Bændablaðið - 06.06.2013, Qupperneq 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. júní 2013
Aðalfundur Samtaka lífrænna neytenda:
Auðvelda þarf bændum að skipta yfir í lífrænan búskap
– segir Ragnar Unnarsson, nýr formaður samtakanna
Aðalfundur Samtaka lífrænna
neytenda var haldinn í
Reykjavíkurakademíunni þann
25. maí sl. Guðfinnur Jakobsson,
bóndi i Skaftholti, var á fundinum
sæmdur heiðursverðlaunum
fyrir störf sín. Á fundinum urðu
formannsskipti í samtökunum
þegar Ragnar Unnarsson tók við
embætti af Svölu Georgsdóttur.
Nokkur erindi voru haldin um
málefni lífrænnar framleiðslu. Skúli
Helgason, fráfarandi alþingismaður,
talaði um áætlunina um Græna
hagkerfið sem samþykkt var á
þingi í vor og hann var í forsvari
fyrir. Greindi hann frá því að alls
verða samtals fjórir milljarðar settir
í verkefnið næstu þrjú árin – þar af
einn milljarður nú í ár.
Guðfinnur flutti erindi á
fundinum um muninn á lífrænni
mold, með lifandi köfnunarefnum
í jarðveginum, og hins vegar þeirri
sem inniheldur dauð köfnunarefni
og finna má í kemískum áburði.
Ræddi hann reynslu sína af því
að hafa náð að gera hrjóstruga
jörð frjóa með því að virkja ysta
lag jarðvegarins. Hann varð með
því frumkvöðull á sínum tíma og
hefur nú verið með lífrænt vottaðan
búskap í nær 40 ár.
Á fundinum talaði einnig
Guðrún Hallgrímsdóttir, fulltrúi
frá Vottunarstofunni Túni og ræddi
um stöðu lífrænna mála á Íslandi.
Í máli hennar kom fram að lífræn
framleiðsla í landbúnaði hefur
staðið í stað á Íslandi síðastliðin ár
en vottun á snyrtivörum og öðrum
vörum hefur aukist.
Skiptir máli hvað ég borða?
Nýr formaður segir aðalástæðu
þess að hann hafi byrjað í þessum
félagsskap vera þá að hann
hafi verið að færast í áttina að
heilbrigðari lífsstíl og vangaveltur
um heilbrigði matarins hafi gerst æ
ágengari. „Kannski var það forvitni
sem kom mér af stað. Maður fór
að spyrja sig spurninga eins og: Er
einhver ástæða fyrir því að þessi
er heilbrigðari en hinn? Hvað er
í matnum? Hvað er ég að borða?
Hvað er ég að gefa barninu mínu að
borða? Skiptir máli hvað ég borða?
Skiptir máli hvað ég borða ekki?
Svo þegar Samtök Lífrænna
Neytenda voru stofnuð 2011 þá
mætti ég fullur áhuga. Það var
eitthvað sem sagði mér að þetta
hlyti að vera gott – sem hefur
síðan komið á daginnað var rétt.
Það að borða mat sem hefur ekki
verið geislaður eða úðaður með
eitri hlýtur að vera betri fyrir mann.
Matvælaframleiðsla sem stunduð
er með náttúrunni – í samhengi
við hana og með sjálfbærni að
leiðarljósi – hlýtur að vera jákvæð.
Mitt áhugasvið hefur líka verið
að færast yfir í lifandi fæðu, hráfæði
og svo ofurfæðu eins og t.d. hunang,
súkkulaði (hrátt), kókosolíu og svo
hamp-prótein – sem eru einhver
bestu prótein sem hægt er að komast
í.Varðandi kosti kókosolíunnar þá
segir sagan að það þurfi allir að eiga
þrjár krukkur heima hjá sér; eina í
eldhúsið, eina á baðherbergið og svo
eina í svefnherbergið.
