Læknablaðið - 01.04.1918, Blaðsíða 4

LÆKNABLAÐIÐ
5°
einum „leiðara" í annan. Geislarnir hlaSa loft-„molekylana“ rafmagni.
þannig aö' loftiíS einangrar ekki eins og venjulega. Þetta má sýna meS
„elektroscop", og hefir þarna fundist mjög nákvæm aöferð til aS sýna
tilveru ósýnilegra geisla.
3. Áhrif á hold; verfiur nánar vikiö aS því síöar.
Þegar Becquerel haföi fundiö úraníum-geislana, kom mönnum fljótt
til hugar, aö fleiri efni kynnu atS vera radioactiv, og tókst f r ú C u r i e
og maður hennar, sem var prófessor í eölisfræSi viö Sorbonnen, á hendur
aö kanna radioactivitet allra frumefna, sem þá þektust. Auk úraníums
reyndist aö eins t h o r i u m geislandi.
Frú Curie tók því næst ao kanna geislakraft jarötegunda, og varö sú
rannsókn til þess, aö hún fann radíum. Þaö fanst í Pechblende, sem
unnið er til glergerðar vegna úraníum-sambanda, sem í því eru. Frú
Curie fann skjótt, aö í Pechblende bjó miklu meiri geislakraftur en svo,
aö þaö gæti orsakast af úraníum eingöngu. Hún ályktaði því, aö í þessari
jarðtegund hlyti aö vera áöur óþekt efni, meö mörgum sinnum meiri
geislakrafti en áður haföi þekst. Þaö var því siöur en svo, aö hún fyndi
radíum fyrir tilviljun eina. Pechblende fékk frú Curie frá Joachimsthal
í Bæheimi; austurríska stjórnin var svo rausnarleg, aö senda frúnni eina
smálest af þessari dýrmætu jarðtegund til Parísar. Jarötegundina klauf írú
Curie í ýmisleg kemisk sambönd og varö svo aö kanna radioactivitet hvers
einstaks sambands út af fyrir sig. Radíumsöltin fann hún loks í sambandi
viö barium. Meö spektralanalyse sannaöi hún aö um nýtt efni væri að
ræöa. Síðar tókst henni að framleiöa hreinan radxum-málm, sem er hvítur
aö lit og bráönar viö 700 stig.
Til þess aö framleiða radium úr einni snxálest af Pechblende þarf
rnargar smálestir af kemiskum efnum, ósköpin öll af vatni, rnikinn vinnu-
kraft og húsakynni. Rúmlega 20 .centigrömm telst til að fáist úr hverri
smálest af jarðtegundinni. Er því ekki aö furða, þótt radíum sé afar
dýrt efni.
Alls hafa fundist ca. 40 ný radioactiv efni. Skiftast þau í fjóra
flokka, eftir skyldleika, og eru flokkarnir kendir viö úraníum, thoríum,
radíum og aktiníum.
Síöan radioactiv efni fundust hafa hlotið aö breytast hugmyndir efna-
fræöinga unx frumefni og óbreytanleik þeirra. Radíum hefir sérstaka
atómuþyngd, kernisk sambönd og spectrum, og hafa þetta verið talin -
örugg frumefnaeinkenni; þó geta myndast önnur efni af radíum undir
sérstökum kringumstæöum. Efnin eru nx. a. heliurn og blý. Þetta getur
auðvitað ekki samrýmst þeim hugmyndum, sem rnenn hingað til hafa
gert sér urn frumefni. Atómur eru ekki minstu efnispartar né óbreytan-
legar. í atómum radíums og annara radioactiv efna er mikill órói og
breytingar ; þær klofna í enn þá minni parta — e 1 e k t r ó n a — senx
eru örlitlir efnispartar hlaönir rafnxagni. Radioactivitet efnanna feemur
vel heirn viö þetta ástand atómanna; atómurnar eru hlaönar fleiri elektrón-
um en þær fá haldið saman og radioactivitet er í því falið, aö atómur
springa — verður e. k. explosion — örsmáir partar, hlaðnir rafmagni,
þeytast út frá efninu. Hefir beinlínis sannast, aö sumir radíumgeislar
eru sama eðlis og kathode-geislar, þ. e. a. s. straumur af elektrónum.