SÍB-blaðið - 01.12.2006, Síða 10

RETTinDflfflflL.
Breytingar lífeyrisréttinda eftir 1995
Þegar ríkisviðskipta-
bönkunum tveim-
ur, Landsbanka
og Búnaðarbanka,
var breytt í hlutafélög, árið
1997, var samhliða gerð breyt-
ing á samþykktum fyrir hlut-
fallsdeildir lífeyrissjóða starfs-
manna og stofnuð stigadeild
fyrir alla nýja starfsmenn og þá
eldri sjóðfélaga, sem vildu skipta
um lífeyriskerfi. Breytingar á
samþykktum fyrir gömlu hlut-
fallsdeildirnar voru umdeildar,
sérstaklega afnám bakábyrgð-
ar launagreiðanda og afnám eft-
irmannsreglu til viðmiðs eftir-
launa. Á ýmsu hefur gengið hjá
hlutfallsdeild Lífeyrissjóðs banka-
manna, en að lokum náðist
samningur, sem eiga að tryggja
betur rekstrargrundvöll þeirrar
deildar. Hér er sagan rakin:
Af hverju að breyta?
Þegar stjórnvöld tóku ákvörð-
un um að breyta ríkisbönkun-
um tveimur, Landsbanka og
Búnaðarbanka, í hlutafélög í eigu
ríkisins gerði þáverandi ráðherra
bankamála strax kröfu um að
breyta lífeyrisréttindum starfs-
manna þannig að bakábyrgð
bankanna (ríkisins) yrði felld niður. Það var alveg Ijóst
árið 1996 að bankarnir yrðu seldir og einkavædd-
ir strax eftir að lögin um h/f væðingu yrðu samþykkt
á Alþingi. Bankar með óútfylltan víxil, í formi baká-
byrgðar á eftirlaunum starfsmanna, þóttu ekki nógu
góð söluvara á hlutabréfamarkaði. Sjóðirnir tveir
sem breyta skyldi voru Eftirlaunasjóður starfsmanna
Landsbanka og Seðlabanka (sem breytt var í LB) og
Lífeyrissjóður starfsmanna Búnaðarbanka (LSB).
Forsendur útreikninga til að tryggja
óbreytt réttindi.
Stjórnir þessara tveggja lífeyrisjóða unnu ásamt
tryggingafræðingum sjóðanna, á árunum 1996/1997,
að því að finna nýtt form á iðgjaldagreiðslum til
sjóðsins, þannig að ný iðgjöld tryggðu sjóðfélög-
um sömu réttindi og gömlu sjóðirnir með bakábyrgð
og eftirmannsreglu. Niðurstaðan að þeirri vinnu skil-
aði sér á vordögum ársins 1997 og innihaldið var að
miðað við:
1. Launaþróun = hækkun vísitölu neysluverðs +
0,5% á ári
2. Raunvextir = 3,5%, eins og skilyrt er í öllum
útreikningum lífeyrissjóða
3. Eftirlaunaaldur væri að meðaltali við 67 ára líf-
aldur sjóðfélaga
4. Einungis 25% þeirra, sem rétt ættu, mundu
nýta sér 95 ára reglu, 60 til 64 ára gamlir.
Með þessum forsendum voru þegar áfallnar
skuldbindingar bankanna fundnar og einnig hvaða
iðgjald þyrfti til að tryggja lífeyriskjörin til framtíðar.
Iðgjaldið var ákveðið 14,4% frá bankanum og 4% frá
sjóðfélaganum.
Hjá Hlutfallsdeild LB hækkar/lækkar lífeyrir í sam-
ræmi við breytingar á vístölu neysluverðs, en hjá
LSB hækkar lífeyrir í samræmi við hækkun á vís-
tölu launa.
Þarna getur orðið þó nokkur munur á, launavísitölu í
vil þegar þensla er á vinnumarkaði.
Þróun áranna 1998 til og með 2005
Hjá Lífeyrissjóði starfsmanna Búnaðarbankans
(LSB) hafa forsendur staðist nokkuð vel, sérstak-
lega hafa stjórnendur bankans gætt þess vel að
launaþróun fylgdi að mestu forsendum útreikn-
inga. Einnig hefur ávöxtun LSB gengið mjög vel,
meðal annars vegna hlutabréfaeignar í BÍ h/f, síðar
KBbanka. LSB stendur því mjög vel í dag og á inni-
stæðu fyrir öllum skuldbindingum sínum.
Þróunin hjá Hlutfallsdeild LB varð nokkuð önn-
ur á árunum 1998 til 2005. Forsendur raunávöxtun-
ar hafa staðist á tímabilinu, en því miður ekki mik-
ið umfram. Einnig er nýting á 95-ára reglunni í takt
við forsendur. Forsendan um launaþróun stóðst hins
vegar alls ekki, það er að laun þeirra sem greiða inn
til Hlutfallsdeildar LB hafa hækkað mun meira en
gert var ráð fyrir. Þetta hefur leitt til þess að skuld-
bindingar sjóðsins vaxa mun meira en eignir hans.
Árin 2004 og 2005 var sjóðurinn kominn í -11 %
halla á heildarskuldbindingum og átti samkvæmt
lögum um lífeyrissjóði (124/1997) að skerða réttindi
sjóðfélaga. En sjóðsstjórn á samkvæmt samþykkt-
um sjóðsins að leita allra leiða til að bæta stöðu
sjóðsins áður en gripið er til skerðingar á lífeyrisrétt-
indum.
10