Á undanförnum tveimur
árum eða svo hefur komið í ljós
að það er ekki allt með felldu í
hefðbundinni matvælaframleiðslu,
sem dregur mjög úr trú manna á
hana. Allt ruglið með iðnaðarsaltið,
kadmíummengaðan áburð,
hrossakjötsskandallinn, kjötlausu
kjötréttirnir, misvísandi innihalds-
lýsingar og svo framvegis. Þá virðist
standa eftir að borða bara mat sem
er lítið unninn og búið að eiga sem
minnst við; lífræn fæða virðist þar
hitta beint í mark. Ég er greinilega
ekki einn um þessa skoðun því það
eru nokkur hundruð félagsmenn
skráðir í samtökin í dag og yfir
2000 eru á Fésbókarsíðunni – og
fer fjölgandi milli mánaða.“
Þriðja starfsár
samtakanna
„Samtök lífrænna neytenda eru
núna að hefja sitt þriðja starfsár.
Samtökin eru jákvæður þrýstihópur.
Þrýstihópur sem stuðlar að aukinni
framleiðslu og neyslu lífrænna vara
á Íslandi með velferð almennings,
búfjár og verndun umhverfisins að
leiðarljósi,“ útskýrir Ragnar.
www.gengurvel.is
Ég er einn þeirra manna sem tóku þátt í að reyna
ProStaminus á sínum tíma og sé ekki eftir því.
Ég tók 2 töflur á kvöldmatartíma í einn mánuð. Ég fann smátt og smátt að
þvagbunan styrktist til muna og salernisferðum á nóttunni fækkaði verulega.
ProStaminus virkaði sem sagt vel á mig en samt sem áður ákvað ég að taka
ekki meira inn að sinni.
Eftir að ég tók mér hlé fór bunan versnandi og næturferðum
á salernið fjölgaði aftur með tilheyrandi svefntruflunum og
orkuleysi og þá ákvað ég að hefja aftur inntöku á ProStaminus
og árangurinn lét ekki á sér standa. Bunan styrktist strax og
salernisferðum á nóttunni fækkaði og ég hef lofað sjálfum
mér því að halda áfram að taka ProStaminus því líðanin er
miklu betri og árangurinn framar vonum.
Pétur Maack Pétursson -
69 ára fyrrum sendibílsstjóri
og nú parkinssonsjúklingur
PRO STAMINUS
ÖFLUGT NÁTTÚRULEGT EFNI FYRIR KARLMENN
P
R
E
N
T
U
N
.IS
PRO STAMINUS fæst í flestum apótekum, heilsubúðum og heilsuhillum stórmarkaða
Pissar þú oft á nóttunni?
Er bunan orðin kraftlítil?
Þáttaröðin Hið blómlega bú sýnd á Stöð 2 í sumar:
Tengt á milli framleiðenda og neytenda
Á miðvikudagskvöldum á Stöð 2 í
sumar er þáttaröð til sýningar sem
heitir Hið blómlega bú. Sýningar
hófust þann 15. maí og er fjórum
þáttum lokið af átta þegar þetta er
ritað. Í þáttunum er matreiðslu-
maðurinn Árni Ólafur Jónsson
í aðalhlutverki og honum fylgt
eftir þar sem hann fótar sig í
tilveru sjálfsþurftarbóndans á
bænum Árdal í Andakílsárhreppi
í Borgarfirði – og kynnist í leiðinni
lífi og störfum í sveitinni. Úr
hráefnunum eldar hann svo úrvals
mat; þar sem grónum íslenskum
hefðum er blandað við strauma
erlendra eldhúsa.
Það eru hjónin Guðni Páll
Sæmundsson og Bryndís Geirsdóttir
sem eiga heiðurinn af hugmyndinni
að þessari þáttaröð. Guðni Páll, sem
lærði kvikmyndagerð í Vancouver
Film School, leikstýrir þáttunum
en Bryndís er framleiðandinn. Þau
viðruðu hugmyndina við vin sinn Árna
Ólaf [sjá viðtal við hann hér að neðan]
eftir áramótin 2012 og þegar hann hafði
slegið til – og samþykkt að segja skilið
við fínu veitingahúsin í New York
– var framleiðslufélagið Búdrýgindi
ehf. stofnað utan um verkefnið.“
Tenging milli framleiðenda
og neytenda
Guðni segir að þau hafi talsvert velt
því fyrir sér hvernig veita mætti
ókunnugum innsýn í sveitalífið.
