Læknablaðið - 01.07.1941, Blaðsíða 13

óhætt aö segja, aö discus prolaps
í lurnbal og sacralregion er nú á-
kveöið syndrom, og extirpation á
])rolaps er ekki svo fátíö aðgerð
á neurokirurgiskum deildum.
Talsvert á annað þúsund tilfelli
hafa verið tekin til skurðaðgerðar.
Eins og Schmorl hefir bent á, er
discus prolaps alls ekki fátíöur.
Við krufningar hans upp og ofan
voru 15% interverteljral herniur
aftur í mænugöngin, þótt um eng-
in einkenni hafi verið að ræða í
lifanda lífi. Hversu oft discus
])rolaps veldur kliniskum ein-
kennum ber mönnum ekki saman
um. Af öllum þeim sem leituðu
lækninga á Mayo-stofnuninni
1935—36 og 37 vegna verkjar i
baki og neðri extr., voru aðeins
tæp 2°/o 'Opereruð vegna discus
prolaps (Henderson). Ándrae tel-
ur að 15% af Ischias stafi af dis-
cus prolaps.
Discus prolaps er lang-algeng-
astur í col. lumbalis (85—90%)
og einkum milli 4. og 5. lendarliðs,
5. lendarliðs og 1 spjaldliðs. Á
þessum stað getur hann gefið sjúk-
dómsmynd, sem mjög líkist hinum
klassiska Ischias.
Hvers vegna discus prolaps er
svo algengur i þessum hluta col.,
er talið vera í fyrsta lagi vegna
þess, að hér eru hreyfingar og á-
reynsla langmest. í öðru lagi er
annulus fibrosus tiltölulega þykk-
ur í col. lumbosacralis, nucleus
pulposus kröftugur og liggur aft-
arlega . Ligamentum long. post.
er og á þessum stað þunnt og
mjótt og varnar því ver að discus
falli út. Trauma er annars aðal-
orsökin. Við snögga eða mikla á-
reynslu rifnar annulus fibrosus og
nucleus pulposus fellur út og ýtir
vanalega einhverju af annulus með
sér. Oftast verður prolaps til hlið-
anna, því að þar eru böndin rýr-
ust. Hann þrýstir þá á taugaræt-
urnar aftan frá, þar sem þær
ganga út i foramina intervertebra-
lia í duraslíðri sínu. Stundum
liggur prolaps medialt eða báðum
megin, og í ca. 10% af tilfellun-
um er hann á fleiri stöðum.
Sumir telja, að discus prolaps
verði aðeins, er áður eru komnar
hrörnunarbreytingar í discus. En
þær koma frekar fljótt og finn-
ast hjá ílestum um fertugsaldur.
Enda er prolaps algengastur hjá
rosknu fólki, þó að hann gefi
meiri og sterkari einkenni hjá ung-
um, þar sem nucleus pulposus er
fjaðurmagnaðri.
Vegna blóðrásartruflana mynd-
ast oft ödem kringum prolapsinn
og siðar leptomeningitis irritativa
localis (arachnoiditis). Jafnframt
discus prolaps myndast stundum
þykkni í ligam. flavum, sem einn-
ig finnst stundum sjálfstætt og
gefur svipuð einkenni og prolaps.
Skiljanlegast væri að einkennin
við discus prolaps væru stöðug.
En jafn oft koma þau í köstum.
Ef til vill fellur þá prolaps inn
aftur eða um er að ræða ödem-
myndun í köstum.
Discus prolaps er miklu algeng-
ari hjá körlum. Af 100 tilfellum
hjá Love og Walsh voru 77 karl-
ar. Einkenni ikoma venjulega á
besta aldri og eru oftast sterkust
hjá ungu fólki. Meðal aldur
þeirra, sem skornir hafa verið upp,
er ca. 35 ár.
Einkennin byrja vanalega
skyndilega, oftast eftir trauma.
Það getur verið högg á bakið, fall
á fætur eða þjóhnappa, eða snún-
ingur á columna, en langsamlega
oftast eftir ofraun við lyftingu.
Sjúklingnum finnst þá oft, sem
eitthvað bresti i mjóbakinuoghann
fær verk i bakið. Þessi bakverk-
ur, sem stafar sennilega af rifn-