru ráðherrar
á alþingi Islendinga.
En enginn skyldi ætla að Homstrandir
yrðu vettvangur hermangara en sú varð
raunin. I hverjum landshluta lét bandaríska
herveldið, ásamt íslenskum
fjárgróðamönnum, reisa ratsjárstöðvar og
fleira fémætt.
Varð Straumnesfjall fyrir valinu fyrir
Vestfirði. Þar mddu þeir veg frá Látmm og
fremst upp á fjallið. Þama var reist heilt
þorp, sjúkraskýli, verslunarmiðstöð,
ffystihús, ibúðarblokkir og ratsjárstöð, svo
eitthvað sé nefnt. Þessar byggingar voru úr
strengjasteyptri steinsteypu sérhannaðri frá
Hollandi.
Eitt sumarið sem ég kom til Aðalvíkur
fómm við nokkur saman upp á
Straumnesfjall. Veður var svo gott að ekki
sást ský á himni. Ég mundi ffá gamalli tíð
að mér var sagt að á góðviðrisdegi, þegar
skyggni væri gott, gæti maður séð til
Grænlands. Þetta var einmitt slíkur dagur.
Öll héldum við og höldum enn að
Hálffallin stórhýsi, hurða- og gluggalaus...
grænlensku fjöllin hafi sést greinilega. En
þar sem við stóðum og sáum vítt yfir í allar
áttir og náttúrufegurðin stórkostleg, var rétt
við hliðina á okkur draugaborg sem
“Kaninn” og íslenskir hermangarar höfðu
eitt sinn reist. Hálffallin stórhýsi, hurða- og
gluggalaus þar sem snjó tekur aldrei upp,
því sólin nær aldrei að skína þangað, stóðu
allt umhverfís okkur ásamt follnu mastri og
þykku stálstrengdu víravirki. Var ekki
einhver mótsögn í þessu?
Margir sem áttu rót sína að rekja til
Homstranda hugsuðu kalt til þessara
“framkvæmda.” Ein er sú kona, Jakobína
Sigurðardóttir, sem hefúr komið á ffamfæri
til þjóðarinnar boðskap í bundnu máli,
þegar hún hugsar til átthaganna og yrkir:
Eyvindur Eiríksson:
*
I Aðalvík 1955
i' ( Já, það var sumarið
fimmtíu og fimm, að ég
kom út úr menntaskóla blankur eins og
flestir og þurfti því að vinna fyrir mér, ef
ég ætlaði í frekara nám, enda fengu þá lán
og styrki aðeins þeir sem áttu ríka foreldra
og þurftu ekki að vinna. A þessum árum,
ffaman af sjötta áratugnum, var það augljós
stefna stjómvalda að beina vinnuaflinu til
Keflavíkur og á aðra þá staði þar sem
Amríkanar vom að byggja upp herstöðvar
sínar. Enn síður var auðvelt að fá vinnu svo
seint, eftir 20. júní, ég reyndi víða, það
vantaði að vísu sjómenn sums staðar en
aðeins á einhverja örlagakoppa og ekki á
nein þau skip sem von var til að fiskuðu
fyrir tryggingunni og hún var ekki beysin.
Helst var það byggingarvinna og ég gekk á
milli staða þar sem mest var von, í henni
Reykjavík, en engan vantaði ungan
námsmann í vinnu. Loks komst ég fyrir
tilviljun í steypuflokk austur á Laugarvatni,
burstir hérðasskólans höfðu brunnið og
þurfti að steypa þær upp. Það rigndi
óhemju mikið þetta sumar. Við vorum að
sulla í sementi alla daga, vitin fylltust og
vikum saman snýttum við
sementskögglunum úr lungum og nösum.
Og þegar stytti upp, fylltust þessi sömu vit
af mýi frá vatninu og eyrun og augun, það
stakk ekki en það lagði í rúst taugakerfi
okkar sem ekki vorum mýinu vanir. Helst
var að halda því frá með reyk og við
keðjureyktum, strákamir, þessi blíðu
sumarkvöld undir hlíðinni fogru við vatnið
og ekki bætti það ástandið í lungunum.
Svo minnkaði sú vinna og ég skrapp
vestur til fólksins míns. Og einn daginn
vantaði menn norður í Aðalvík. Þar voru
Amríkanar að byggja mikla radarstöð, uppi
á Straumnesfjalli, þar sem heitir Skorir.
Mér fannst ég ekki eiga margra kosta völ
annarra, þótt mér væri þá fyrir löngu orðin
ljós geðveikin í því að leyfa erlendan her
með dauðadrasl sitt í þessu landi. Ég hafði
samt unnið fyrir menntaskólakostnaði
mínum að hluta til hjá þeim ræmdu
Aðalverktökum. Ég skellti mér í Aðalvík.
Óneitanlega langaði mig norður, það voru
ekki nema tíu ár síðan við fluttum af
Ströndum og þótt Aðalvík væri á þeim
árum enn langt ffá Homströndum, þá var
ferð þangað þó í áttina og af
Straumnessfjalli sést norður í Hlöðuvík og
Horn.
Það var lent á Látrum, þar sem áður var
vaxið upp fiskiþorp en komið í eyði fyrir
fáum árum fyrir mistök og heimsku
stjórnvalda, sem ekki vildu veita þangað
fjármagni sem þurfti til að byggja upp
hafnaraðstöðu, þótt auðugustu fiskimið
heims einhver væm þar undan landinu.
Ungu mennirnir fóm burt og þar með var
8