„Hvatinn var að reyna að tengja betur
milli fólksins sem framleiðir afurðir
og þess sem nýtur þeirra. Við fengum
ýmsar útfærsluhugmyndir áður en við
komumst niður á réttu hugmyndina.
Skömmu seinna kynntumst við
Árna Ólafi í gegn um sameiginlega
vinkonu. Árni er viðskiptafræðingur
og útskrifaður matreiðslumeistari
frá góðum skóla í New York og
hefur sama áhuga og við Bryndís á
upprunatengingu afurða.
Við lifum á mögnuðum tímum.
Umskiptin sem kynslóðirnar upplifðu
á síðustu öld eru svo stórkostleg að
hugsunin nær vart yfir það. Nú er allt
í einu komin upp kynslóð á Íslandi, í
fyrsta sinn í sögunni, sem hvorki hefur
tengsl við landið né grunnatvinnuvegi
þess. Það er mikilvægt að í boði sé
efni sem kynnir henni hefðbundna
atvinnuvegi á aðlaðandi hátt.“
Ekki náðist að fjármagna aðra
þáttaröð fyrir vorið þannig að ekki verða
upptökur í sumar í Árdal. „Þetta hefur
verið mjög þungur róður fjárhagslega,
ég held að fáir geri sér grein fyrir
handtökunum í kvikmyndagerð,“
útskýrir Guðni. „Við erum afar þakklát
samtökunum Beint frá býli, stuðningur
þeirra í upphafi skipti sköpum. Það
skal ósagt látið hvort við hefðum
haldið áfram án þeirra góða innleggi.
Menningarsjóður Vesturlands styrkti
verkefnið nú á útmánuðum og það var
mikil viðurkenning fyrir okkur. Eftir
því sem fram miðar og við getum sýnt
aðilum efni vonum við að eitthvað
glæðist þegar fólk sér efnistökin og
áttar sig á metnaðinum sem að baki
liggur framleiðslunni.
Við áttuðum okkur fljótt á því að
það er enginn skortur á umfjöllunarefni
í sveitinni. Búskapurinn er fjölbreyttur
og aðferðirnar margar. Sökum þess
hve fjárhagsaðhaldið var stíft höfum
við þurft að forgangsraða vel og
ekki komist í að framkvæma góðar
hugmyndir. Eins og áður sagði gekk
fjáröflun ekki eins vel og við hefðum
kosið. Við erum engu að síður mjög
stolt af þessari þáttaröð Hins blómlega
bús og viljum nýta sumarið og fram á
haustið til að fylgja henni eftir.
Ætlunin er að fjármagna Hið
blómlega bú 2, nú í sumar og haust
og náist það fyrir áramótin hefjum við
framleiðsluna strax á nýju ári.
Árni mun leggja land undir fót og
afla sér fróðleiks og þekkingar beggja
vegna Atlantshafsins, hann mun svo
mæta til leiks fullur andagiftar og
snjallra uppskrifta þegar og ef við
hefjum tökur að nýju.“ /smh
Árdalur í Andakíl.
„Vinnan við þættina hefur gengið mjög vel. Við
komum okkur fyrir í Árdal í Borgarfirði í maí
á síðasta ári og ræktuðum þar myndarlegan
matjurtagarð og héldum úti örlitlum búskap.
Við vorum til dæmis með mjólkurkú, nokkrar
ær, tvö svín og hænur. Við hefðu vart geta
fundið okkur betri staðsetningu því fólkið hér
í sveitinn hefur tekið okkur opnum örmum og
án þeirra hefðu þessir þættir aldrei orðið að
veruleika,“ segir Árni matreiðslumeistari um
dvölina í Árdal.
