Læknablaðið - 01.12.1929, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ
187
sér til málsbóta, aÖ barniÖ þoli ekki aÖra fæÖu, þaíS fái uppköst eða niÖur-
gang, sé út af brugðiÖ, eÖa þá blátt áfram, að barnið vilji ekki neitt annað
en mjólk. Séu aðstandendur barnanna vanstiltir, er það ekki óalgengt, að
svona gangi árum saman, að börnin lifa eingöngu á mjólk, sem þau drekka
úr pela. Slík börn eru altaf anæmisk, og oft hafa þau etið kynstrin öll
af járn- og lystarmeðulum, vitanlega árangurslaust. Fái svo þessi börn ein-
hverja meltingartruflun, eða einhverja acut og chroniska infection, skrið-
horast þau á mjög skömmum tíma, og blóðskorturinn eykst að mun. Því
er það, að mæðurnar rekja ávalt byrjun veikinnar til einhvers ákveðins in-
fects, sem barnið hefir fengið, og aldrei náð sér eftir.
Orsakir. Lengi vel var álitið, að járnmagn fæðunnar réði mestu um það,
hve ríkt blóðið væri af Hb., og að aðalorsök ungbarna-anæmi væri járn-
skortur. Nú hefir brjóstamjólk mjög líti'ð járn að. geyma og kúamjólk enn
minna; en því til uppbótar er likami nýfæddra, fullburða barna all-járnríkur.
Hjá tvíburum og fyrirburðum eru meðfæddu járnbirgðirnar minni, og því
auðskilið, að fyr verði hjá þeim þrot í búi, sérstaklega ef á bættist, að þau
væru siður fær um að hagnýta sér járn fæðunnar. Þetta væri því ekki
ósennileg skýring hinnar „fysiologisku“ anæmi. Jafnvel þó ekki fái öll fyrir-
borin börn anæmi, og þó að ekki sé hægt að koma í veg fyrir blóöskort
slíkra barna með járngjöfum. En til hinnar pathologisku anæmi hlýtur ein-
hver önnur exogen orsök að vera. Að orsökin liggi hjá foreldrum (tbc.,
lues, chlorosis, eða kannske óhagkvæm næring um meðgöngutímann) getur
ekki samrýmst reynslunni. Börn veikra foreldra, taka ekki fremur veikina,
en afkomendur heilbrigðra. Constitutionin hefir áreiðanlega mjög mikla
þýðingu, en margt er það samt, sem bendir til þess, að aðalorsökin sé
alimenter, svo sem það hve sjaklan brjóstmylkingar og börn þau, er mest-
megnis á mjölmat nærast, fá veikina. Þetta bendir líka til þess, að uppruni
veikinnar geti naumast verið eingöngu infectionir. Einnig kemur það líka
venjulega glögt í ljós, í anamnesis sjúklinganna, aö þeir hafi engan veginn
altaf verið svona vesalir, heldur þvert á móti, að þeir hafi að jafnaði dafn-
að mjög vel í fyrstu. Að um járnskort einan geti ekki verið að ræða, sýnir
meðal annars það, að þó að sjúkl. sé gefið járn í stórum skömtum, — en
þeir verka miklu sterkar og öruggar en gömlu smáskamtarnir, — batnar
veikin ekki, nema því aðeins að mataræðinu sé breytt jafnframt. Járnið
sýnist að vísu örfa efnaskiftinguna yfirleitt, en þá skjótu, óbrigðulu verk-
un, sem búast mætti við, væri bætt úr skorti, sér maður ekki. Þá mælir
það og lika í móti, að börn alin á geitnamjólk, sem svipað járnmagn hefir
og brjóstamjólk, fá miklu fyr og meiri anæmi, en þau sem á kúamjólk
nærast. Tæplega getur það eingöngu verið því að kenna, að járn geitna-
mjólkurinnar notist illa, þar eð ekki er hægt úr að bæta, með því aö gefa
járn ásamt henni. Sama má segja um margbreyttan, járnríkan mat, að
ekki getur hann fremur bætt úr blóðskortinum, ef mjólkurþambið er jafn-
mikið eftir sem áður. Því hefir sumum komið til hugar, að það væri nijólk-
in sjálf, sem væri beinlínis skaðleg blóðmyndun vissra Ijarna, og hafa álitið,
að með því að draga úr mjólkurdrykkjunni, væri jafnframt minka'S þetta
anæmiserandi efni. Tilgátu þessari til stuðnings, er fært það, að í saur
pelabarna finnist toxisk efni, sem aldrei verði vart í saur brjóstmylkinga.
Ekki hefir þó tekist að sanna neitt á þessa leið, og ekki hefir heldur tekist
að lækna ungbarnaanæmiuna með því einu, að draga úr mjólkurdrykkj-