Bændablaðið - 19.09.2013, Qupperneq 1

18. tölublað 2013 Fimmtudagur 19. september Blað nr. 403 19. árg. Upplag 30.000
Í óveðurshvellinum aðfaranótt
10. september á síðasta ári urðu
miklar skemmdir á raflínum
norðanlands sem sliguðust vegna
ísingar. Í óveðrinu sem skall yfir um
síðustu helgi endurtók sagan sig,
þótt í minni mæli væri. Lausnin á
þessum vanda er að leggja raflínur
í jörð en þar er langt í land. RARIK
hefur þó uppi áform um að leggja
ríflega fjögur þúsund kílómetra
af jarðstrengjum á næstu 22
árum. Þrátt fyrir þjóðhagslega
hagkvæmni á slíku verkefni tekur
ríkið hærri aðflutningsgjöld af
jarðstrengjum en loftlínum, sem
væntanlega tefur verkefnið.
Ekkert aðhafst
Þann 7. febrúar á þessu ári var
ítarlega fjallað um málið á forsíðu
Bændablaðsins. Þar kom fram að
lausnin á vandanum gæti m.a. falist
í að leggja jarðstrengi í stað loftlína.
Gallinn á því væri þó að ríkið stæði
þar sjálft í vegi með því að leggja
aukanlega 15% vörugjald og 0,15%
eftirlitsgjald á einangraða jarðstrengi
umfram það sem lagt er á loftlínur,
sem bera 12 til 15 kr. úrvinnslugjald
vegna umbúða á hvert kg og 25,5%
virðisaukaskatt. Þrátt fyrir umræðu
um úrbætur í kjölfar fyrirspurnar
Jóns Bjarnasonar um málið á
Alþingi sl. vetur hefur enn ekkert
breyst samkvæmt upplýsingum frá
tollstjóraembættinu.
Árni Steinar Jónsson,
stjórnarformaður RARIK, sagði í
febrúar að það væri fyrst og fremst
pólitísk spurning hvort vilji væri til
að taka á þessu máli. Ef jarðstrengir
væru ódýrari gæfi auga leið að hægt
væri að flýta úrbótum á dreifikerfinu.
Þrátt fyrir þennan aukakostnað leggur
RARIK um einn milljarð króna á
ári í endurbætur á dreifikerfinu með
lagningu nýrra jarðstrengja. Eðlilega
duga strengir sem fyrir það fæst þó
styttri vegalengdir en ella væri hægt
að komast.
Heildarútgjöld RARIK af völdum
veðurs 2012 voru í heild um 450
milljónir króna.
Mikið um slitnar línur
Pétur Vopni Sigurðsson hjá RARIK
á Akureyri sagði í samtali við
Bændablaðið á þriðjudags morgun
að verið væri að koma rafmagni á
þær línur norðanlands sem illa hefðu
orðið úti í óveðrinu um helgina.
„Við höfum verið að glíma
við línuslit og mikið brotna
línu að sumarhús á eyðibýli í
Lýtingsstaðahreppi í Skagafirði.
Einnig voru sambærilegar skemmdir
í botni Reykjadals. Síðan er það
Laxárdalurinn og tengingar að þrem
jörðum sem þar eru í byggð.“
Pétur segir að stöðugt hafi verið
unnið að jarðstrengjavæðingu
dreifikerfis RARIK.
„Það sem við lögðum í sumar var
að stærstum hluta á svæðum sem
hafa orðið illa úti vegna ísingatjóns.
Ég held að það sé lagður í
jarðstrengjavæðinguna um einn
milljarður á ári. Auðvitað vildi
maður fá meiri peninga í þetta. Við
vorum þó búnir að klára lagningu á
jarðstreng í Vatnsskarði í Skagafirði
og línan komin í notkun. Þar var því
búið að aftengja loftlínu sem þar er
en hún brotnaði í veðrinu núna. Þetta
verkefni hefur því skilað sér vel.“
Átti að fara að plægja
„Við ætluðum að fara að plægja niður
streng frá Laugum í Reykjadal yfir
í Laxárdal á næstu dögum þar sem
við erum nú að brasa við að gera við
slitna loftlínu. Nú verðum við bara
að sjá hvernig snjóalög verða en ég
geri þó ráð fyrir að við klárum að
plægja niður þann streng nú í haust,“
sagði Pétur.
Hyggjast leggja yfir fjögur þúsund
kílómetra í jörðu
Samkvæmt áætlunum RARIK um
endurnýjun loftlínukerfisins sem
Örlygur Jónasson, framkvæmdastjóri
Samorku, kynnti á fundi raforkusviðs
er áætlað að leggja 4.256 kílómetra af
jarðstrengjum í þrem áföngum fram til
ársins 2035. Sagði Örlygur í samtali
við Bændablaðið að allt miðaðist
þetta við þriggja fasa jarðstrengi.
Áætlaður kostnaður við það verkefni
er ríflega 21,9 milljarðar króna. Það
þýðir að hver kílómetri af jarðstreng
ásamt tilheyrandi spennistöðvum
kostar um 5 milljónir króna.
Í fyrsta áfanga, sem spannar
8 ár á tímabilinu 2013 til 2020, er
áætlað að leggja 1.363 kílómetra af
rafstrengjum í jörðu fyrir rúmlega
7,2 milljarða króna. Í öðrum áfanga
frá 2021 til 2025 er áætlað að leggja
785 kílómetra fyrir tæpa 4 milljarða
króna. Í þriðja áfanga er svo áætlað að
leggja 2.108 kílómetra fyrir rúmlega
10,7 milljarða króna. /HKr.
Enn slitna raflínur norðanlands og staurar brotna með tilheyrandi rafmagnsleysi vegna ísingar á loftlínum:
RARIK áformar að leggja rúmlega fjögur þúsund
kílómetra af þriggja fasa jarðstrengjum
– þjóðhagslega hagkvæmt en ríkið torveldar verkið með rúmlega 15% mismunun á innflutningsgjöldum loftlína og jarðstrengja
Laugardaginn 14. september var réttað í Krýsuvíkurrétt sem vígð var árið 2009 en reist var ný rétt í stað eldri réttar sem varð ónothæf þegar Suðurstrandarvegur var lagður. Réttin er lítil og
þægileg og mjög aðgengileg fyrir gesti en Ólafur R. Dýrmundsson, ráðunautur hjá Bændasamtökunum, hannaði og teiknaði réttina. Féð úr réttinni, sem er um 700 talsins, er á sumarbeit í stóru
Mynd /ehg
Lagning jarðstrengja. Mynd / RARIK
24
Förum okkur hægar og gerum hlutina velíslensku korni
16
Fæðingardeildum
á Íslandi fækkaði
um 16 á liðnum
árum
20