„Ég hafði litla reynslu af matjurtarækt eða
bændastörfum. Var aldrei í sveit þegar ég var yngri
en eftir kokkanámið í New York fékk ég tækifæri til að
starfa á bóndabæ í Pennsylvaníuríki. Þar vaknaði hjá
mér mikill áhugi á að kynnast bændastörfunum betur,
vinnsluaðferðum og uppruna hráefnisins sem ég var
að vinna með í eldhúsinu dagsdaglega. Þegar Guðni
Páll og Bryndís kynntu síðan fyrir mér hugmyndina
að þáttunum þá fannst mér vera komið fullkomið
tækifæri fyrir mig til að víkka út þekkingu mína og
reynslu á þessu sviði.
Það sem kom mér mest á óvart hvað það er
mikill fjölbreytileiki hér í sveitinni og hversu miklir
möguleikar eru fyrir hendi til að framleiða fjölbreytt
og gott hráefni sem og fullunnar vörur. Möguleikarnir
í ylrækt virðast til að mynda óþrjótandi, og margir
bændur duglegir að kanna þá og framleiða afbragðs
vöru. Ég kynntist meðal annars mjólkurbúskap í
Brekkukoti, kornrækt í Ásgarði, grænmetisrækt í
Sólbyrgi og býflugnarækt í Rauðsgili. Ég var sífellt
að rekast á eitthvað hér í sveitinni sem kom mér á
óvart og mig hafði einhvern veginn aldrei grunað
að sveitin væri svona fjölskrúðug. Það eru greinilega
miklir möguleikar fyrir hendi hér á landi og mér finnst
nauðsynlegt að ýtt sé undir frumkvöðlastarfsemi í
sveitum landsins.
Ég er mjög heppinn að fá þetta tækifæri til þess
að upplifa íslenska sveit frá fyrstu hendi og ég er enn
að meðtaka allt það sem ég hef lært. Þetta var í fyrsta
skipti sem ég ræktaði minn eigin matjurtagarð og ég
get vart lýst því hversu gefandi og skemmtilegt það
var. Það jafnast ekkert á við grænmeti sem maður
ræktar sjálfur. Það var líka upplifun að halda sín
eigin húsdýr og þá sérstaklega grísina tvo. Öll þessi
reynsla sem ég hef aflað mér síðastliðið ár mun svo
sannarlega nýtast mér í framtíðinni.
Þegar við byrjuðum þáttagerðina höfðum við
mikinn á huga á að kynnast íslensku sveitinni, íslensku
hráefni og íslenskri matarmenningu. Fyrir mér snýst
eldamennska ekki eingöngu um það sem gerist í
eldhúsinu heldur einnig um það að þekkja hráefnið
sem unnið er með, sögu þess og möguleikana sem
eru fyrir hendi í sveitinni í kringum mann. Mér finnst
mikilvægt að það sé borin virðing fyrir hráefninu,
gæðum þess og fólkinu sem sér um að framleiða það
auk þess að viðhalda gömlum vinnsluaðferðum sem
byggja á að nýta allt hráefni til fullnustu. Það er mjög
spennandi að læra hvernig forfeðurnir okkar fóru með
hráefnið af þekkingu og skilningi.
Ég lærði franska matargerð við The French
Culinary Institute í New York en áhugi minn liggur
mest í að elda úr því hráefni sem er mér næst hverju
sinni, nýta það til fullnustu og elda frá grunni en nýta
mér aðferðir og uppskriftir hvaðanæva að. Ærkjöt er til
dæmis hráefni sem ég hafði ekki áður unnið með og
kom mér skemmtilega á óvart. Það er tilvalið pottrétti
og frábært í ítalska kjötsósu eða ragú. Einnig þykir mér
gaman að búa til mitt eigið skyr, baka brauð úr korni
úr sveitinni, búa til pulsur úr alvöru görnum, þurrka
sveppi sem ég hef tínt sjálfur og gera mitt eigið pasta,
svo dæmi séu tekin. “ /smh
„Ærkjötið kom skemmtilega á óvart“
Árni gerir ítalskan ricottaost úr
íslensku mjólkinni.